Tại lễ kỷ niệm một năm rót vốn vào Hoàng Anh Gia Lai (HAGL), Chủ tịch Thaco Trần Bá Dương nhớ lại, một ngày đầu năm 2018, ông Đoàn Nguyên Đức bất ngờ gọi điện mời mua cổ phiếu nhưng khi đó ông không quan tâm đến chứng khoán. Sau đó, ông Đức gửi tiếp một bức thư tay kể về khó khăn chồng chất, làm nông nghiệp thiếu tiền nhưng ngân hàng không cho vay và khẩn thiết nói chỉ có "đầu kéo tầm cỡ như Thaco" mới đủ sức vực dậy công ty mình. Tâm thư của ông Đức bộc bạch rằng, nếu cứu được HAGL, không chừng còn gây dựng nên một đế chế nông nghiệp "vô tiền khoáng hậu" cho Việt Nam.
Đọc lá thư này, ông Dương thay đổi suy nghĩ khi nhớ tới Bầu Đức được tiếng là người xưa nay tâm huyết làm ăn, nói thật làm thật. Từ lúc đó, ông chủ Thaco trực tiếp đi khảo sát thực tế và nảy nở nhiều cảm xúc khi thăm các nông trường bạt ngàn của HAGL. "Tôi đồng ý hỗ trợ Bầu Đức. Cái khó của anh Đức là gánh khoản nợ quá lớn. Tôi bàn với anh xử lý nợ, rồi cùng mở rộng sản xuất", ông Dương nói.
Ngày 8/8/2018, Thaco đã bắt tay thiết lập mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với HAGL, đầu tư vào 2 công ty là Công ty cổ phần Nông nghiệp quốc tế HAGL (HNG) và HAGL Myanmar.
Ông Trần Bá Dương (bên phải) cùng ông Đoàn Nguyên Đức chia sẻ tại buổi kỷ niệm một năm Thaco đầu tư vào HAGL.
Thông qua Hợp đồng mua bán trái phiếu chuyển đổi HNG chưa phân phối hết cho các cổ đông hiện hữu (để cấn trừ khoản nợ trên) và thông qua nghiệp vụ mua cổ phiếu, Thaco và nhóm cổ đông của Thaco sở hữu 35% HNG. Đại Quang Minh (một công ty thành viên của Thaco) cũng đầu tư sở hữu 51% và sẽ tiếp tục nâng lên 65% HAGL Myamar. Đồng thời, Thaco chịu trách nhiệm chính đối với dự án này, đẩy nhanh việc xây dựng giai đoạn 2 đang bị chậm trễ. Thaco cũng hỗ trợ HAGL về tài chính để tái cơ cấu nợ và thu xếp vốn đầu tư thực hiện chiến lược phát triển bền vững với tổng số tiền dự kiến lên đến hơn 22.000 tỷ đồng (gần một tỷ USD).
Nhìn lại một năm rót vốn vào HNG, ông Dương thừa nhận, đây là cuộc "hôn phối" đầy thách thức. Ban đầu ông chỉ định rót một tỷ USD, nhưng thực tế không chỉ dừng lại ở đó, cuộc giải cứu sẽ kéo dài. Hiện giờ, tổng số vốn rót vào nhiều khả năng vượt qua con số tỷ USD.
"Ngày đó nhiều người từng hỏi tôi lỡ cứu HAGL mà chết chìm theo thì làm sao? Ngược lại tôi thấy hợp tác này là cơ duyên và có thể biến nó thành cơ hội", ông Dương tâm sự.
Người đứng đầu Thaco phân tích, sự nghiệt ngã của nông nghiệp là đến lúc cây cần bón phân mà không bón kịp thì cây chết, hỏng hết. Đến lúc trả lương công nhân mà không có thì họ nghỉ sạch. Rất nhiều rủi ro khác nữa, chẳng hạn như liệu có bơm đủ và kịp vốn vào đúng lúc cần không, liệu có xử lý kịp cục nợ quá lớn hoặc là có đủ khả năng tổ chức sản xuất, trồng mới cây ăn trái tới đâu... Nhưng cuối cùng mọi thách thức đều đã vượt qua.
Ông Dương cho biết, đến nay HAGL đã thật sự thoát nguy hiểm. Đóng góp kim ngạch xuất khẩu năm 2019 của HNG ước khoảng 200 triệu USD. Năm 2020 gần như cầm chắc sẽ đạt 500 triệu USD và có thể tiến đến ngưỡng tỷ USD trong những năm kế tiếp.
Còn ông Đoàn Nguyên Đức khẳng định, cú bắt tay giữa HAGL và Thaco là thương vụ hợp tác lớn nhất từ trước đến nay trên sàn chứng khoán Việt Nam đối với 2 doanh nghiệp trong nước.
Bầu Đức giải thích, HAGL có tổng tài sản lên đến 53.000 tỷ đồng, đã hoạt động trên 25 năm với ngành nghề sản xuất kinh doanh chủ lực hiện nay là nông nghiệp tại Việt Nam, Lào, Campuchia với tổng diện tích trên 80.000 ha. Cùng với dự án khu phức hợp tại Yangon – Myanmar, tập đoàn có nguồn lực rất lớn và đầy tiềm năng.
Tuy nhiên, do giá cao su giảm mạnh, công ty rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng, đối diện với nhiều khó khăn, bị mất thanh khoản, mất khả năng trả nợ gốc và lãi vay đến hạn. Trong bối cảnh đó, HAGL đã cùng Thaco đã bắt tay thiết lập mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện nhằm tận dụng và khai thác các thế mạnh của mỗi bên.
Khi việc hợp tác mới khởi động, đã có nhiều người hoài nghi về mối quan hệ và những cam kết này. Song, kết quả sau một năm cho thấy cái bắt tay tỷ đô này là tất yếu và đang đi đúng hướng.
Ngoài hỗ trợ tài chính, quy hoạch thủy lợi, giải pháp cơ giới hóa sản xuất trồng, chăm sóc và thu hoạch, Thaco còn đầu tư mạnh về logistics và phân phối trong hợp tác này. Tại Chu Lai, ông Dương đã cho phát triển chuỗi dịch vụ vận tải nông nghiệp chuyên dụng phục vụ xuất khẩu trái cây, gồm: vận chuyển vật tư nông nghiệp cung cấp cho các vùng trồng; vận chuyển đường bộ trái cây và nông sản từ Lào, Campuchia, Tây Nguyên về cảng Chu Lai và cảng Cát Lái (TP HCM); cung ứng hệ thống kho lạnh bảo quản trái cây và bãi container lạnh; vận chuyển đường biển phục vụ xuất khẩu.
Về quản trị, với vai trò là cổ đông lớn nắm 35% cổ phần, Thaco đã hỗ trợ HNG tái cấu trúc toàn diện, bổ sung nhân sự lãnh đạo vào Hội đồng quản trị và ban tổng giám đốc HNG để cùng tham gia điều hành.
Bầu Đức cho biết, việc hợp tác tốt đẹp trong năm qua giữa hai doanh nghiệp đã giúp HNG thoát khỏi tình huống "nghìn cân treo sợi tóc", đồng thời bước vào giai đoạn phát triển mới ổn định hơn. Sự hợp tác này không chỉ vực dậy Tập đoàn HAGL trong giai đoạn khó khăn, duy trì được công ăn việc làm ổn định cho hơn 30.000 lao động mà còn tạo việc làm cho hơn 60.000 lao động tại Việt Nam, Lào, Campuchia và Myanmar trong tương lai.
Vũ Lê