Nhóm nghiên cứu của giáo sư Li tìm ra nhiều đột biến mới ở nCoV. Ảnh: SCMP.
Giáo sư Li Lanjuan và đồng nghiệp ở Đại học Chiết Giang phát hiện nhiều đột biến nCoV chưa được ghi nhận trước đây ở một nhóm bệnh nhân nhỏ. Những đột biến này bao gồm nhiều thay đổi hiếm đến mức các nhà khoa học chưa bao giờ nghĩ chúng có thể xảy ra. Dựa trên bằng chứng từ phòng thí nghiệm, họ cũng xác nhận một số đột biến có thể tạo ra những biến thể nguy hiểm hơn các loại khác. nCoV có những đột biến có thể làm thay đổi đáng kể khả năng gây bệnh của nó, Li và cộng sự kết luận trong bài báo đang chờ thẩm duyệt trên trang medRxiv.org hôm 19/4.
Đột biến là những gene khác với biến thể nCoV đầu tiên phân lập ở Vũ Hán, nơi virus được phát hiện lần đầu tiên vào cuối tháng 12 năm ngoái. nCov thay đổi ở tốc độ trung bình khoảng một đột biến mỗi tháng. Tính đến ngày 20/4, các nhà khoa học trên khắp thế giới đã giải trình tự hơn 10.000 biến thể nCoV, chứa hơn 4.300 đột biến, theo Trung tâm thông tin sinh học Trung Quốc. Tuy nhiên, phần lớn mẫu virus được giải trình tự bằng phương pháp chuẩn có thể cho kết quả nhanh chóng. Ví dụ, các nhà nghiên cứu chỉ đọc chuỗi gene một lần và có thể xảy ra sai sót.
Nhóm của Li sử dụng phương pháp phức tạp hơn gọi là giải trình tự siêu sâu. Mỗi khối cấu tạo hệ gene của virus được đọc hơn 100 lần, cho phép các nhà khoa học xác định những thay đổi thường bị bỏ sót khi dùng phương pháp thông thường. Họ phát hiện ba thay đổi liên tiếp gọi là biến thể tri-nucleotide hiếm gặp ở một bệnh nhân 60 tuổi. Thông thường, các gene chỉ đột biến ở một vị trí mỗi lần. Bệnh nhân này phải điều trị hơn 50 ngày trong viện, lâu hơn nhiều so với các bệnh nhân Covid-19 khác. Thậm chí mẫu phân của người đàn ông vẫn chứa virus sống có khả năng lây nhiễm.
Trong nghiên cứu, nhóm của Li phát hiện hơn 30 đột biến, trong số đó có 19 đột biến mới (chiếm 60%). Họ nhận thấy một số đột biến có thể dẫn tới những thay đổi về chức năng ở protein hình gai của nCoV, cấu trúc bao phủ lớp vỏ virus, cho phép nó liên kết với tế bào con người. Mô phỏng trên máy vi tính dự đoán những đột biến này có thể làm tăng khả năng lây nhiễm của nCoV. Để xác nhận giả thuyết, Li và đồng nghiệp cho tế bào lây các biến thể mang đột biến khác nhau. Biến thể mạnh nhất có thể sinh ra tải lượng virus cao gấp 270 lần so với loại yếu nhất. Chúng cũng tiêu diệt tế bào nhanh nhất. Kết quả nghiên cứu cho thấy tính đa dạng của các biến thể virus trong thực tế vẫn chưa được đánh giá đúng mức, nhóm của Li kết luận.
Nghiên cứu của Li cung cấp bằng chứng rõ ràng đầu tiên cho thấy đột biến có thể ảnh hưởng tới khả năng lây bệnh hoặc gây tổn thương cho vật chủ của nCoV. Tuy nhiên, trong khi các nghiên cứu trước đây theo dõi đột biến của nCoV thường theo dõi hàng trăm, thậm chí hàng nghìn biến thể, Li chọn phương pháp khác biệt. Bà phân tích những biến thể virus phân lập từ 11 bệnh nhân Covid-19 lựa chọn ngẫu nhiên ở thành phố Hàng Châu thuộc tỉnh Chiết Giang, sau đó kiểm tra chúng lây nhiễm và tiêu diệt tế bào hiệu quả tới mức nào. Những biến thể nguy hiểm nhất ở nhóm bệnh nhân Chiết Giang cũng được tìm thấy ở phần lớn bệnh nhân tại châu Âu, trong khi các biến thể nhẹ hơn là loại phổ biến ở nhiều nơi tại Mỹ như bang Washington.
Nhưng đột biến yếu hơn không có nghĩa là nguy cơ thấp hơn đối với mọi người, theo kết quả nghiên cứu của Li. Ở Chiết Giang, hai bệnh nhân ngoài 30 và 50 tuổi nhiễm biến thể yếu bị ốm nặng. Dù cả hai bệnh nhân đều sống sót, bệnh nhân lớn tuổi hơn cần điều trị trong phòng chăm sóc tích cực. Phát hiện của Li và đồng nghiệp cho thấy có sự khác biệt ở mức độ tử vong theo vùng miền.
Tại các bệnh viện, bệnh nhân Covid-19 được điều trị giống nhau bất kể họ mang biến thể nào. Li và đồng nghiệp cho rằng xác định rõ đột biến ở một khu vực có thể giúp xác định biện pháp đối phó với virus. Li cũng là nhà khoa học đầu tiên đề xuất phong tỏa Vũ Hán. Chính phủ Trung Quốc đã dựa theo cố vấn của Li và phong tỏa thành phố 11 triệu dân vào cuối tháng 1/2020.
An Khang (Theo SCMP)