Theo nội dung vụ án, căn nhà trên đường Cách Mạng Tháng Tám, quận 10 (TP HCM) do cha mẹ bà Dung (58 tuổi) mua, cho người anh tên Văn của bà đứng tên. Năm 1971, gia đình cho bà Ba (65 tuổi) thuê với giá 700 đồng mỗi tháng. Hai bên chỉ thỏa thuận miệng. Sau khi bố mẹ bà Dung chết, ông Văn làm lại hợp đồng cho bà Ba tiếp tục thuê với giá 2.000 đồng một tháng, thời hạn nửa năm.
Ông Văn sau đó ủy quyền cho bà Dung toàn quyền sở hữu căn nhà dưới sự chứng kiến của các anh em trong gia đình, trước khi ông đi định cư tại Đức. Đến tháng 3/2010, vợ chồng người anh làm hợp đồng tặng căn nhà cho bà Dung. Hai tháng sau, bà được UBND quận 10 cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu.
Dù có nhu cầu lấy lại căn nhà để ở, song gia đình bà Ba khó khăn không tìm được chỗ ở khác nên bà Dung tiếp tục cho thuê. Bà Ba trả tiền đến tháng 9/2010 thì dừng. Cuối năm đó, bà Dung gửi thông báo yêu cầu bà Ba giao nhà và không yêu cầu trả số tiền thuê chưa thanh toán. Do gia đình bà Ba không đồng ý giao nhà nên bà Dung làm đơn khởi kiện. Bà đồng ý hỗ trợ cho gia đình bà Ba 10 triệu đồng tiền di dời.
Trong bản tự khai gửi tòa, bà Ba cho biết, từ ngày thuê nhà vẫn đóng tiền đầy đủ. Chỉ đến tháng 9/2010, bà đóng nhưng bà Dung không lấy. Bà có nhận được thông báo đòi giao nhà của bà Dung nhưng bà không đồng ý vì trong thời gian sống ở đây đã bỏ tiền sửa chữa nhà. Bà chỉ giao nhà với điều kiện bà Dung phải hỗ trợ bà 200 triệu đồng tiền di dời, thuê nhà mới.
Quá trình giải quyết vụ án, cuối năm 2012 và gần giữa năm 2014, bà Ba có đơn yêu cầu phản tố đòi bà Dung phải bồi thường cho gia đình bà 200 triệu đồng "công gìn giữ căn nhà trên từ năm 1971".
Tại phiên xử sơ thẩm hồi tháng 9/2014 của TAND TP HCM, người đại diện cho bà Ba cho rằng chỉ giao kết hợp đồng thuê nhà với ông Văn chứ không thuê nhà của bà Dung. Ông Văn là người nước ngoài nên khi giao dịch phải thông báo cho phía bị đơn trong thời gian 24 tháng. Họ chưa nhận được thông báo đòi lại nhà từ người cho thuê nên không dọn, đồng thời rút yêu cầu đòi bồi thường tiền công gìn giữ nhà.
Quan điểm của bị đơn sau đó bị HĐXX bác bỏ. Phía bà Ba đã rút yêu cầu phản tố nên tòa đình chỉ xét xử đối với phần này và tuyên buộc bà Ba phải giao trả nhà cho bà Dung. Không đồng ý, bà Ba đã kháng cáo, cho rằng người đại diện theo ủy quyền rút đơn yêu cầu đòi bồi thường 200 triệu đồng tiền bồi thường công giữ nhà là trái với ý chí của bà.
Trong phiên phúc thẩm ngày 19/10 của TAND Cấp cao tại TP HCM, bà Dung cho rằng, gia đình bà Ba ở đó đã quá lâu nên hư hỏng phải tự sửa để ở. Bao nhiêu năm thuê nhà của bà nhưng số tiền bà Ba trả hàng tháng "chưa bằng tiền 10 kg gạo" nên không có tiền sữa chữa. Từ đó nguyên đơn không chấp nhận yêu cầu của bà Ba.
Theo HĐXX, gia đình bà Ba đã có thời gian ở trong căn nhà tranh chấp đã lâu (hơn 40 năm), việc giải quyết khoản tiền công gìn giữ là cần thiết. Tòa cấp sơ thẩm chưa giải quyết được vấn đề này do người đại diện của bị đơn đã rút yêu cầu phản tố trái với ý muốn của người ủy quyền. Nay bị đơn tiếp tục yêu cầu bồi thường. Đây là tranh chấp không thể tách ra để giải quyết thành vụ án khác nên toà phúc thẩm đã hủy án sơ thẩm, giao hồ sơ cho cấp sơ thẩm xét xử lại.
Hải Duyên
* Tên bị đơn đã được thay đổi