Theo quy định tại Điều 147 Bộ luật Hình sự năm 1999 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009) về tội Vi phạm chế độ một vợ, một chồng, người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến một năm.
Do quy định chưa rõ ràng nên trên thực tế, kể từ khi Bộ luật Hình sự năm 1999 có hiệu lực cho đến nay thì rất ít trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này.
Kể từ ngày 1/1/2018, Bộ luật Hình sự năm 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017) có hiệu lực thì Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng (quy định tại Điều 182) đã được quy định cụ thể hơn.
Theo đó, người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến một năm:
- Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
- Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm:
- Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;
- Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.
Về xử phạt hành chính:
Trường hợp ngoại tình chưa đến mức truy cứu trách hình sự theo Điều 147 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 182 Bộ luật Hình sự năm 2015 (kể từ ngày 1/1/2018) thì hành vi này có thể bị xử phạt hành chính.
Theo quy định tại Điều 48 Nghị định 110/2013/NĐ-CP ngày 24/09/2013 (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 67/2015/NĐ-CP), người vi phạm bị phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng nếu có một trong các hành vi sau:
- Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
- Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác;
- Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ...
Đối với cán bộ, công nhân viên trong các cơ quan nhà nước, nếu có hành vi ngoại tình thì ngoài việc có thể bị xử lý theo các quy định nói trên, họ còn có thể phải chịu các chế tài của pháp luật về cán bộ, công chức, pháp luật về lao động cũng như các quy định khác của tổ chức, đơn vị (nếu có).
Luật sư Vũ Tiến Vinh
Công ty luật Bảo An, Hà Nội