"Chúng ta chi hàng trăm tỷ USD để bảo vệ Nhật Bản, nhưng họ không trả bất kỳ thứ gì. Nếu Mỹ bị tấn công, Nhật Bản không cần phải làm gì để bảo vệ Mỹ", Tổng thống Mỹ Donald Trump nói với báo giới tại cuộc họp nội các ngày 10/4.
Hiệp ước an ninh song phương Mỹ - Nhật Bản sửa đổi ký năm 1960, trao cho Mỹ quyền lập căn cứ quân sự trên lãnh thổ Nhật Bản, cam kết bảo vệ nếu Tokyo bị tấn công sau khi quốc đảo này từ bỏ quyền phát động chiến tranh. Hơn 50.000 lính Mỹ đang đồn trú tại Nhật Bản, nhiều hơn tại bất kỳ quốc gia nào.
"Tôi tự hỏi ai đã dựng lên hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật, đó phải là những người căm ghét hay không quan tâm đến đất nước chúng ta. Thật khó tin mức độ tệ hại của hiệp ước này. Đó là một hiệp ước quốc phòng, nhưng thỏa thuận thương mại cũng vậy", ông Trump nói thêm.
Tokyo chưa phản hồi tuyên bố của ông Trump.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Phòng Bầu dục, Nhà Trắng, ngày 7/4. Ảnh: AP
Tổng thống Mỹ bình luận về hiệp ước an ninh với Nhật Bản trong bối cảnh Washington và Tokyo chuẩn bị đàm phán thỏa thuận thuế quan. Trong số các đối tác lớn có thâm hụt thương mại với Mỹ, Nhật là bên đầu tiên trong danh sách đàm phán. Tokyo đang xem xét cử đoàn đàm phán đến Washington vào đầu tuần sau.
Ngoài vấn đề thương mại, chính quyền Trump gợi ý muốn giải quyết các bất đồng khác với những đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc, nơi cũng có quân đội Mỹ đồn trú.
Theo Kyodo, Nhật Bản cung cấp cho Mỹ khoảng 2 tỷ USD mỗi năm, một phần trong chương trình chia sẻ chi phí cho lực lượng Mỹ đồn trú, dành cho các nhu cầu như lao động, tiện ích, mua sắm thiết bị đào tạo.
Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đã thúc giục Nhật Bản và Hàn Quốc tăng chi tiêu quốc phòng, tăng mức hỗ trợ quân đội Mỹ đồn trú. Năm 2019, ông phàn nàn rằng "Nhật có thể ngồi xem TV khi Mỹ bị tấn công".
Nhật Bản bước vào năm thứ ba trong kế hoạch hiện đại hóa quân đội kéo dài 5 năm. Tokyo cuối năm ngoái duyệt ngân sách quốc phòng 55 tỷ USD cho năm tài khóa 2025, cao nhất từ trước đến nay khi tính theo đồng nội tệ.
Nhật Bản tăng ngân sách quốc phòng kỷ lục trong bối cảnh Bộ Quốc phòng nước này lập luận Tokyo đang đối mặt với "tình thế an ninh phức tạp và khắc nghiệt nhất" kể từ sau Thế chiến II.
Đức Trung (Theo Kyodo, Mainichi)