Theo khoản 1 Điều 318 Bộ luật Dân sự, các biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự bao gồm: Cầm cố tài sản, thế chấp tài sản, đặt cọc, ký cược, ký quỹ, bảo lãnh, tín chấp. Tài sản bảo đảm có thể là động sản hoặc bất động sản, tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai mà pháp luật không cấm giao dịch
Giao dịch bảo đảm là giao dịch dân sự do các bên thoả thuận hoặc pháp luật quy định về việc thực hiện một trong các biện pháp bảo đảm được quy định tại khoản 1 Điều 318 của Bộ luật Dân sự nêu trên.
Đăng ký giao dịch bảo đảm là việc cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm ghi vào Sổ đăng ký giao dịch bảo đảm hoặc nhập vào Cơ sở dữ liệu về giao dịch bảo đảm việc bên bảo đảm dùng tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với bên nhận bảo đảm (khoản 1 Điều 2 Nghị định số 83/2010/NĐ-CP về đăng ký giao dịch bảo đảm).
Theo khoản 2, khoản 3 Điều 323 Bộ luật Dân sự, việc đăng ký giao dịch bảo đảm được thực hiện theo quy định của pháp luật về đăng ký giao dịch bảo đảm; việc đăng ký là điều kiện để giao dịch bảo đảm có hiệu lực chỉ trong trường hợp pháp luật có quy định; trường hợp giao dịch bảo đảm được đăng ký theo quy định của pháp luật thì giao dịch bảo đảm đó có giá trị pháp lý đối với người thứ ba, kể từ thời điểm đăng ký.
Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 83/2010/NĐ-CP, các giao dịch bảo đảm sau đây phải đăng ký (bắt buộc đăng ký):
- Thế chấp quyền sử dụng đất
- Thế chấp rừng sản xuất là rừng trồng
- Cầm cố tàu bay, thế chấp tàu bay
- Thế chấp tàu biển
- Các trường hợp khác, nếu pháp luật có quy định.
Các giao dịch bảo đảm bằng tài sản không thuộc các trường hợp nêu trên được đăng ký khi cá nhân, tổ chức có yêu cầu (tự nguyện đăng ký theo nhu cầu).
Trong trường hợp một tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ dân sự mà có giao dịch bảo đảm có đăng ký, có giao dịch bảo đảm không đăng ký thì giao dịch bảo đảm có đăng ký được ưu tiên thanh toán. Nếu giao dịch bảo đảm được đăng ký thì việc xác định thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm được xác định theo thứ tự đăng ký. (Khoản 2, khoản 1 Điều 325 Bộ luật Dân sự năm 2005).
Luật sư Kiều Anh Vũ
Văn phòng Luật sư Lê Nguyễn