Tại Lễ phát động hưởng ứng ngày chuyển đổi số quốc gia 2025 và phong trào "Bình dân học vụ số" tuần này, ông Nguyễn Thường Sơn, Chủ tịch UBND phường Xuân Đỉnh, cho biết với đặc thù là một trong những phường có tốc độ đô thị hóa nhanh, chuyển đổi số tại đây "không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu" để nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện đời sống người dân.
Phường đặt ra bốn nhiệm vụ là trang bị kỹ năng số cơ bản cho mọi người, đặc biệt là người cao tuổi và nhóm yếu thế; thu hẹp khoảng cách số, khuyến khích thói quen 'học số mỗi ngày'; thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong đời sống như dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không tiền mặt, mua sắm hay khám chữa bệnh online; và xây dựng các mô hình điểm gắn nhu cầu thực tế để nhân rộng toàn phường.
Ông Nguyễn Thường Sơn, Chủ tịch UBND phường Xuân Đỉnh, phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Phương Hà
"Phường quyết tâm 'xóa mù số', 'bình dân học vụ số' để làm chủ công nghệ, đưa phường trở thành đô thị thông minh, nằm trong nhóm dẫn đầu về chuyển đổi số của Thủ đô", ông Sơn nói.
Với mục tiêu về đô thị thông minh, ông cho biết phường sẽ phối hợp cùng các ban ngành, đoàn thể, doanh nghiệp viễn thông, liên kết để tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn người dân cài đặt và sử dụng ứng dụng như VNeID, iHanoi, Cổng dịch vụ công, nền tảng thanh toán điện tử.
"Hướng tới một tương lai người dân không cần đến cơ quan hành chính, mà vẫn có thể hoàn thành các thủ tục, thanh toán, giao dịch một cách nhanh chóng, thuận tiện và minh bạch", ông Sơn nói.
Dữ liệu - yếu tố cốt lõi cho đô thị thông minh
Trong khuôn khổ sự kiện, hội thảo đô thị thông minh cũng ghi nhận nhiều ý kiến về các thách thức, giải pháp khi triển khai.
Ông Lê Nguyễn Trường Giang, Viện trưởng Viện Chiến lược chuyển đổi số, cho rằng, xã hội đang hướng tới tương lai được định hình bởi ba trụ cột gồm: dữ liệu, giải pháp và việc ra quyết định. Trong đó, chuyển đổi số là tiến trình kiến tạo nên nền tảng dữ liệu. Từ dữ liệu, đô thị thông minh sẽ cho phép mỗi người dân, doanh nghiệp cũng như tổ chức, xã hội có thể ra quyết định hợp lý và hiệu quả, trên cơ sở đó, định hình nên một nền kinh tế số cho phép khai thác hiệu quả dữ liệu như một nguồn tài nguyên chủ đạo gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế.
Viện trưởng Chiến lược chuyển đổi số Lê Nguyễn Trường Giang. Ảnh: Phương Hà
Từ góc nhìn quản lý nhà nước, ông Nguyễn Hưng Quốc, Phó chủ tịch UBND phường Xuân Đỉnh, đánh giá đô thị thông minh là nền tảng để hoạch định chính sách dựa trên dữ liệu lớn. Đô thị thông minh sẽ giúp chính quyền nâng cao hiệu quả quản lý, khi các lĩnh vực được số hóa, nhờ đó quá trình ra quyết định trở nên nhanh chóng, minh bạch hơn, đồng thời tăng cường trách nhiệm giải trình. Người dân có thể tra cứu, giám sát, tham gia góp ý trực tuyến, giảm phiền hà và củng cố niềm tin.
Tuy nhiên để triển khai, ông Quốc cho biết còn gặp nhiều thách thức, như hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, đường truyền Internet thiếu ổn định, hệ thống phần mềm chưa liên thông giữa thành phố và cơ sở. Ngoài ra, nguồn nhân lực hạn chế, cán bộ phường thiếu kỹ năng công nghệ, trong khi công tác đào tạo chưa theo kịp thực tiễn. Nhiều người dân quen làm thủ tục trực tiếp, chưa mặn mà với dịch vụ trực tuyến. Nguồn kinh phí cho hạ tầng và thiết bị cũng hạn chế, khiến việc triển khai giải pháp thông minh chưa được đồng bộ.
Một trong những thành phần quan trọng của đô thị thông minh là trung tâm điều hành (IOC). Theo ông Trương Anh Quân, Phó viện trưởng Chiến lược chuyển đổi số, nhiều IOC hiện được đầu tư lớn nhưng chưa vận hành hiệu quả do thiếu thiết kế tổng thể.
Ông Trương Anh Quân chia sẻ tại sự kiện. Ảnh: Lưu Quý
Với kinh nghiệm phối hợp với nhiều đơn vị phát triển đô thị thông minh, ông Quân đề xuất mô hình "nền tảng hệ điều hành". Theo đó, mô hình giải quyết bài toán vừa duy trì hệ thống hiện có, nhưng có thể linh hoạt mở rộng trong tương lai; đồng thời cải tiến quy trình, tạo vùng đệm để các ứng dụng cũ và mới có thể kết nối, vận hành đồng bộ.
Với mô hình này, trọng tâm sẽ là dữ liệu. Chúng sẽ trải qua ba khâu chính, gồm kết nối thu thập nhằm quản lý dữ liệu từ các nguồn phân tán, tạo lập và kết nối nhanh chóng, với chi phí hợp lý. Tiếp đến, dữ liệu sau hợp nhất sẽ được chuẩn hóa, phân tích và cho phép các bên tham gia. Cuối cùng, dữ liệu sẽ được các bên cùng tham gia chia sẻ, khai thác cơ sở dữ liệu chuyên ngành, liên ngành.
Từ góc nhìn người dân, bà Hồ Khánh Lê, cán bộ ban công tác phụ nữ, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, cũng cho rằng cốt lõi của đô thị thông minh là "dữ liệu và năng lực khai thác giá trị từ dữ liệu".
Theo bà, với người dân, đô thị thông minh "không phải một thành phố đầy robot, mà đơn giản nhất là thành phố thấu hiểu và phục vụ người dân hiệu quả hơn nhờ dữ liệu và công nghệ". "Từ góc nhìn người dân, cốt lõi của một đô thị thông minh là phải biết 'lắng nghe' - nghe những tín hiệu từ dữ liệu giao thông, môi trường, y tế... để hiểu và hành động vì cuộc sống của người dân", bà Lê nói.
Để tiến tới đô thị thông minh, bà đề xuất điều kiện cần, tức những thứ bắt buộc có là hạ tầng số với Internet tốc độ cao, trung tâm điều hành. Ngoài ra, đội ngũ cán bộ có năng lực để vận hành và người dân có kỹ năng số cơ bản để sử dụng dịch vụ, trong khi thể chế chính sách dữ liệu cần đảm bảo. Tuy nhiên để quyết định thành công, bà cho rằng cần có kiến trúc dữ liệu nền tảng, như cách dữ liệu được thu thập, quản lý, chia sẻ và khai thác, và phải xoay quanh người dân.
"Mọi người quyết định về công nghệ và dữ liệu đều phải xuất phát từ câu hỏi điều này mang lại lợi ích gì cho người dân", bà nói.
Lưu Quý