Hệ thống sông ngầm khổng lồ mới được phát hiện dưới lớp băng Nam Cực. Ảnh: Dow et al. 2022
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Geoscience hôm 27/10, do Đại học Imperial College London, Đại học Waterloo ở Canada, Đại học Malaysia Terengganu và Đại học Newcastle của Anh phối hợp thực hiện, mang đến cho chúng ta một cái nhìn mới về Nam Cực, đồng thời nhắc nhở còn nhiều điều hơn nữa để tìm hiểu về lục địa này.
"Khi lần đầu tiên phát hiện ra các hồ bên dưới lớp băng ở Nam Cực cách đây vài thập kỷ, chúng ta nghĩ chúng bị cô lập với nhau. Bây giờ, chúng ta bắt đầu hiểu rằng có cả một hệ thống ở dưới đó, được kết nối với nhau bằng các mạng lưới sông rộng lớn", đồng tác giả Martin Siegert, Giáo sư từ Viện Grantham thuộc Đại học Hoàng gia London, nói trong thông cáo báo chí.
Nghiên cứu mô tả cách con sông dài 460 km thu thập nước từ một khu vực có kích thước bằng Đức và Pháp cộng lại, cho thấy lưu lượng nước hoạt động dưới đáy tảng băng ở Nam Cực nhiều hơn những gì các nhà khoa học từng nghĩ và điều này có thể khiến nó dễ bị tổn thương hơn trước biến đổi khí hậu.
"Khu vực nghiên cứu có lượng băng đủ để nâng mực nước biển trên toàn cầu thêm 4,3 m. Lượng băng đó tan ra bao nhiêu và tốc độ ra sao có liên quan đến độ trơn của đáy băng. Hệ thống sông mới được phát hiện có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình này", Seigert giải thích.
Khám phá được thực hiện bằng cách kết hợp các mô hình thủy văn của tảng băng và kỹ thuật đo radar trong không khí, cho phép nhìn thấy bên dưới lớp băng. Nhóm nghiên cứu tập trung vào một khu vực chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng và phần lớn không thể tiếp cận được, nơi có chứa băng từ cả đông và tây Nam Cực, kéo dài đến biển Weddell.
"Từ các phép đo vệ tinh, chúng tôi biết những khu vực nào của Nam Cực đang mất băng và lượng băng bao nhiêu, nhưng chúng tôi không nhất thiết phải biết tại sao. Khám phá này có thể là một liên kết bị thiếu trong các mô hình dự đoán hiện tại. Chúng ta có thể đã đánh giá thấp tốc độ băng tan chảy khi không tính đến ảnh hưởng của các hệ thống sông này", trưởng nhóm nghiên cứu Christine Dow, Tiến sĩ từ Đại học Waterloo, nói thêm.
Có hai cách chính mà nước có thể đi vào bên dưới các tảng băng. Một là thông qua sự tan chảy ở đáy do ma sát khi băng dịch chuyển trên đất liền và sức nóng vốn có của Trái Đất. Một cách khác là thông qua băng tan chảy trên bề mặt và nước chảy xuống qua các khe sâu.
Ở Nam Cực, mùa hè được cho quá lạnh để lượng nước tan chảy trên bề mặt tạo ra các khe sâu. Do đó, người ta cho rằng chỉ có một lượng nhỏ nước hiện diện dưới chân các tảng băng ở Nam Cực. Phát hiện mới nhất bác bỏ giả thuyết này bằng cách chứng minh có đủ nước từ quá trình tan chảy cơ bản để tạo thành các hệ thống sông quan trọng bên dưới lớp băng dày hàng kilomet.
Nhóm nghiên cứu đang thu thập thêm thông tin từ các cuộc khảo sát liên quan đến hệ thống sông mới. Họ hy vọng có thể điều chỉnh mô hình hiện có cho các khu vực khác để hiểu rõ hơn về cách Nam Cực có thể ảnh hưởng đến hành tinh.
Đoàn Dương (Theo Interesting Engineering)