"Không ai giải thích được vì sao chúng ta đang phải trợ giá cho Canada tới hơn 100 triệu USD mỗi năm. Thật phi lý. Nhiều người Canada muốn Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ. Họ sẽ tiết kiệm được khối tiền với các khoản thuế và được bảo vệ về quân sự. Ý tưởng tuyệt vời. Bang thứ 51!!!", Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump ngày 18/12 viết trên mạng xã hội Truth Social.
Đây không phải lần đầu tiên ông Trump dùng khái niệm trợ cấp để nói về thâm hụt thương mại với Canada.
Tuy nhiên, khi phỏng vấn với đài NBC vào đầu tháng này, ông nói Mỹ "trợ cấp cho Canada hơn 100 tỷ USD mỗi năm" chứ không phải 100 triệu USD như bài viết trên Truth Social, đồng thời cáo buộc Mexico hưởng lợi "gần 300 tỷ USD mỗi năm" và không giải thích ông lấy những con số này từ đâu.
Vào năm 2018, ông Trump từng phàn nàn trên Twitter, tên cũ của mạng xã hội X, rằng Canada "kiếm lời gần 100 tỷ USD từ giao thương với Mỹ".
Tổng thống đắc cử Donald Trump tại Greenvale, New York ngày 5/12. Ảnh: AP
Tổng thống đắc cử Mỹ những tuần qua nhiều lần "nửa đùa nửa thật" rằng Canada có thể sáp nhập vào Mỹ để tránh khỏi các biện pháp thuế quan một khi ông nhậm chức.
Những lời mỉa mai này bắt đầu được ông Trump đưa ra từ khi Thủ tướng Canada Justin Trudeau đến Mar-a-Lago, bang Florida, gặp ông Trump vào cuối tháng 11, trong nỗ lực thuyết phục Tổng thống đắc cử Mỹ xem xét lại cảnh báo áp thuế 25% với hàng hóa nước này. Những câu đùa của ông đã vấp phải chỉ trích gay gắt từ nhiều chính trị gia Canada.
Elizabeth May, lãnh đạo đảng Xanh của Canada, nói ông Trump "đùa không vui" và đang khiến người dân Canada ngày càng lo lắng. Bà kêu gọi các đảng tại Canada đoàn kết để bảo vệ hình ảnh của đất nước và "hết sức cảnh giác" với Tổng thống đắc cử Mỹ.
Dù vậy, trước những đe dọa áp thuế từ ông Trump, chính phủ Canada đã công bố kế hoạch cải cách quản lý biên giới trị giá 900 triệu USD vào ngày 17/12.
Bộ trưởng Tài chính và Vấn đề liên chính phủ Dominic LeBlanc mô tả kế hoạch này sẽ cắt đứt "dòng chảy ma túy bất hợp pháp" và chấm dứt tình trạng "mất kiểm soát di cư" ở biên giới, đều được ông Trump đề cập khi đe dọa áp thuế 25% với Canada. LeBlanc khẳng định gói cải cách sẽ duy trì tự do đi lại và giao thương với Mỹ, vốn là yếu tố cốt lõi trong sự thịnh vượng của Bắc Mỹ.
Phần lớn ngân sách sẽ dành cho điều tra ma túy, trang thiết bị cho cảnh sát, tăng cường phối hợp với lực lượng chấp pháp Mỹ, chia sẻ thông tin và quản lý giao thông biên giới. Canada cũng lên kế hoạch thành lập lực lượng giám sát trên không ở biên giới, sử dụng trực thăng và máy bay không người lái.
Thanh Danh (Theo Fox, BBC, BNN)