Năm học lớp 7, con trai chị Vân (ở quận Cầu Giấy, Hà Nội) được cô giáo phản ánh học hành sa sút, thường xuyên ngủ gật, lờ đờ và mất tập trung. Người mẹ nghi ngờ, kiểm tra lịch sử các trang web trên máy tính của con và tá hỏa khi phát hiện nhiều đường link dẫn tới các website khiêu dâm. Cậu bé truy cập các trang này để xem phim hàng ngày, suốt nhiều tháng.
"Tôi sốc. Tưởng con ôm máy học, hóa ra xem phim khiêu dâm nhiều giờ mỗi ngày", chị Vân kể lại.
Chị gọi con vào phòng riêng tìm hiểu. Cậu bé cho biết cả lớp xem rồi gửi đường link, video cho nhau và bình luận, ai không xem sẽ bị chê "quê". Từng được bạn là chuyên gia tâm lý chia sẻ nhiều câu chuyện tương tự, chị Vân vẫn không khỏi bất ngờ, hoang mang khi trực tiếp đối diện tình huống này. Sau khi bình tĩnh cân nhắc, chị chọn cách tiếp cận từng bước với con, một cách mềm mỏng vì đã được cảnh báo về những hậu quả nếu cư xử thiếu tế nhị.
Nhưng một người mẹ khác ở quận Hoàng Mai đã không kiềm chế được tức giận khi phát hiện con gái lớp 9 xem phim sex trên điện thoại. Chị nghĩ đứa con ngoan và học giỏi của mình đã trở nên "hư hỏng".
Người mẹ quát mắng, đánh đòn, tịch thu điện thoại và cử người đưa đón con đi học. Đứa trẻ trở nên nổi loạn, vùng vằng đòi bỏ học giữa thời điểm chuyển cấp quan trọng. Cô bé không nói chuyện với bố mẹ, thậm chí không ăn cơm cùng khiến không khí gia đình khủng hoảng nặng nề.
Là người được mời tư vấn tâm lý trường hợp này, chị Hoàng Diệu Linh (Linh Hoàng), Giám đốc Học thuật tại WeGrow - Tổ chức Giáo dục giới tính Việt Nam, cung cấp các chương trình giáo dục giới tính toàn diện cho trẻ em và nhà trường - cho biết, chị đã mất rất nhiều thời gian để thuyết phục cô bé đồng ý cho một cuộc trò chuyện riêng. Bởi sau sự việc, em trở nên bất cần, khó tiếp xúc do không còn tin tưởng ai.
Khi thuyết phục được em mở lòng, chị Linh Hoàng hiểu nguyên nhân của những phản ứng đó. "Cô bé khóc, kể lúc bị phát hiện, con bị mẹ chì chiết bằng những lời lẽ khó nghe. Con cũng bị kiểm soát, khiến tâm lý dồn nén ức chế. Con nói với tôi là muốn nghỉ học cho mẹ vừa lòng", chị nhớ lại.
Một khảo sát năm 2020 của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho thấy có tới 49% trẻ vị thành niên được hỏi đã tiếp xúc với nội dung khiêu dâm trực tuyến.
Theo chị Linh Hoàng, ở Việt Nam, tình trạng trẻ sớm tiếp cận các trang web nội dung người lớn diễn ra khá phổ biến. Ở WeGrow, hàng ngày, chị và các cộng sự nhận được khoảng 100 lượt yêu cầu nhờ tư vấn ban đầu. Con xem phim khiêu dâm và con thủ dâm là những chủ đề khiến phụ huynh đau đầu nhất khi gọi tới đây.
Chị Linh Hoàng cho biết, phần lớn phụ huynh sốc, thất vọng, sau đó là lo sợ và bối rối không biết xử sự ra sao với tình huống này.
Chị từng chứng kiến một người mẹ đến gặp với tâm trạng hoảng loạn vì phát hiện con trai học lớp hai xem phim người lớn trên điện thoại của mẹ. Cậu bé tám tuổi còn biết cách xóa lịch sử trang web. Người mẹ chỉ tình cờ phát hiện sau một lần cậu bé "bất cẩn".
"Các phụ huynh cảm thấy khó chấp nhận, hoang mang và bị cộng hưởng bởi tâm lý cấm dục nên có suy nghĩ tiêu cực về tình dục, cho rằng tình dục là điều gì đó xấu xa", chị Linh Hoàng nói.
Theo chị, thay vì nhìn nhận nghiêm túc tới nguy cơ con có thể bị những người trên mạng lừa đảo, gạ tình, bắt nạt hay chịu ảnh hưởng tiêu cực từ phim, phụ huynh lại sa vào quy kết về vấn đề đạo đức.
Thiếu kiến thức về giáo dục giới tính và lúng túng trong cách xử lý khiến nhiều cha mẹ mắc sai lầm. Thạc sĩ Lã Linh Nga, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học Tâm lý - Giáo dục (PPRAC), cho rằng: "Cần đón nhận đó là nhu cầu tâm lý bình thường. Trẻ ở tuổi dậy thì bắt đầu có mong muốn tìm hiểu vấn đề này một cách tự nhiên. Cha mẹ nên đặt mình vào vị trí của con, nhớ lại các nhu cầu của bản thân ở độ tuổi tương tự", chị Nga nói.
Thạc sĩ Nga dẫn nghiên cứu của Grossman và cộng sự (năm 2018) cho biết, thanh thiếu niên thường cảm thấy kỳ quặc, không thoải mái khi nói về chủ đề tình dục với cha mẹ. Họ có thể cởi mở hơn một chút với họ hàng trong gia đình, đặc biệt với người cùng giới tính. Do đó, cha mẹ nên huy động nguồn hỗ trợ từ anh chị của con, những người thân có hiểu biết lành mạnh về tình dục mà con tin cậy, để cùng hướng dẫn con về chủ đề này.
Theo các chuyên gia, thay vì cấm đoán, làm tổn thương con bằng những lời lẽ xúc phạm lúc tức giận, cha mẹ cần chuẩn bị cho chúng kỹ năng, kiến thức để dù có tiếp xúc nội dung nhạy cảm, con cũng đủ năng lực tránh các ảnh hưởng tiêu cực. Ngoài ra, phụ huynh cũng cần xây dựng niềm tin ở con, cho chúng thấy bố mẹ nỗ lực thay đổi và sẵn sàng đồng hành, chia sẻ.
Sau lần nói chuyện riêng với con, chị Vân đến gặp chuyên gia tư vấn, mua sách giáo dục giới tính dành cho cha mẹ và con cái để cả nhà cùng tìm hiểu. Chị cho con tham gia các lớp giáo dục giới tính, khuyến khích con chơi thể thao và các hoạt động ngoại khóa.
Sau nhiều nỗ lực đồng hành, chị nhận ra con trai thay đổi khi đã tập trung vào học tập và đam mê thể thao. Giờ con đã lớp 10, chị Vân không quá khắt khe chuyện con có xem phim khiêu dâm hay không nhưng cho rằng vẫn cần phải "để mắt", vì "thả ra sẽ không biết hậu quả thế nào".
Cô bé lớp 9 được chị Linh Hoàng tư vấn riêng cũng dần thay đổi bản thân, đồng thời nhận ra những nỗ lực của bố mẹ. Mỗi lần tâm sự với chuyên gia, nữ sinh vui vẻ kể về người mẹ đã "cấp tiến" và tâm lý hơn của mình.
Bình Minh