Chứng kiến cảnh tượng hỗn loạn trên đường phố sau những cuộc tiến công chớp nhoáng của Taliban trên khắp đất nước, chỉ trong vài phút, mọi thứ đã thay đổi với Zahra, cô gái 26 tuổi đang sinh sống ở Herat, thành phố lớn thứ ba của Afghanistan.
Zahra lớn lên khi chế độ cai trị hà khắc của Taliban ở Afghanistan đã bị lật đổ vào năm 2001, khi phụ nữ dám mơ ước về việc được đi học, đi làm. Trong 5 năm qua, cô đã làm việc với các tổ chức phi lợi nhuận địa phương để nâng cao nhận thức cho phụ nữ về bình đẳng giới. Tuy nhiên, ước mơ và hoài bão của Zahra dường như đã sụp đổ vào tối 12/8, khi Taliban tràn vào thành phố.
Như nhiều cư dân khác ở Herat, Zahra, cha mẹ và 5 anh chị em của cô ngồi co cụm trong nhà, lo lắng cho tương lai và cảm thấy sợ hãi khi phải ra ngoài.
"Tôi bị sốc nặng. Tôi là một phụ nữ đã rất nỗ lực và luôn cố gắng học hỏi, thăng tiến để rồi giờ đây phải ẩn nấp trong nhà sao?", Zahra chia sẻ.
Phụ nữ Afghanistan tại thủ đô Kabul hồi tháng 4/2020. Ảnh: Reuters.
Sau chiến dịch tấn công chớp nhoáng cùng những chiến thắng như chẻ tre trong những ngày qua, Taliban hiện kiểm soát hơn 2/3 đất nước, chỉ hai tuần trước khi Mỹ rút những binh sĩ cuối cùng khỏi nước này. Cơ quan tị nạn của Liên Hợp Quốc cho biết gần 250.000 người Afghanistan đã rời bỏ nhà cửa từ cuối tháng 5 do lo ngại Taliban sẽ áp đặt lại những luật lệ hà khắc, hạn chế mọi quyền của phụ nữ.
Trong thời kỳ Taliban cai trị, phụ nữ Afghanistan không được đi học, đi làm và thậm chí không được ra khỏi nhà nếu không có người thân là nam giới đi cùng. Taliban cũng áp dụng những luật lệ hà khắc như hành quyết công khai, chặt tay những kẻ trộm cướp và ném đá đến chết phụ nữ bị buộc tội ngoại tình.
Hiện chưa có thông tin về các biện pháp cực đoan trên được thực hiện tại các khu vực do Taliban kiểm soát. Tuy nhiên, truyền thông địa phương cho biết một nhóm phụ nữ ở tỉnh Takhar hôm 13/8 đã bị Taliban chặn xe vì "đi dép lộ chân", trong khi một giáo viên ở tỉnh nói rằng phụ nữ không được đi chợ nếu không có nam giới đi kèm.
Zahra đã dừng đến văn phòng và chuyển sang làm việc tại nhà khoảng một tháng trước khi Taliban áp sát Herat. Tuy nhiên, khi các tay súng Taliban phá vỡ tuyến phòng thủ của thành phố hôm 12/8, cô đã không thể tiếp tục công việc. Mắt Zahra ngấn lệ khi nghĩ về cảnh mình không thể đi làm, em gái 12 tuổi không thể đi học hay em trai không thể tự do chơi bóng đá.
Zahra liệt kê một số thành tựu của phụ nữ trong 20 năm qua kể từ khi Taliban bị lật đổ, đó là trẻ em gái được đi học, phụ nữ được tham gia vào bộ máy của quốc hội, chính phủ và công việc kinh doanh.
Marianne O'Grady, phó giám đốc của tổ chức thúc đẩy bình đẳng giới CARE International tại Kabul, cho biết những tiến bộ mà phụ nữ Afghanistan đạt được trong hai thập kỷ qua vô cùng ấn tượng, đặc biệt ở các khu vực thành thị. O'Grady nói thêm cô không thể tưởng tượng được rằng mọi thứ sẽ trở lại như cũ.
"Bạn không thể tước đoạt giáo dục của hàng triệu người. Nếu phụ nữ phải lùi về sau những bức tường và không được ra ngoài như trước, ít nhất giờ đây họ có thể giáo dục cho người thân, con cái và hàng xóm theo những cách không thể xảy ra ở 25 năm trước", O'Grady nói.
Zarmina Kakar, một nhà hoạt động nữ quyền 26 tuổi, nhận định những thành tựu của phụ nữ Afghanistan trong 20 năm qua như giống một con chim miệt mài làm tổ, nhưng rồi phải bất lực nhìn chiếc tổ bị người khác phá hủy.
"Hôm nay, một lần nữa, tôi cảm thấy rằng nếu Taliban lên nắm quyền, chúng ta sẽ trở lại những ngày đen tối", Kakar nói.
Biến đổi quyền kiểm soát lãnh thổ Afghanistan trong 4 năm qua. Bấm vào ảnh để xem chi tiết.
Ngọc Ánh (Theo ABC News)