Phó thủ tướng: 'Đừng kỳ thị kinh tế tư nhân'

Ông Hoàng Quang Hàm - Thường trực Uỷ ban Tài chính Ngân sách đề nghị Phó thủ tướng cho biết giải pháp của Chính phủ khi Việt Nam bị đưa vào danh sách cần giám sát của Bộ Tài chính Mỹ. "Chính phủ đã dự liệu được tình huống này và giải pháp ra sao? Có cần thiết giao một cơ quan đặc trách tham mưu cho Chính phủ hay không?", ông hỏi.

Để trả lời trúng vấn đề, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng trả lời thay Phó thủ tướng Phạm Bình Minh.

Ông Lê Minh Hưng nói, ngày 29/5 Bộ Tài chính Mỹ đã công bố báo cáo chính sách kinh tế vĩ mô, thương mại và tỷ giá với các nước là đối tác thương mại lớn của Mỹ. Tại báo cáo này Bộ Tài chính Mỹ đưa ra danh sách 9 nước cần theo dõi, giám sát, trong đó có Việt Nam.

Ba tiêu chí để Bộ Tài chính Mỹ đưa các nước vào báo cáo này, gồm thặng dư thương mại với Mỹ hơn 20 tỷ USD; thặng dư cán cân vãng lai trên 2% GDP và can thiệp ngoại hối một chiều (mua ròng ngoại tệ trong 6 tháng liên tục) 2% GDP.

Việt Nam thoả mãn 2 tiêu chí là thặng dư thương mại và cán cân vãng lai; còn can thiệp ngoại hối một chiều thấp hơn ngưỡng Mỹ đưa ra. 

Ông Lê Minh Hưng khẳng định, báo cáo của Bộ Tài chính Mỹ kết luận, không có quốc gia nào trong danh sách 9 nước trên thao túng tiền tệ. Về phía Việt Nam đã cung cấp thông tin và khẳng định quan điểm nhất quán điều hành của Chính phủ là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. "Việt Nam không dùng chính sách kinh tế vĩ mô, trong đó có chính sách tiền tệ, tỷ giá để tạo lợi thế thương mại không cân bằng", Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh. 

Ông nói thêm, báo cáo của Bộ Tài chính Mỹ đưa ra khuyến nghị chính sách và những khuyến nghị này tương đồng với khuyến nghị mà IMF đã đưa ra, và cũng nằm trong lộ trình chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, các Bộ, ngành. Ông cho biết, Việt Nam sẽ tiếp tục cung cấp thêm thông tin cần thiết với phía Mỹ về vấn đề này.

Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Phương Tuấn về việc ngư dân bị bắt ở vùng biển chưa phân định, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao cho biết việc bảo hộ ngư dân là nhiệm vụ rất quan trọng, nhận được sự quan tâm của Đảng, Chính phủ. 

Thời gian qua, có một số ngư dân Việt Nam bị bắt giữ khi đánh cá ở vùng biển hợp pháp; các cơ quan chức năng đã kiên quyết đấu tranh với các nước, yêu cầu phải đối xử nhân đạo, thả người, bồi thường thiệt hại.

Một số ngư dân bị bắt giữ trên vùng biển chưa được phân định, như giữa Việt Nam và Indonesia. Năm 2013 Việt Nam và Indonesia đã phân định thềm lục địa nhưng chưa phân định vùng đặc quyền kinh tế nên có tranh chấp vùng đánh cá. Khi va chạm xảy ra, Bộ Ngoại giao đã trực tiếp trao đổi với sứ quán nước này tại Việt Nam cũng như đối tác Indonesia, yêu cầu thả ngư dân và đền bù.

Tuy nhiên, cũng có vụ ngư dân Việt Nam đánh cá vào vùng đặc quyền kinh tế của các nước và bị bắt. Chính phủ vẫn bảo hộ công dân đối với các ngư dân này thông qua việc thăm lãnh sự, yêu cầu đối xử nhân đạo, xét xử công bằng, hợp lý, thả người và tàu biển.

Theo Phó thủ tướng, bên cạnh các giải pháp bảo hộ, cơ quan chức năng và địa phương cũng phải giáo dục ngư dân tôn trọng luật pháp quốc tế, chỉ đánh trong vùng biển hợp pháp, được các lực lượng chức năng, kiểm ngư của Việt Nam bảo vệ.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Phương chất vấn về việc giải ngân vốn ODA chậm và giải pháp của Chính phủ là gì?

Trả lời, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh nhìn nhận, đúng là tình hình giải ngân dự án dùng vốn ODA chậm, như năm 2018 mới đạt 63,2%; 5 tháng đầu năm 2019 có tăng, song vẫn chậm. 

Lý do được ông Minh chỉ ra, các Bộ, ngành, địa phương không đảm bảo bố trí vốn đối ứng trong các dự án dùng vốn ODA. Ông phân tích, khi ký các hiệp định vay vốn ODA, nhà cấp vốn yêu cầu Việt Nam phải có vốn đối ứng giải quyết các vấn đề liên quan tới giải phóng mặt bằng và các Bộ, ngành, địa phương khi đó đều cam kết sẽ có nguồn vốn này. Song thực tế khi triển khai dự án lại chưa bố trí, hoặc bố trí không phù hợp...

Ngoài ra, tại một số dự án, nhất là trong lĩnh vực giao thông việc lập kế hoạch chưa sát thực tế. Nguyên nhân khác là năng lực ban quản lý dự án, chủ đầu tư thấp, chưa đáp ứng trong triển khai thực tế; giải phóng mặt bằng khó khăn, kéo dài; biến động tỷ giá... cũng ảnh hưởng tới giải ngân vốn vay ODA.

Trả lời chất vấn về vấn đề Biển Đông hiện nay, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh quan điểm Việt Nam là kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ quyền biển, đảo; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hoà bình, luật pháp quốc tế, không sử dụng vũ lực, đe doạ sử dụng vũ lực và không làm thay đổi nguyên trạng.

"Thời gian qua, các hoạt động kinh tế của Việt Nam trên các vùng biển vẫn được thực hiện, các lực lượng chức năng tiếp tục bảo vệ hoạt động kinh tế và ngư dân đánh bắt hợp pháp trên các vùng biển. Chúng ta kiên quyết đấu tranh với các hành vi vi phạm chủ quyền của Việt Nam bằng biện pháp ngoại giao, biện pháp cần thiết khác", ông Minh nói.

Ông Nguyễn Anh Trí - nguyên Viện trưởng Viện Huyết học và truyền máu trung ương nêu chất vấn, "chiến tranh thương mại Mỹ Trung đang vào hồi quyết liệt, vậy hành động của Việt Nam như thế nào?".

Phó thủ tướng Phạm Bình Minh nói, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung không chỉ là mối quan tâm của Việt Nam, mà là mối quan tâm của cả thế giới. "Tổng giám đốc Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) nhận định, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung là một trong 4 đám mây bao phủ kinh tế thế giới; đã có dự báo nếu chiến tranh thương mại kéo dài sẽ làm giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu từ 3,5% xuống 3,2%", ông cho biết, 

Lãnh đạo Chính phủ nhận định, về lâu dài, xung đột thương mại Mỹ - Trung sẽ tác động tới Việt Nam. Chính phủ đã lên kịch bản ngay từ khi cuộc chiến này bắt đầu nổ ra trong năm 2018 với các giải pháp như ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát, đảm bảo chính sách tỷ giá ổn định, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư...

"Trong ngắn hạn, cuộc chiến thương mại này sẽ thúc đẩy một số mặt hàng xuất khẩu, nhưng dài hạn sẽ ảnh hưởng tới nguồn cung một số mặt hàng xuất khẩu. Theo tính toán, GDP Việt Nam sẽ giảm 6.000 tỷ đồng trong 5 năm tới do tác động từ chiến tranh thương mại", Phó thủ tướng nói.

Ông lưu ý, hiện đang xuất hiện xu hướng chuyển dịch đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, do đó chính sách thu hút đầu tư cần có chọn lọc hơn, ưu tiên, đảm bảo công nghệ hiện đại, môi trường. Ngoài ra, Việt Nam cũng cần cảnh giác việc hàng hoá thông qua Việt Nam, rồi xuất khẩu sang các nước để né thuế. 

Trả lời chất vấn của đại biểu Hoàng Văn Liên về hàng hoá không rõ nguồn gốc, Phó thủ tướng nói, vừa qua lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ nhiều hàng hoá từ nước ngoài nhưng đã dán sẵn tem mác ghi sản xuất tại Việt Nam.

Theo ông, những hành vi đó ảnh hưởng đến thương hiệu của hàng hoá Việt Nam, quyền lợi của người tiêu dùng, nguy cơ hàng hoá Việt Nam bị nước ngoài xem xét khi nhập khẩu... Chính phủ đã có hàng loạt giải pháp để ngăn chặn tình trạng này, đó là kiểm soát cửa khẩu, không để hàng hoá nước ngoài thẩm lậu vào Việt Nam, tăng cường kiểm tra kho tàng, bến bãi và xử lý nghiêm hành vi nhập khẩu, kinh doanh, vận chuyển phân phối các hàng hoá nước ngoài dán nhãn made in Vietnam. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng tăng cường tuyên truyền để nhân dân, các doanh nghiệp Việt Nam không bao che cho hành vi nói trên.

"Chính phủ giao Bộ Công Thương xây dựng đề án chống hàng hoá gian lận xuất xứ, đánh giá toàn diện, đề xuất biện pháp xử lý; đồng thời xây dựng nghị định thay thế nghị định hiện hành theo hướng tăng nặng hình phạt đối với cá nhân, doanh nghiệp lấy danh nghĩa hàng hoá Việt Nam một cách trái phép để xuất vào các thị trường khác", ông Minh nói.

Đại biểu Nguyễn Quốc Hưng nêu chất vấn về ngoại giao văn hoá và quyết sách đột phá để du lịch Việt Nam sớm bứt tốc. 

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nói, hội nhập văn hoá là chủ trương quan trọng của Đảng, Nhà nước. Thủ tướng đã thông qua chiến lược ngoại giao văn hoá tới năm 2020, định hướng tổ chức nhiều hoạt động văn hoá, quảng bá đất nước, con người Việt Nam ra nước ngoài... Việt Nam đã tổ chức ngày Việt Nam tại nhiều nước. 

Tới đây Chính phủ sẽ có các bước đi tiếp theo để vận động Unesco công nhận các di sản văn hoá vật thể, phi vật thể của Việt Nam. Đây cũng là một trong những kênh để các quốc gia biết tới Việt Nam nhiều hơn trên phương diện văn hoá.

Liên quan tới quảng bá du lịch, Phó thủ tướng cho biết, hiện có 96 cơ quan đại diện, đại sứ quán, tổng lãnh sự ở các nước, có trách nhiệm quảng bá văn hoá, du lịch tới các nước trên thế giới. Luật Du lịch có nêu thiết lập các văn phòng đại diện, văn phòng quảng bá du lịch trên cơ sở huy động các nguồn lực xã hội hoá.

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng được lãnh đạo Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm; chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung triển khai thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra.

Các cơ quan cũng đã đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế, khẩn trương ban hành các văn bản quy định chi tiết Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi); ban hành chỉ thị của Thủ tướng để xử lý tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng đã điều tra phát hiện, xử lý nghiêm nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng nghiêm trọng (như các vụ: AVG; "Vũ nhôm"; "Út trọc", Thép Thái Nguyên...); tập trung thanh tra, kiểm toán một số lĩnh vực có nguy cơ phát sinh tham nhũng cao; khẩn trương kết luận thanh tra, xử lý kỷ luật nghiêm đối với những tổ chức, cá nhân vi phạm, trong đó có các dự án thua lỗ lớn, dư luận xã hội quan tâm (PVTex, Ethanol Phú Thọ, Cảng Quy Nhơn; các dự án BOT, BT giao thông; Công ty VN Pharma; Khu đô thị mới Thủ Thiêm...).

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh thông tin, hiện cả nước có trên 730.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trên 100.000 doanh nghiệp thành lập mới mỗi năm; trong đó hơn 96% là doanh nghiệp nhỏ và vừa; hàng triệu hộ kinh doanh cá thể.

Việt Nam cũng đã có nhiều tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân lớn, tiềm lực mạnh, có thương hiệu, uy tín trên thị trường trong nước, quốc tế, tham gia vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, năng lực, hiệu quả của khu vực doanh nghiệp tư nhân nhìn chung còn yếu, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trình độ quản trị, năng suất lao động, ứng dụng khoa học công nghệ, khả năng liên kết và tham gia chuỗi giá trị còn hạn chế. Tỷ lệ doanh nghiệp so với dân số bình quân còn thấp. Việt Nam đạt khoảng 140 người dân/doanh nghiệp, trong khi bình quân các nước ASEAN là 80-100, các nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản, EU là 10-12 người dân/doanh nghiệp.

Trước tình hình đó, Chính phủ yêu cầu các cấp, các ngành tập trung chỉ đạo, thực hiện hiệu quả các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, nhất là Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết Trung ương về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, khẩn trương sửa đổi Luật đầu tư và Luật doanh nghiệp theo hướng thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển lành mạnh, bình đẳng theo cơ chế thị trường, đừng kỳ thị kinh tế tư nhân như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đã phát biểu; thường xuyên đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân để kịp thời giải quyết các phản ánh, kiến nghị...