"Lực lượng Nga duy trì đà tiến đều đặn ở phía tây Avdeevka. Vào cuối tháng 3, họ gần như chắc chắn kiểm soát hai làng Tonenkoe và Orlovka", Bộ Quốc phòng Anh ngày 30/3 cho biết về tình hình chiến trường ở miền đông Ukraine.
Đây được coi là đánh giá tiêu cực bất thường của quân đội Anh về tình hình phòng tuyến Ukraine gần Avdeevka, thành phố chiến lược ở tỉnh Donetsk mà Nga kiểm soát từ giữa tháng 2. Trong các báo cáo trước đây, Bộ Quốc phòng Anh thường đề cao năng lực phòng thủ của Ukraine ở mặt trận này.
Các ngôi làng phía tây Avdeevka, với dân số chỉ vài trăm người trước chiến sự, không có giá trị quan trọng chiến lược, song chúng là một phần phòng tuyến mà Ukraine vội vã xây dựng sau khi rút quân khỏi thành trì này.
Giới quan sát cho rằng việc Ukraine liên tiếp mất các làng ngoại ô Avdeevka trong một tháng qua cho thấy phòng tuyến của họ mong manh thế nào trước đà tiến cũng như áp lực của Nga. Lực lượng Nga tại mặt trận Avdeevka có lượng đạn và nhân lực dồi dào hơn đáng kể so với Ukraine. Họ có thể bổ sung tới 30.000 quân mỗi tháng, trong khi Ukraine gần như không còn quân tiếp viện.
Pháo tự hành 2S7M Malka Nga tập kích vị trí Ukraine gần Avdeevka ngày 23/3. Ảnh: BQP Nga
Quân đội Ukraine đang rất cần vũ khí và nhân lực để củng cố phòng tuyến, trong khi gói viện trợ 60 tỷ USD vẫn mắc kẹt tại quốc hội Mỹ. Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 29/3 cảnh báo không có viện trợ từ Mỹ đồng nghĩa "Ukraine phải rút lui từng bước một".
Các đơn vị tiền tuyến của Ukraine đang chờ đạn để đối phó đợt tiến công mới của Nga. Liên minh châu Âu (EU) đang cố gắng lấp đầy khoảng trống mà gói viện trợ của Mỹ tạo ra, song khối này phải đối mặt bất đồng nội bộ về hỗ trợ quân sự cho Ukraine.
Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine ngày 1/4 cho biết giao tranh đang diễn ra tại làng Umanskoe, cách Tonenkoe khoảng 4 km về phía tây. Quân đội Ukraine từ chối bình luận về việc bên nào đang kiểm soát làng Tonenkoe.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ ngày 31/3 cho biết Nga mở đợt tiến công mới với đội hình xe tăng, thiết giáp lớn nhất từ đầu chiến sự nhắm vào phòng tuyến của Ukraine.
Lực lượng Ukraine phòng thủ tại đây đã giành được thắng lợi hiếm hoi, khi tuyên bố đẩy lùi đợt xung kích lớn nhất của Nga, phá hủy 36 xe tăng và 12 thiết giáp.
Xe tăng, thiết giáp Nga bị phá hủy khi tiến công gần làng Tonenkoe, tỉnh Donetsk ngày 30/3. Video: BQP Ukraine
"Đây có thể là lần đầu tiên các đơn vị trực thuộc Sư đoàn Xe tăng Cận vệ số 90 Nga tham gia tiến công sau khi kiểm soát Avdeevka", ISW cho biết. "Đợt tiến công dường như thất bại, cho thấy thành phần lực lượng dự bị hiện có của Nga gần Avdeevka có thể đã suy giảm sức mạnh hoặc chưa thể đưa họ tiến xa hơn về phía tây trong thời gian ngắn".
Theo ISW, đây là đợt tiến công ở cấp tiểu đoàn và có quy mô đáng kể, do Nga không tổ chức hoạt động như vậy từ khi mở chiến dịch công phá Avdeevka từ tháng 10/2023. Tại thời điểm đó, Nga từng mất gần 50 xe tăng và 100 thiết giáp trong hai ngày.
Sau khi Ukraine rút khỏi Avdeevka, Nga kiểm soát thành phố và tiếp tục tiến về phía tây nhờ tận dụng lỗ hổng trong phòng tuyến hoặc khó khăn của đối phương. Ukraine thiết lập phòng tuyến ở nhiều nơi khác, song dường như khu vực quanh Avdeevka chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng.
ISW nhận định những chiến thắng gần đây có thể buộc Ukraine phải trả giá và "tiêu tốn lượng vật tư quân sự đáng kể để phòng thủ trước các đợt tiến công của Nga".
"Điều này cũng cho thấy rõ khả năng của Nga trong tổ chức các cuộc tấn công buộc Ukraine phải sử dụng lượng lớn khí tài và nhân sự vốn đã hạn chế để đối phó", ISW cho biết.
Avdeevka và các đô thị lân cận. Đồ họa: RYV
Ngoài khu vực Avdeevka, nhiều khu vực khác trên chiến tuyến dài 1.000 km cũng xuất hiện dấu hiệu cho thấy tình hình ngày càng tồi tệ với Ukraine. Lực lượng Nga gần đây đạt tiến bộ đáng kể trên hướng tấn công nhằm vào Chasov Yar, thành phố nằm phía tây Bakhmut.
Ukraine rút về thành phố Chasov Yar sau khi Nga kiểm soát Bakhmut vào tháng 5/2023. Nếu giành được Chasov Yar, Nga sẽ tăng thêm áp lực lên Kramatorsk, đô thị lớn cuối cùng mà Ukraine còn kiểm soát ở vùng Donbass.
Một số kênh Telegram của Ukraine cho biết giao tranh dữ dội đang diễn ra tại Chasov Yar, trong đó kênh Chameleon cho hay lực lượng Nga tiến tới vị trí cách thành phố này khoảng 650 m.
Nguyễn Tiến (Theo BI, CNN, AFP, Reuters)