 |
|
Đồng xu khắc hình khuôn mặt hoàng đế La Mã Domitianus. |
Đồng tiền làm bằng đồng thau, không to hơn tiền xu ngày nay là mấy, và từ 1.700 năm trước nó chỉ mua được vài ổ bánh mỳ. Nhưng phát hiện của nó tại một cánh đồng ở Oxfordshire đã viết lại một giai đoạn lịch sử thời kỳ La Mã ở Anh.
Đồng xu đã khẳng định sự tồn tại của một vị hoàng đế thời La Mã ít ai biết tới, Domitianus, thống trị nước Anh trong thời gian ngắn ngủi vào năm 271 sau Công nguyên. Trên đồng xu có khắc hình khuôn mặt Domitianus mang vương miện toả sáng và dòng chữ Imp(erator) C(aesar) Domitianusus P(ius) Felix Aug(ustus).
Nó được một nhà khảo cổ nghiệp dư tìm thấy bằng một máy dò kim loại. Các chuyên gia tại Bảo tàng Anh đã miêu tả phát hiện này là "lý thú", "bất ngờ" và "quan trọng nhất tại Anh trong 10 năm trở lại đây".
"Domitianus nắm ngai vàng trong khoảng 1-2 tuần trước khi bị lật đổ và giết chết", Roger Bland tại bảo tàng nói. "Nhưng nay chúng ta đã có bằng chứng khẳng định ông đã tự khắc đồng tiền của riêng mình, nhằm chứng tỏ ngôi vị hoàng đế".
Domitianus đã lên ngôi vào thời kỳ ly khai của đế chế Gallic, bao gồm Anh, Pháp, một phần của Đức, tồn tại trong 15 năm đầy biến động.
Đế chế Gallic do Postumus thành lập vào năm 260. Chín năm sau, Marius kế vị ông trong vài tuần trước khi bị bóp cổ chết. Tiếp đến Victorinus lên nắm quyền cho đến năm 271 rồi cũng bị ám sát. Domitianus được cho là đã giết chết Victorinus, người có thói quen hãm hiếp vợ của cận thần, và sau đó chính ông cũng bị Tetricus hất cẳng. Tetricus trị vì từ năm 271 đến 274 và bị Aurelian đánh bại.
Khoảng một thế kỷ sau, hai sử gia thành Rome đã nhắc tới một quan chức cấp cao trong quân đội có tên Domitianus đóng vai trò trong những cuộc chiến của đế chế Gallic. Nhưng không có bằng chứng xác đáng rằng ông đã xưng vương. Một đầu mối duy nhất khác về sự tồn tại của Domitianus là việc phát hiện ra một đồng xu có in hình của ông tại Loire, Pháp, năm 1990. Nhưng nó đã bị coi là giả mạo.
Việc tìm thấy đồng xu thứ hai chứng tỏ đồng xu trước là thật. "Chúng giống hệt nhau. Không còn nghi ngờ gì nữa chúng là những đồng xu nguyên gốc", Bland nói.
Đồng xu ở Oxfordshire được tìm thấy nằm trong một khối gồm hơn 5.000 đồng xu có từ thế kỷ 4, gắn kết thành một cục rắn ở trong một nồi đất nung được chôn 35 cm dưới đất. Hầu hết đều được xác định thuộc triều đại của Victorinus và Tetricus. Riêng một xu có những hình khắc chưa ai thấy bao giờ.
"Hiếm có đồng nào hiếm hơn thế. Chúng ta không có tài liệu, chúng ta chỉ có đồng xu. Chúng ta cũng chẳng biết gì về Domitianus. Không biết ông đến từ đâu, ông ấy chết như thế nào. Nhưng giờ thì chúng ta biết ông ấy tồn tại", nhà nghiên cứu Richard Abdy kết luận.
Minh Thi (theo Telegraph)