Doanh số bán hàng trên toàn cầu đã tăng 43% năm 2020, nhưng mức tăng trưởng nhanh hơn thậm chí đã được dự báo trước khi giá pin sụt giảm liên tiếp khiến giá ôtô điện rớt xuống dưới mức giá của các mẫu xe tương đương chạy xăng và diesel, chưa tính các khoản trợ cấp cho xe điện. Các phân tích mới đây nhất dự báo rằng điều này sẽ xảy ra trong khoảng giữa năm 2023 và 2025.
Ở Na Uy, số người lựa chọn ôtô điện đã vượt qua điểm bùng phát, bởi quốc gia này miễn thuế khiến cho giá xe điện rẻ hơn rất nhiều. Thị phần ôtô chạy điện đã tăng vụt lên 54% trong 2020 ở nước Bắc Âu này, trong tương quan với ít hơn 5% ở hầu hết các nước châu Âu.
Trong một cuộc thăm dò ý kiến dành cho người sở hữu ôtô điện, 91% nói rằng không muốn quay lại dùng xe xăng. Ảnh: Alamy
Giao thông vận tải là nguyên nhân chính gây ra khí thải carbon và ôtô điện có tầm quan trọng sống còn trong nỗ lực chống lại khủng hoảng khí hậu. Tuy nhiên, trong khi chi phí nuôi xe đã rẻ hơn, thì giá mua xe cao hơn là rào cản trong việc thu hút số đông người tiêu dùng. Một yếu tố then chốt khác là "nỗi lo về phạm vi hoạt động", nhưng tuần này nhà máy sản xuất đầu tiên đã bắt đầu chế tạo loại pin có khả năng cấp điện cho quãng đường 322 km chỉ với 5 phút sạc.
Nguồn tài trợ của chính phủ và chính sách miễn thuế đã hạ giá xe điện ở một số quốc gia, nhưng điểm mấu chốt là khi nào chúng trở nên rẻ hơn khi không tính đến các khoản trợ cấp trên, James Frith, người đứng đầu nhóm dự trữ năng lượng của BloombergNEF, nói: "Đó chắc chắn bước ngoặt. Khi đó ta sẽ thực sự thấy sự lựa chọn xe điện trở nên phổ biến và xe điện thực sự thâm nhập thị trường". Trong 2020, 4,2% tổng số ôtô mới là xe chạy điện.
Giáo sư Tim Lenton, ở Đại học Exeter, cho biết, "Đã có một điểm bùng phát ở một quốc gia, Na Uy, và điều đó là nhờ vào các ưu đãi thuế thông minh và tiến bộ. Khi ấy người tiêu dùng đã bỏ phiếu cho ví tiền của họ".
Dữ liệu từ nghiên cứu mới nhất của Lenton cho thấy rằng trong 2019, ôtô điện ở Na Uy rẻ hơn 0,3% và chiếm 48% thị phần. Ở Anh, nơi ôtô điện đắt hơn 1,3%, chỉ chiếm 1,6% thị phần. Một khi đường biểu diễn mức giá tương đương bị cắt ngang, Lenton nói, "doanh số sẽ tăng lên. Chúng tôi đã thực sự ấn tượng với việc tác động này trông có vẻ phi tuyến tính ra sao".
Phân tích của BloombergNEF dự đoán giá pin lithium-ion sẽ sụt giảm tới mức mà ôtô điện sẽ tương đương với giá của ôtô chạy xăng và dầu diesel vào năm 2023, trong khi Lenton đưa ra giả thuyết là vào năm 2024-2025. Viễn cảnh năng lượng toàn cầu 2021 của McKinsey, công bố ngày 15/1, dự báo rằng "xe điện có xu hướng trở thành lựa chọn kinh tế nhất trong 5 năm tới ở nhiều nơi trên thế giới".
Một cuộc thăm dò ý kiến 3.000 tài xế Anh thực hiện bởi trung tâm truyền thông RAC, công bố hôm 21/1, chỉ ra tầm quan trọng của giá cả, với 78% tài xế ôtô nói rằng ôtô thuần điện vẫn quá đắt so với các ôtô thông thường kích cỡ tương đương và chỉ 9% nói rằng chiếc ôtô tiếp theo của họ sẽ là ôtô điện. "Rào cản lớn nhất để một tài xế chọn xe chạy điện chắc chắn là giá cả", Rod Dennis của RAC nói.
Sự sụt giảm giá pin ở cuối thập kỷ đột ngột và nhanh hơn nhiều người dự đoán, Frith nói. Năm 2010, thậm chí một cục pin xe điện nhỏ 30kWh cũng có giá 30.000 USD, đắt hơn nhiều so với tổng giá trị của một xe chạy nhiên liệu hoá thạch tương đương. Hiện nay, nghiên cứu của BloombergNEF cho thấy giá của một bộ pin là 4.100 USD, nhờ vào việc sản xuất ở quy mô lớn và cắt giảm giá nguyên vật liệu, như giảm thiểu số lượng cobalt đắt đỏ cần thiết.
Các bộ pin đã vượt mốc 100 USD/kWh năm 2020 đối với xe bus ở Trung Quốc, Frith cho biết. Nhưng ông kỳ vọng vào những bước tiến xa hơn nữa trong việc chế tạo nhằm biến con số này là giá trung bình cho mọi loại xe vào năm 2023, để pin của một chiếc ôtô nhỏ có giá 3.000 USD và ôtô điện có giá ngang bằng với các bản sao thông thường của chúng.
Ôtô điện yên lặng hơn và tăng tốc nhanh hơn, và sự chấp nhận nhanh chóng của số đông cũng sẽ tăng nhanh bởi thực tế là, một khi các tài xế sở hữu một chiếc ôtô điện, họ sẽ không muốn quay lại với xe chạy xăng hoặc dầu diesel nữa. Trong cuộc thăm dò ý kiến gần đây với 2.000 người sở hữu ôtô điện, 91% nói rằng họ không muốn quay lại.
"Cuộc thăm dò cho thấy tác động lớn lao và bền vững của việc chuyển sang sử dụng một chiếc ôtô sạch. Bằng chứng ủng hộ xe điện dần trở nên thuyết phục hơn trong từng khảo sát của chúng tôi, ngay cả trong một năm giông bão như 2020", Melanie Shufflebotham, của Zap-Map, hãng lập bản đồ các điểm sạc, cho biết.
Bên cạnh đó, một xu hướng ôtô đang dịch chuyển theo một hướng khác – đó là doanh số đang gia tăng của các xe SUV ăn xăng. Hiệp hội Năng lượng Quốc tế thông báo hồi đầu tháng 1 rằng trong 2020, bất chấp các đợt phong toả do Covid-19 làm giảm lượng khí thải toàn cầu, ô nhiễm từ xe SUV vẫn gia tăng. Hơn thế nữa, trong thập kỷ vừa qua, SUV là khu vực duy nhất trong số tất cả nguồn khí thải liên quan đến năng lượng gia tăng ở các quốc gia có thu nhập cao.
Tuy nhiên, giá pin được kỳ vọng sẽ tiếp tục lao dốc, gợi ý cho việc thậm chí cả những chiếc SUV đói năng lượng chẳng bao lâu nữa cũng sẽ biến thành xe điện. Công nghệ pin lithium-ion mới đang được phát triển để tạo ra những viên pin rẻ hơn, mật độ năng lượng nhiều hơn, có thể bắt đầu được ra mắt vào giữa thập kỷ này.
Một công nghệ thậm chí còn tiên tiến hơn, pin ở trạng thái rắn, có thể gia nhập thị trường đại chúng vào 2030 nếu các phương pháp sản xuất mới được quán triệt, Frith cho biết. BloombergNEF dự báo mức giá trung bình sẽ vào khoảng 60 USD/kWh trong cuối thập kỷ này.
"Đây là quãng thời gian thú vị đến không ngờ", Frith bày tỏ. "Chúng tôi chứng kiến rất nhiều đột phá đến từ mọi lĩnh vực, dù là kinh doanh hay nghiên cứu, và chính phủ các nước và tất cả mọi người đã rót vào một lượng tiền của khổng lồ, như thể sẽ có rất nhiều thay đổi xảy đến và chúng ta sẽ còn thấy thú vị hơn nữa".
Mai Huyền (theo The Guardian)