Trong năm 1974-1986 tại bang California, Mỹ, có tên tội phạm gây khiếp sợ cho người dân địa phương. Hắn bị cho rằng đã thực hiện ít nhất 13 vụ giết người, hơn 50 vụ hiếp dâm và hơn 100 vụ trộm cắp và đều không bị phát hiện. Hắn được gọi là "Sát nhân Golden State" vì phạm vi hoạt động khắp California (Golden State là biệt danh của bang này).
Dựa trên dấu vết hiện trường và mô tả của nạn nhân, cảnh sát xác định sát thủ là người da trắng, cao khoảng 1m78, dáng thon gọn, bắt đầu hiếp dâm vào 1976.
Dường như hung thủ đều đi trước cảnh sát một bước. Hắn thậm chí còn gọi điện thoại, làm thơ “tặng” cảnh sát và thị trưởng thành phố để giễu cợt. Cảnh sát không thu được manh mối gì đáng kể ngoài mẫu tinh trùng tên tội phạm để lại tại hiện trường vụ hiếp dâm nhưng công nghệ ADN chưa được ứng dụng vào xác minh tội phạm cho tới đầu thập niên 1990.
Bản vẽ mô tả hung thủ. Ảnh: Nbcnews.
Theo Washington Post, kể cả khi có công nghệ AND, nhà chức trách cũng không thể tìm ra danh tính của kẻ thủ ác vì không có kết quả tìm kiếm trùng khớp trong kho lưu trữ dữ liệu ADN tội phạm quốc gia. Vụ án đi vào ngõ cụt và dần bị quên lãng.
Cuối năm 2017, 31 năm đã trôi qua kể từ lần cuối cùng tên giết người xuất thủ. Trong suốt thời gian ấy, dù vụ án không được chú tâm tới, Paul Holes – nhân viên điều tra thuộc văn phòng công tố hạt Contra Costa, bang California vẫn miệt mài nghiên cứu về tên sát nhân Golden State.
Paul Holes buộc phải bấu víu vào manh mối duy nhất là mẫu ADN của hung thủ.
Dấu vân tay, dấu giày và tinh trùng thu được đều không giúp tìm ra thủ phạm. Ảnh: Mercurynews.
Trong quá trình tìm kiếm, Paul Holes tìm thấy trang web GEDmatch cho phép người dùng đăng tải thông tin di truyền cá nhân lên kho dữ liệu có khoảng một triệu người để tìm kiếm họ hàng xa hoặc thất lạc từ lâu.
Nhờ trợ giúp của phòng thí nghiệm, Paul Holes trích xuất được thông tin ADN từ mẫu tinh trùng của kẻ giết người và đăng tải lên GEDmatch. Kết quả cho ra 10-20 người họ hàng xa. Những người này và Golden State có chung một người kỵ và đều thuộc đời chít.
Paul Holes truy tới tận cùng danh tính người kỵ, phát hiện người này sống vào giai đoạn đầu những năm 1800. Dưới sự trợ giúp của chuyên gia phả hệ học, từ người kỵ, điều tra viên Paul Holes cùng đồng nghiệp đã cùng nhau xây dựng gia phả dòng họ kéo dài 5 thế hệ của kẻ giết người. Kết quả cho ra 25 chi gia đình với khoảng 1.000 thành viên trong mỗi chi.
Tiếp theo, đội điều tra đi tìm kẻ tình nghi trong số thành viên của đại gia đình bằng cách lục lại kho dữ liệu cư dân của bang để loại trừ dần. Tiêu chí tìm kiếm là “đàn ông, tầm tuổi 60-75, sống và làm việc ở Sacramento và các địa phương xảy ra tội phạm”. Sau 4 tháng, họ tìm được một kẻ tình nghi trùng khớp nhất: Joseph DeAngelo - cảnh sát đã nghỉ hưu.
Điều tra viên Paul Holes theo dõi và thu thập dấu ADN tại nhà riêng của Joseph DeAngelo ở thành phố Citrus Heights, hạt Sacramento. Kết quả thu được cho thấy ADN của kẻ giết người Golden State trùng với kẻ tình nghi.
Nghi phạm Joseph DeAngelo bị bắt giữ vào ngày 24/4. Kẻ sát nhân khét tiếng một thời đã bị truy tố với nhiều tội danh: giết người, bắt cóc, hiếp dâm, cướp có vũ trang.
Joseph DeAngelo đang bị giam tại Nhà tù Trung tâm hạt Sacramento để chờ phiên tòa xét xử dự kiến diễn ra vào tháng 12. Ông ta bị đặt dưới chế độ theo dõi nghiêm ngặt để đề phòng tự sát.
Nghi phạm 72 tuổi trong bộ áo tù màu da cam. Ảnh: AP.
New York Times đưa tin, sau vụ việc trên, cảnh sát các nơi cũng đã học hỏi và ứng dụng dữ liệu di truyền người dùng đăng tải lên trang web GEDmatch để phá được 5 vụ án "nguội" khác, hầu hết đều là các vụ giết người hiếp dâm xảy ra năm 1980-1990.
Nghiên cứu từ trường y Harvard của nghiên cứu sinh Raehoon Jeong đã chỉ ra công nghệ phả hệ ADN có thể rất hữu hiệu trong việc xác minh tội phạm so với cách ứng dụng ADN truyền thống. Chẳng hạn, kho dữ liệu tội phạm của FBI chứa hơn 17 triệu mẫu ADN, nhưng nó không chứa thông tin về tội phạm chưa từng bị bắt. Vì thế dù đã có mẫu AND của hung thủ từ lâu, cảnh sát vẫn không thể tìm ra thủ phạm.
Một lý do khác cảnh sát không giải quyết được vụ án từ sớm là công nghệ ADN pháp y truyền thống không xem xét toàn bộ mã di truyền của cá nhân mà chỉ chú ý vào một vài đoạn nhỏ. Cụ thể, FBI thường lấy 20 đoạn của một mẫu ADN vì những đoạn này có tính đặc trưng nhất cho cá nhân. Cách làm này tiết kiệm mà vẫn rất hiệu quả trong trường hợp thông thường, nhưng không giúp xác định quan hệ họ hàng giữa hai cá nhân.
Tiến sĩ Raehoon Jeong cho rằng chính sự sẵn có của dữ liệu và sự xuất hiện của công nghệ ADN, cùng với sự phổ biến ngày càng rộng rãi của các trang web AND phả hệ thương mại đã giúp điều tra viên Paul Holes tìm ra được kẻ sát nhân Golden State, dù nỗ lực tìm kiếm trong 30 năm trước đó đã thất bại.