Như chị Hương trình bày, trong buổi họp đầu năm, 40 phụ huynh thống nhất đóng quỹ lớp một triệu đồng mỗi học sinh và tự nguyện chuyển tiền vào tài khoản cá nhân của một phụ huynh được giao giữ quỹ. Như vậy, từ thời điểm nhận tiền, giữa người được giao giữ quỹ và toàn bộ phụ huynh đã hình thành hợp đồng giữ tài sản không thù lao, theo quy định tại Điều 557 Bộ luật Dân sự 2015.
Theo đó, bên giữ tài sản có nghĩa vụ bảo quản và hoàn trả đúng tài sản đã nhận và chỉ được miễn trách nhiệm nếu chứng minh được thiệt hại phát sinh do sự kiện bất khả kháng (khoản 1, 4 Điều 557 Bộ luật Dân sự năm 2015).
Việc người giữ quỹ thông báo "tài khoản bị hack" không làm phát sinh miễn trừ nghĩa vụ, trừ khi có đầy đủ chứng cứ gồm văn bản xác nhận của ngân hàng, thông báo tiếp nhận tố giác, biên bản làm việc xử lý của cơ quan công an và có kết luận điều tra chứng minh rằng người giữ quỹ lớp này không có liên quan.
Nếu không cung cấp được các tài liệu này, không chứng minh được mình vô tội thì người giữ quỹ vẫn phải hoàn trả toàn bộ 40 triệu đồng cho tập thể phụ huynh trong lớp con mình.
Trong trường hợp người giữ quỹ né tránh, không làm việc với ngân hàng, không cung cấp chứng cứ việc bị hack, từ chối trách nhiệm hoặc có dấu hiệu sử dụng tiền vào mục đích cá nhân thì hành vi này có thể có dấu hiệu của tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Các dấu hiệu nhận diện thường gặp của tội này bao gồm: tự ý chiếm giữ hoặc sử dụng khoản tiền đã nhận giữ; viện dẫn lý do thiếu cơ sở; không hợp tác xác minh; và không hoàn trả dù được yêu cầu nhiều lần...
Để bảo vệ quyền lợi của tập thể lớp, phụ huynh cần lập biên bản và gửi văn bản yêu cầu người giữ quỹ hoàn trả số tiền đã nhận. Nếu không tự nguyện thực hiện, phụ huynh có quyền trình báo vụ việc đến cơ quan công an. Cơ quan điều tra sẽ làm việc với ngân hàng, truy vết dòng tiền, xác minh tính xác thực của việc "bị hack" và làm rõ dấu hiệu chiếm đoạt (nếu có).
Đây là biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm minh bạch, bảo vệ quyền lợi chính đáng của tập thể phụ huynh và của chính các học sinh trong lớp.
Luật sư Nguyễn Thị Phương Hoa
Công ty Luật Bảo An, Hà Nội