 |
|
Dấu vết cừ gỗ. Ảnh: Tiền Phong. |
Dự án tôn tạo cơ sở hạ tầng khu phố cổ Hội An có rất nhiều công trình ngầm, bởi vậy mọi con đường được đào sâu trên dưới 2 mét.
Cùng thời gian thi công dự án (tháng 8/2006), đoàn khảo cổ học của Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học nữ Chiêu Hòa (Nhật Bản) khai quật tại 3 địa điểm ở Hội An: Nhà số 16 đường Nguyễn Thị Minh Khai, 76/18 Trần Phú và khu vực trường Trần Quý Cáp.
Theo tiến sĩ Kikuchi Seiichi, tại các tuyến đường đang tiến hành xây dựng hệ thống điện, cấp thoát nước ngầm trong phố cổ đã xuất lộ nhiều dấu tích cư trú, kiến trúc và di vật quan trọng. Chính vì thế, đoàn đã báo lên các cơ quan chức năng. Cục Di sản (Bộ Văn hóa Thông tin) gửi công điện khẩn đề nghị tạm ngừng việc thi công.
Cuối tháng 10/2006, tỉnh Quảng Nam quyết định tạm dừng thi công dự án do phát hiện nhiều di chỉ khảo cổ học nằm sâu dưới lòng đô thị cổ; nhiều hạng mục công trình cần đào sâu xuống 2 m sẽ ảnh hưởng đến các di tích kiến trúc bên trên.
Anh Võ Hồng Việt, cán bộ phụ trách khảo cổ của Trung tâm Quản lý bảo tồn di tích Hội An, cho biết: “Trên trục đường Lê Lợi, nhiều dấu vết kiến trúc gỗ xuất lộ”.
Nằm ở độ sâu 2 m so với vỉa hè, theo hướng Đông - Tây đã phát hiện 4 cọc gỗ chèn giữ vách ván. Các cọc cách nhau 0,6-0,7 m, đỉnh cọc cao hơn vách ván 0,1 m. Trên thân cọc có đục lỗ mộng để luồn thanh gỗ gài nối các cọc lại với nhau.
Riêng vách gỗ gồm nhiều tấm ván chồng lên, cạnh trên của ván có đục lõm hình chữ U, cạnh dưới đục các lỗ hình chữ nhật. Căn cứ vào vị trí, kết cấu của kiến trúc này, có thể đoán định đây là một loại hình cừ giữ bờ đất bằng gỗ cổ xưa.
Hồng Việt đã tiến hành khảo sát kết cấu địa tầng và thu nhặt được một số mảnh gốm, sành, sứ, đá trên vách đào. Kết quả giám định cho biết hiện vật có niên đại thế kỷ 17, một số mảnh sứ có niên đại thế kỷ 17-18. Đặc biệt, có mảnh gốm Hizen - Nhật nằm kẹp giữa cọc gỗ và vách ván.
Kết quả khảo sát mương đào phía Đông và ở giữa lòng đường Lê Lợi cũng cho thấy, dấu vết kiến trúc gỗ đã phát hiện tiếp tục chạy về phía Đông và cách chân phía Nam cồn cát khoảng 20 m, song song với bờ sông Hoài hiện nay.
Một số tư liệu cho biết, lịch sử hình thành khu phố cổ Hội An gắn liền với quá trình bồi tụ về phía Nam của sông Thu Bồn đoạn chảy qua khu vực này. Vào thế kỷ 17-18, bờ Bắc sông Hội An nằm ở khu vực giữa đường Trần Phú và Nguyễn Thái Học hiện nay, cách đình Ông Voi 100 m về phía Nam. Vị trí cừ gỗ được phát hiện cũng nằm cách đình Ông Voi với kích thước tương tự. Chính vì thế, đây có thể là bờ Bắc của dòng sông chảy qua Hội An cuối thế kỷ 17.
Cũng tại vị trí trước lề đường số nhà 84 Lê Lợi, tiến sĩ Kikuchi Seiichi đã phát hiện 2.401 mảnh sành, 2.624 mảnh sứ, 11 đồng tiền chủ yếu có nguồn gốc Trung Hoa, một số gốm Việt và gốm Hizen - Nhật. Đặc biệt, có nhiều hiện vật như cột gỗ đóng cừ để làm bờ kè giữ đất; 1 cột gỗ bị cháy; hố thoát nước xây gạch, vừa vôi, đáy cát, đất sét rộng 30 cm, thành cao 22 cm.
Vách hố đào đã phân rõ các tầng văn hóa, dấu vết cư trú nằm ở độ sâu 2 m, niên đại vào khoảng thế kỷ 17. Tất cả các nhà khoa học đều khẳng định, tầng văn hóa trong lòng đất của Hội An còn rất dày, nhiều hiện vật, di chỉ khảo cổ cần được tiếp tục nghiên cứu.
Với những phát hiện vừa qua, Hội An dự kiến sẽ xây dựng một bảo tàng chuyên đề để người dân nhận thức đầy đủ hơn về lịch sử hình thành, phát triển của Đô thị cổ Hội An vào thế kỷ 17, đồng thời phục vụ công tác nghiên cứu, bảo tồn và tham quan du lịch.
(Theo Tiền Phong)