"Có một câu hỏi là chúng tôi có nên trở lại làm thành viên Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) hay không. Điều này đang được cân nhắc. Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và xem mình có những lựa chọn gì", Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr nói với báo giới hôm nay.
Ông Marcos cho biết quyền tài phán và chủ quyền vẫn là "vấn đề" đối với Philippines. "Nếu chúng ta có thể giải quyết các vấn đề đó, chuyện sẽ khác, nhưng đó là những câu hỏi cơ bản", theo ông Marcos.
Philippines rút khỏi ICC tháng 3/2019. Tổng thống Philippines khi đó là Rodrigo Duterte nghi ngờ thẩm quyền của ICC, trong bối cảnh tòa muốn điều tra về chiến dịch chống ma túy của ông.
Sau khi lên nắm quyền tháng 5/2016, ông Duterte phát động cuộc chiến chống ma túy, cho phép cảnh sát bắn chết tại chỗ các nghi phạm mà không cần qua xét xử. Cảnh sát quốc gia Philippines cho biết hơn 6.000 người đã bị bắn chết trong chiến dịch, song các giám sát viên độc lập Liên Hợp Quốc tin rằng con số thực tế có thể lên tới hơn 27.000 người.
Harry Roque, cựu phát ngôn viên của ông Duterte, nói cựu tổng thống Philippines "luôn giữ quan điểm là một quốc gia độc lập và có chủ quyền, chỉ tòa án Philippines mới có thể xét xử các tội ác diễn ra ở lãnh thổ Philippines". Ông Duterte "sẵn sàng đối mặt với nguyên đơn bất kỳ lúc nào, nhưng chỉ tại tòa án ở Philippines, trước các thẩm phán Philippines".
ICC, trụ sở The Hague, Hà Lan có thể can thiệp khi một quốc gia không thể hoặc không muốn tiến hành điều tra và xét xử những người phạm tội nghiêm trọng như tội ác chống lại loài người, diệt chủng, các tội ác chiến tranh. Theo quy định, dù đã rút khỏi ICC, tòa vẫn có thẩm quyền điều tra với các vụ phạm tội ở Philippines từ năm 2016 đến năm 2019, thời điểm Manila vẫn là thành viên.
ICC tháng 9/2021 quyết định mở cuộc điều tra nghi ngờ có tội ác chống lại nhân loại dưới thời ông Duterte. Tháng 11 cùng năm, ICC đình chỉ điều tra theo đề nghị từ Philippines, khi Manila thông báo họ đang thực hiện cuộc điều tra riêng.
Tháng 1 năm nay, ICC nói họ "không hài lòng với nỗ lực của Philippines" và các công tố viên kêu gọi tòa nối lại điều tra. Manila kháng cáo quyết định nhưng bị ICC bác bỏ hồi tháng 3. Ông Marcos sau đó tuyên bố Philippines cắt liên lạc với tòa.
Tháng 7, các thẩm phán tại ICC cho phép nối lại điều tra với Philippines, phán quyết được các tổ chức nhân quyền ca ngợi là "bước đi tiến đến công lý".
Như Tâm (Theo Reuters)