Thủ tướng Anh Keir Starmer ngày 27/2 gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng, đánh dấu lần đầu tiên lãnh đạo hai quốc gia đồng minh thân thiết gặp nhau kể từ khi ông Trump nhậm chức. Ông Starmer là lãnh đạo châu Âu thứ hai đến Washington trong tuần này nhằm thuyết phục ông chủ Nhà Trắng đổi ý về vấn đề Ukraine, sau chuyến thăm của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hồi đầu tuần.
Trong cuộc hội đàm tại Nhà Trắng, Thủ tướng Starmer tìm cách đề cao vai trò của Tổng thống Mỹ, nhấn mạnh rằng hòa bình ở Ukraine chỉ có thể trở thành hiện thực nhờ sự thúc đẩy của ông Trump. Ông cũng cho biết Anh sẽ tăng chi tiêu quốc phòng và tái khẳng định với Tổng thống Mỹ rằng châu Âu sẵn sàng hỗ trợ Ukraine cũng như cung cấp các đảm bảo an ninh nếu đàm phán hòa bình với Nga đạt kết quả.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) lắng nghe Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Phòng Bầu dục ngày 28/2, trong phần trao đổi ngắn với báo chí trước cuộc họp cấp cao. Ảnh: Reuters
Từ trước chuyến thăm, lãnh đạo Anh cho biết nỗ lực tìm kiếm đảm bảo an ninh từ Mỹ cho Ukraine là một nội dung quan trọng trong chương trình nghị sự. Ông nhấn mạnh các đảm bảo an ninh dành cho Ukraine phải đủ mạnh để ngăn chặn nguy cơ xung đột tái bùng phát ở Ukraine, đồng thời cho rằng Mỹ cần duy trì vai trò hỗ trợ quân sự như một biện pháp dự phòng để giữ vững thỏa thuận hòa bình.
Tuy nhiên, trong cuộc họp nội các một ngày trước khi đón Thủ tướng Starmer, Tổng thống Trump thẳng thừng bác bỏ ý tưởng Mỹ tham gia đảm bảo an ninh cho Ukraine, tuyên bố ông muốn châu Âu gánh vác trách nhiệm đó vì họ là "hàng xóm sát vách".
Tại cuộc họp báo sau hội đàm ngày 27/2, sự khác biệt quan điểm giữa hai bên trở nên rõ ràng. Tổng thống Mỹ khẳng định thỏa thuận khai thác khoáng sản sắp ký với Ukraine chính là sự đảm bảo an ninh phù hợp nhất, đồng thời né tránh lời kêu gọi của ông Starmer về cam kết hỗ trợ quân sự từ phía Mỹ.
Khi được hỏi về vai trò của Mỹ đối với an ninh Ukraine sau chiến sự, ông Trump không đề cập đến bất kỳ cam kết nào, thay vào đó nhấn mạnh rằng thỏa thuận khoáng sản là đủ để đóng vai trò lá chắn bảo vệ Ukraine.
"Chúng tôi sẽ có rất nhiều người làm việc ở đó", ông nói, đề cập đến những khu vực Mỹ dự kiến hợp tác khai thác khoáng sản tại Ukraine. "Sự hiện diện này vốn đã là biện pháp dự phòng. Tôi nghĩ chẳng ai dám gây rối khi người Mỹ hiện diện tại đây, hợp tác về đất hiếm và tài nguyên mà Mỹ cần cho đất nước mình."
Tổng thống Trump tuyên bố ông "sẵn sàng xem xét nhiều phương án" liên quan đến đảm bảo an ninh cho Kiev, nhưng ưu tiên trước mắt vẫn là thúc đẩy thỏa thuận hòa bình. Ông nhấn mạnh Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ "giữ lời hứa", bác bỏ những lo ngại của Thủ tướng Starmer rằng lệnh ngừng bắn sẽ rất thiếu bền vững nếu không có sự đảm bảo hay hậu thuẫn từ Mỹ.
"Tôi không thích bàn về lực lượng gìn giữ hòa bình khi thỏa thuận hòa bình còn chưa đạt được", ông Trump nói.
Tổng thống Trump và Thủ tướng Starmer họp báo ngày 27/2 tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters
Trong khi đó, ông Starmer nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo an ninh cho Ukraine sau khi hòa bình được thiết lập, cho rằng đây là cách duy nhất để nền hòa bình được giữ vững.
"Chúng tôi đồng ý rằng lịch sử phải đứng về phía những người kiến tạo hòa bình, không phải bên tấn công trước. Đây là vấn đề vô cùng quan trọng và chúng tôi quyết tâm hợp tác để các bên đạt được thỏa thuận tốt", ông nói.
Tổng thống Mỹ cũng tái khẳng định cam kết bảo vệ các đồng minh NATO theo Điều 5 về phòng thủ tập thể của liên minh, bao gồm kịch bản các nước châu Âu triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình đến Ukraine. Nhưng khi được hỏi liệu Mỹ có hỗ trợ quân sự cho Anh nếu binh sĩ nước này bị tấn công khi làm nhiệm vụ tại Ukraine hay không, ông Trump đáp rằng lính Anh có thể "tự lo cho mình".
"Người Anh là những chiến binh tuyệt vời, có đội quân đáng kinh ngạc và họ có thể tự lo liệu. Nhưng nếu họ cần giúp đỡ, tôi sẽ luôn ở bên họ. Tôi sẽ luôn sát cánh với người Anh, dù tôi không nghĩ họ cần giúp đỡ đâu", ông nói.
Ông Trump nói về khả năng hỗ trợ lính gìn giữ hòa bình Anh ở Ukraine. Video: Reuters, WFAA
Thay đổi lớn nhất từ ông chủ Nhà Trắng trong vấn đề Ukraine tại cuộc gặp cùng Thủ tướng Anh có lẽ là thái độ của cá nhân ông dành cho Tổng thống Volodymyr Zelensky. Trong những tuần đầu tiên của nhiệm kỳ, ông Trump đã cáo buộc Ukraine là bên khơi mào chiến tranh và nhiều lần chỉ trích Tổng thống Zelensky, thậm chí gọi ông này là "nhà độc tài."
Tuy nhiên, trong cuộc họp báo cùng lãnh đạo Anh, ông Trump đột ngột thay đổi giọng điệu, nói rằng cuộc gặp giữa ông và Tổng thống Zelensky sẽ diễn ra tốt đẹp và mô tả quân đội Ukraine đã chiến đấu rất ngoan cường. Tổng thống Trump nói ông tôn trọng Tổng thống Zelensky, nhưng từ chối trả lời khi được hỏi liệu ông có xin lỗi Zelensky về những lời công kích trước đó hay không.
Khi được hỏi lại về việc liệu ông có còn nghĩ Tổng thống Zelensky là "nhà độc tài" hay không, Tổng thống Trump chỉ cười đáp: "Tôi đã nói vậy à? Không thể tin là tôi đã nói thế".
Thanh Danh (Theo Reuters, AFP, ABC)