"Năm 2020 - năm Việt Nam làm Chủ tịch ASEAN, là một năm rất đặc biệt với nhiều thách thức lớn, trong đó nổi bật là sự lây lan nhanh chóng và tác động sâu rộng trên quy mô toàn cầu của đại dịch Covid-19", Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh trả lời phỏng vấn tạp chí ASEAN Focus.
"Năm 2020 cũng nổi lên nhiều thách thức phức tạp khác như cạnh tranh nước lớn quyết liệt, chủ nghĩa đa phương gặp nhiều khó khăn, luật pháp quốc tế không được tôn trọng ở nhiều nơi", Phó thủ tướng nói thêm.
Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tại Hà Nội hồi tháng một. Ảnh: Giang Huy.
Ông chỉ ra ASEAN là một trong những khu vực đầu tiên bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, cũng là khu vực chịu nhiều tác động từ cạnh tranh nước lớn và các thách thức về địa chiến lược khác. Bối cảnh thế giới, khu vực đặt ra cho Việt Nam nhiều nhiệm vụ nặng nề để củng cố đoàn kết nội khối, tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN, đối phó hiệu quả với các thách thức, mà trực tiếp nhất là những tác động tiêu cực của Covid-19.
Hợp tác ASEAN năm 2020 đã bị ảnh hưởng do tác động của Covid-19. Một số hội nghị, cuộc họp bị hoãn, hủy. Một số tiến trình đàm phán, trong đó có đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC), chưa đạt tiến triển như mong muốn. Một số sự kiện như triển lãm quốc phòng và hoạt động duyệt binh hàng hải quốc tế 2020 đã không được tổ chức theo kế hoạch. "Dù vậy, do chủ động, linh hoạt thích ứng với tình hình mới, về cơ bản, ASEAN đã đạt được các mục tiêu đề ra cho năm 2020", Phó thủ tướng đánh giá.
Hầu như tất cả cuộc họp của ASEAN năm 2020 đều được tổ chức trực tuyến. Phó thủ tướng cho biết trên cương vị Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã phải giải quyết các yêu cầu gồm đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, kỹ thuật, bố trí đường truyền ổn định với tốc độ cao, đảm bảo an ninh mạng, an toàn thông tin, thu xếp, hài hòa thời gian và chương trình nghị sự của các hoạt động vì liên quan đến nhiều múi giờ trên toàn cầu.
"Với quyết tâm cao và sự hợp tác, hỗ trợ hiệu quả của các đối tác trong và ngoài ASEAN, Việt Nam đã khắc phục được các khó khăn về kỹ thuật, công nghệ; tổ chức thành công và hiệu quả tất cả các Hội nghị, cuộc họp quan trọng của ASEAN bằng hình thức trực tuyến, đảm bảo trang trọng, thực chất, an toàn", Phó thủ tướng Phạm Bình Minh nói.
Đánh giá về thành tựu quan trọng nhất mà ASEAN đạt được trong năm nay, Phó thủ tướng nhấn mạnh "đoàn kết nội khối được củng cố, vai trò và uy tín của ASEAN được nâng cao, các ưu tiên hợp tác của ASEAN tiếp tục được thúc đẩy và có nhiều bước tiến mới".
Cụ thể, đà xây dựng Cộng đồng ASEAN vẫn được giữ vững, các mục tiêu và kế hoạch đề ra cho năm ASEAN 2020 đều cơ bản hoàn tất, khối phối hợp tốt trong chống Covid và phục hồi kinh tế, vai trò trung tâm của ASEAN được tăng cường, ASEAN đóng vai trò ngày càng tích cực trong thúc đẩy hòa bình và duy trì ổn định ở khu vực, quan hệ đối ngoại ASEAN tiếp tục phát triển, liên kết kinh tế, tự do thương mại đa phương được tiếp tục thúc đẩy.
Việt Nam là một trong những điểm sáng hiếm hoi trong khu vực và trên toàn thế giới về kiềm chế Covid-19. Theo Phó thủ tướng, những bài học kinh nghiệm Việt Nam có thể chia sẻ gồm cách tiếp cận "tổng thể - toàn xã hội" theo phương châm "chủ động ngăn chặn - phát hiện sớm - cách ly kịp thời - khoanh vùng gọn - dập dịch triệt để - điều trị khỏi bệnh", sự chỉ đạo sát sao, nhanh, quyết liệt của chính phủ và sự ủng hộ, đồng lòng tham gia của người dân, đảm bảo thông tin về dịch bệnh được chia sẻ công khai và minh bạch.
Phó thủ tướng cũng chỉ ra rằng song song với phòng chống dịch bệnh, Việt Nam nỗ lực giữ ổn định sản xuất kinh doanh, bảo đảm an sinh xã hội, động viên người dân, doanh nghiệp đoàn kết, tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau để không ai đứng ngoài cuộc, không ai bị bỏ lại phía sau. Việt Nam cũng chủ động, tích cực tham gia hợp tác khu vực và quốc tế trong phòng chống dịch, sẵn sàng hỗ trợ các nước trong khả năng có thể.
Về vấn đề Biển Đông, Phó thủ tướng cho biết năm 2020, ASEAN tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp quốc tế trong giải quyết vấn đề tranh chấp ở Biển Đông; đề cao vai trò của UNCLOS 1982, coi đây là khung khổ pháp lý cho mọi hoạt động trên biển. Đồng thời các nước cũng thể hiện mong muốn xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử COC hiệu lực và hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.
"ASEAN cần tiếp tục khẳng định các lập trường nguyên tắc của mình về vấn đề Biển Đông trong thời gian tới. Đồng thời, vấn đề Biển Đông cần tiếp tục là chủ đề trao đổi quan trọng trong chương trình nghị sự của ASEAN vì mục tiêu chung củng cố môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực và trên thế giới", ông nói.
Phương Vũ