Chiếc xe được cho là chở cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm 12/3 đi vào nhà tù Scheveningen của Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) ở The Hague, Hà Lan, sau khi chuyến bay chở ông hạ cánh ở Rotterdam. Khi xe đi qua, hàng chục người ủng hộ ông đứng vẫy cờ Philippines, một số người hét lên: "Đưa ông ấy trở về nước".
"Không có quy trình tố tụng nào. Đây là vụ bắt cóc. Họ bắt ông ấy lên máy bay và đưa đến đây", Duds Quibin, 50 tuổi, nói.
Xe chở cựu tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tới nhà tù Scheveningen của ICC ở The Hague, Hà Lan ngày 12/3. Video: Rappler
Trung tâm giam giữ này nằm gần bờ Biển Bắc. Mỗi tù nhân có phòng giam riêng được trang bị máy tính, cùng với khu vực tập thể dục ngoài trời. Ông Duterte sẽ bị giam tại đây cho đến khi ra tòa lần đầu, có thể là trong những ngày tới.
Công tố viên trưởng ICC Karim Khan nói rằng vụ bắt ông Duterte là thời khắc quan trọng đối với những nạn nhân của "cuộc chiến chống ma túy".
"Tôi nghĩ việc thực hiện lệnh bắt của ICC có ý nghĩa rất lớn đối với các nạn nhân. Nhiều người nói rằng luật pháp quốc tế không mạnh như chúng ta mong đợi và tôi đồng ý với điều đó. Nhưng như tôi cũng nhiều lần nhấn mạnh, luật pháp quốc tế không yếu như một số người vẫn nghĩ. Khi chúng ta đoàn kết, thượng tôn pháp luật có thể thắng thế", ông Khan nói hôm 12/3.
ICC tin rằng có "căn cứ hợp lý" để buộc tội ông Duterte phạm tội ác chống lại loài người, là "đồng phạm gián tiếp" trong chiến dịch chống ma túy mà các nhóm nhân quyền ước tính đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng.
Người ủng hộ ông Duterte tập trung bên ngoài nhà tù Scheveningen ngày 12/3. Ảnh: Reuters
Trong video được chia sẻ trên tài khoản Facebook của cựu tổng thống, khi máy bay chở ông tới Hà Lan chuẩn bị hạ cánh, ông Duterte,79 tuổi, nói với người dân Philippines rằng "tôi là lãnh đạo lực lượng hành pháp và quân đội của chúng ta. Tôi đã nói sẽ bảo vệ các bạn và tôi chịu trách nhiệm về tất cả những điều này".
Bên ngoài trụ sở ICC, Gilbert Andres, luật sư đại diện cho các nạn nhân của cuộc chiến chống ma túy, cho biết "các thân chủ của tôi rất biết ơn Chúa vì lời cầu nguyện của họ đã được đáp lại". "Việc bắt ông Duterte là tín hiệu tuyệt vời cho công lý hình sự quốc tế. Điều đó có nghĩa không ai được đứng ngoài vòng pháp luật", Andres nói thêm.
Nhóm người biểu tình ủng hộ ông Duterte cũng tập trung tại đây. "Họ đã giao tổng thống của chúng tôi cho người nước ngoài. Họ làm bẽ mặt đất nước", người biểu tình Janet Suliman cho hay.
Tại một nhà thờ ở thủ đô Manila, những người có người thân bị giết trong cuộc chiến chống ma túy hoan nghênh vụ bắt cựu tổng thống. "Duterte thật may mắn vì được xét xử theo đúng quy trình pháp lý, con trai tôi thì không được như vậy", Emily Soriano nói.
Bên trong nhà tù Scheveningen của ICC. Video: Reuters
Cao ủy Liên Hợp Quốc về Nhân quyền Volker Turk mô tả vụ bắt này là "bước rất quan trọng hướng tới việc yêu cầu trách nhiệm giải trình cho hàng nghìn nạn nhân của các vụ giết người".
Trong khi đó, Trung Quốc kêu gọi ICC tránh "chính trị hóa" và "tiêu chuẩn kép", nói rằng họ đang "theo dõi chặt chẽ" sự việc.
Trong nhiệm kỳ tổng thống 2016-2022, ông Duterte đã phát động cuộc chiến chống ma túy, cho phép cảnh sát bắn chết các nghi phạm ma túy ngay tại chỗ mà không cần qua xét xử. Cảnh sát cho biết chiến dịch đã khiến hơn 6.000 người thiệt mạng, nhưng các nhóm nhân quyền ước tính con số thực tế lên tới khoảng 30.000 người.
Philippines rút khỏi ICC từ năm 2019, dưới thời ông Duterte, song tòa tuyên bố có thẩm quyền đối với các vụ giết người xảy ra trước đó, bao gồm cả những sự việc ở thành phố miền nam Davao khi ông Duterte còn là thị trưởng. ICC cho biết trong lệnh bắt rằng có "căn cứ hợp lý để tin" ít nhất 19 người đã bị sát hại tại thành phố Davao bởi các thành viên "Biệt đội tử thần Davao" do ông Duterte đứng đầu.
Ngoài ra, các thẩm phán ICC cũng cho rằng ít nhất 24 người bị cảnh sát Philippines giết tại nhiều địa điểm khác nhau.
Huyền Lê (Theo AFP, Reuters)