Đối với nhiều người, xe đầu kéo như một hung thần trên phố và họ thường tìm cách tránh đi gần. Tuy nhiên, trong cuộc sống, xe đầu kéo đóng góp nhiều cho việc chuyên chở hàng hoá và có nhiều điều thú vị xoay quanh.
Semi Rơ-moóc là gì?
Năm 2016, nước Mỹ có khoảng 2,8 triệu xe semi rơ-moóc đăng ký. Cấu tạo của Semi rơ-moóc không có bánh trước và chỉ có thể vận hành khi gắn với đầu kéo. Hệ thống phanh của rơ-moóc sẽ tự động kích hoạt khi tách khỏi đầu kéo. Do đó, chỉ khi gắn rơ-moóc với đầu kéo, hơi từ máy nén khí mới làm hệ thống phanh ngừng kích hoạt và xe có thể lăn bánh. Tổ hợp đầu kéo và semi rơ-moóc có nhiều dạng khác nhau.
Một số dòng xe đầu kéo tại Mỹ.
Một chiếc semi rơ-mooc có tải trọng bao nhiêu?
Tại Mỹ, tải trọng tối đa một chiếc semi rơ-moóc 18 bánh có thể chở là khoảng 36.000 kg. Tuy nhiên, tại một số quốc gia như Australia, một đầu kéo có thể kéo theo 4 rơ-mooc, với tải trọng tổng khoảng 136.000 kg.
Tính hữu dụng
Năm 2016, xe đầu kéo tại Mỹ lăn bánh khoảng 272 tỷ km. Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng khoảng 68% lượng hàng hoá vận chuyển tại Mỹ thực hiện bởi xe đầu kéo, trung bình mỗi năm vận chuyển khoảng 27.000 kg hàng hoá cho mỗi người Mỹ. Hai lĩnh vực sử dụng xe đầu kéo nhiều nhất là vận chuyển đồ xây dựng và đồ nông nghiệp.
Xe đầu kéo đóng góp nhiều cho dịch vụ vận chuyển.
Sức mạnh của đầu kéo
Động cơ xe dầu kéo Detroit Diesel DD15 có dung tích 14.8 lít, 6 xi-lanh thẳng hàng, nặng khoảng 1.200 kg (tương đương một chiếc xe du lịch). Cỗ máy này cho công suất 560 mã lực và mô-men xoắn 2.500 Nm. Tại tua máy khoảng 1.200 vòng/phút, động cơ cho sức kéo hơn 2.000 Nm. Hầu hết động cơ dầu tăng áp cho lực kéo trong khoảng từ 1.600 đến 2.700 Nm.
Mức tiêu hao nhiên liệu
Năm 1973, một chiếc xe đầu kéo tiêu thụ nhiên liệu khoảng 42 lít dầu/100 km. Trong khi đó, khi leo dốc mức tiêu hao nhiên liệu khoảng 81 lít dầu/100 km và giảm về mức 10 lít dầu/100 km khi xuống con dốc tương tự. Ngày nay, ước tính mức tiêu hao nhiên liệu của xe đầu kéo không thay đổi nhiều so với cách đây hơn 40 năm. Năm 2018, một số mẫu xe đầu kéo ý tưởng được giới thiệu có đặc tính khí động học tốt và sử dụng hệ dẫn động hybrid, có thể giúp cải thiện mức tiêu hao nhiên liệu khoảng 26 lít/100 km.
Động cơ xe đầu kéo nặng và có sức kéo lớn.
Đầu kéo có thể gặp tai nạn nào?
Năm 1997, những chiếc đầu kéo phải trang bị hệ thống chống bó cứng phanh, để giảm thiểu tai nạn dạng gập thân (đầu kéo và rơ-mooc tạo thành một góc nhọn). Tai nạn này xảy ra khi bánh sau bị khoá cứng, gây hiện tượng văng đuôi, từ đó đầu kéo có thể xoay ngang trong khi rơ-mooc lao thẳng về phía trước tạo thành góc nhọn. Ngày nay, tai nạn nghiêm trọng nhất với xe đầu kéo là lật ngang.
Tuy vậy, trên đây chỉ là những tai nạn do rủi ro tự thân vì kích thước và thiết kế đặc trưng. Quan trọng hơn, xe đầu kéo dễ gây tai nạn cho những phương tiện khác và hậu quả lớn hơn vì có vùng điểm mù rộng, quán tính lớn, khó xoay trở trong không gian hẹp, mất nhiều thời gian và quãng đường để phanh dừng.
Ai có thể điều khiển xe đầu kéo?
Tại Mỹ, để điều khiển xe đầu kéo, tài xế phải có bằng lái hạng A, ít nhất 21 tuổi, kiểm tra sức khỏe mỗi 2 năm. Một số hãng vận tải còn đòi hỏi từ 22 tuổi, phải nâng được vật nặng và kinh nghiệm lái xe tải 3-5 năm. Hiện tại, ở Mỹ có hơn 3,2 triệu tài xế lái xe đầu kéo, những chiếc xe khối lượng lên đến 12.000 kg. Với những tài xế lão luyện, họ có thể điều khiển những xe đầu kéo có kích thước lớn hơn.
Tại Việt Nam, tài xế cần có bằng lái hạng FC để lái xe đầu kéo. Ngoài yêu cầu về sức khỏe, kiến thức giao thông, kỹ năng lái xe, tài xế phải đủ 24 tuổi mới được cấp bằng này.
Trang bị trong cabin xe đầu kéo
Cabin xe đầu kéo có khu vực nghỉ ngơi cho tài xế.
Tài xế có thể ngủ bên trong cabin xe trên giường đệm sau một hành trình dài. Khoang nghỉ cho tài xế ở ngay phía sau ghế lái. Một số dòng xe hạng sang, cabin trang bị tủ lạnh, tivi phục vụ các nhu cầu cá nhân.
Những loại xe tải an toàn, chạy điện đang được phát triển
Một số hãng xe như Tesla hay Volvo bắt đầu nghiên cứu những chiếc đầu kéo với nhiều tính năng an toàn tiên tiến. Tesla Semi, dự kiến ra mắt năm 2019, sử dụng động cơ điện thay cho động cơ đốt trong. Xe tải điện có thể tăng tốc 0-100 km/h trong 20 giây, khả năng kéo tải trọng 36.000 kg.
Phương Linh