TAND Hà Nội ngày 20/3 tuyên án vụ kiện tranh chấp kinh doanh thương mại giữa nguyên đơn là Công ty giải trí Tuần Châu Hà Nội và bị đơn là công ty DS (do đạo diễn Nguyễn Việt Tú làm chủ).
Vụ kiện kéo dài gần hai năm, liên quan tới vở diễn dựng thực cảnh về văn hóa xưa ở vùng Bắc Bộ có tên Ngày xưa (hay còn gọi Thuở ấy xứ Đoài). Theo hợp đồng từ cuối năm 2015, Tuần Châu Hà Nội trả hơn 7 tỷ đồng để phía DS dựng nội dung, kịch bản, thiết kế kỹ thuật... vở diễn thực cảnh. Do hai bên có mâu thuẫn, đạo diễn Việt Tú đăng ký quyền tác giả với Ngày xưa và DS đăng ký quyền sở hữu với tác phẩm này.
Hình ảnh trong vở diễn Ngày xưa.
Phía Tuần Châu Hà Nội khởi kiện, đòi DS chuyển giao quyền sở hữu tác phẩm và bồi thường hơn 6 tỷ đồng chi phí thuê bên thứ ba dựng tác phẩm khác, thuê luật sư. Phía DS cũng phản tố, đề nghị tòa chấp nhận tác phẩm mà Tuần Châu Hà Nội thuê công ty khác dựng có tên Tinh hoa Bắc Bộ là tác phẩm phái sinh của Ngày xưa. DS yêu cầu Tuần Châu Hà Nội bồi thường thiệt hại.
Sau một buổi chiều nghe trình bày và năm ngày nghị án, TAND Hà Nội xác định "việc đạo diễn đăng ký quyền tác giả cho mình là đúng, nhưng DS đăng ký quyền sở hữu với vở diễn là trái quy định". Vì vậy, DS phải trả lại quyền sở hữu tác phẩm cho Tuần Châu Hà Nội.
Bản án cũng bác yêu cầu bồi thường của phía Tuần Châu Hà Nội; chấp nhận một phần yêu cầu bồi thường của DS với hơn 600 triệu đồng.
Theo phán quyết của cấp sơ thẩm, không trực tiếp tham gia sáng tạo mà chỉ hỗ trợ tài chính, điều kiện nên Tuần Châu Hà Nội không phải là tác giả hay đồng tác giả của tác phẩm này. Quyền tác giả duy nhất của Ngày xưa thuộc về đạo diễn Việt Tú.
Bản án tuyên chấp nhận Tinh hoa Bắc Bộ là tác phẩm phái sinh của Ngày xưa bởi Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam đã lập hội đồng thẩm định và kết luận tác phẩm do Tuần Châu Hà Nội thuê công ty khác sản xuất trùng lặp ý tưởng, nội dung, trang phục...
Bản án giải thích, theo điều 19 Luật Sở hữu Trí tuệ, quyền tác giả, quyền nhân thân bao gồm: ghi bút danh trên tác phẩm khi tác phẩm được đưa ra biểu diễn, được bảo đảm quyền không cho người khác sao chép, sửa chữa. Quyền của chủ sở hữu tác phẩm (điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ) bao gồm: cho in, sao tác phẩm, công bố, truyền tải tác phẩm tới công chúng thông qua các phương tiện điện tử...
Đạo diễn Việt Tú (bên trái) và đại diện Tuần Châu Hà Nội nghe tuyên án vào sáng 20/3.
Sau khi bản án được công bố, đạo diễn Việt Tú vui mừng khi cho rằng: "Đây là một án lệ về quyền sở hữu trí tuệ".
Trái ngược với phía DS, đại diện của Tuần Châu Hà Nội đánh giá cách giải quyết vụ án "có mâu thuẫn" bởi đây là phiên tòa giải quyết tranh chấp thương mại. Việc tác phẩm nào là phái sinh lại nằm trong nội dung vụ án khác mà cả hai bên sẽ tiếp tục theo đuổi nhưng TAND Hà Nội lại đưa vào bản án này.
Luật sư Lê Minh Trường (Giám đốc Công ty Luật Minh Khuê, Hà Nội) cho biết khoản 8, điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ quy định: Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.
Theo điều 20 về quyền tài sản của Luật Sở hữu trí tuệ, quyền tài sản gồm: làm tác phẩm phái sinh, biểu diễn tác phẩm trước công chúng, sao chép tác phẩm; phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm... Chủ sở hữu quyền tác giả là tổ chức, cá nhân nắm giữ một, một số hoặc toàn bộ các quyền tài sản.
Tuy nhiên quyền sở hữu này lại phân làm nhiều trường hợp. Chủ sở hữu quyền tác giả là tác giả khi họ sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở vật chất - kỹ thuật của mình để sáng tạo ra tác phẩm. Nhưng chủ sở hữu quyền tác giả còn có thể là các đồng tác giả khi những người này sử dụng thời gian, tài chính, cơ sở vật chất - kỹ thuật của mình để cùng sáng tạo ra tác phẩm. Khi đó, họ có chung các quyền quy định tại điều 19 và điều 20 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 với tác phẩm đó.
Một trường hợp khác, chủ sở hữu quyền tác giả là tổ chức, cá nhân giao nhiệm vụ cho tác giả hoặc giao kết hợp đồng với tác giả (hợp đồng thỏa thuận về chi phí tài chính). Khi đó, tổ chức, cá nhân ký hợp đồng với tác giả đó là chủ sở hữu và có các quyền về tài sản, một phần quyền nhân thân với sản phẩm đó.
Ngoài ra, chủ sở hữu quyền tác giả còn có thể là nhà nước, người được thừa kế, người được chuyển giao quyền.
Bảo Hà