Ông Đào Trọng Thi: 'Lẽ ra phải thí điểm bỏ chấm điểm tiểu học'

- Sau một năm thực hiện thông tư 30 về đánh giá học sinh tiểu học, rất nhiều giáo viên than thở phải làm sổ sách quá nhiều, không biết viết giấy khen cuối năm ra sao, còn cha mẹ lúng túng không biết thực chất con tiến bộ thế nào. Ông nhìn nhận thế nào về tình trạng này?

- Chúng ta chuyển từ điểm số sang một hình thức khác là đánh giá bằng nhận xét. Theo lý thuyết, đánh giá bằng nhận xét sẽ chính xác và phù hợp hơn với năng lực, trình độ của học sinh. Tuy nhiên, nếu có quá nhiều học sinh giỏi và không phân hoá được trình độ, em nào cũng cùng một mức độ như nhau thì chắc chắn đấy là hệ thống đánh giá chưa tốt.

Chưa tốt tôi nghĩ không có gì khó hiểu. Vì chúng ta chuyển sang một hệ đánh giá hoàn toàn mới, hoàn toàn không quen thuộc với giáo viên. Cũng phải nói rằng đây là hậu quả của việc chuẩn bị không tốt. Lẽ ra khi chuyển sang cái mới, rất mới như vậy thì phải có sự chuẩn bị rất kỹ. Lẽ ra phải làm thí điểm, phải xem xét trên kết quả thí điểm ấy mới đúc rút kinh nghiệm rồi phổ biến rộng rãi. Nếu làm như vậy thì sẽ không xảy ra tình trạng như hiện nay.

- Theo ông, với điều kiện hiện nay của Việt Nam, để thực hiện tốt đánh giá bằng nhận xét thì cần bổ sung điều kiện gì?

Ông Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục thanh thiếu niên và nhi đồng. Ảnh: Giang Huy.

- Đã học theo cách đánh giá của nước ngoài thì phải học cả những điều kiện mà người ta chuẩn bị để thực hiện. Tôi nghĩ là một số nội dung mình chưa có đầy đủ điều kiện như họ. Thứ nhất, giáo viên của họ phải được đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp đánh giá học sinh. Thứ hai, sĩ số học sinh mỗi lớp ở các nước này rất ít, bởi vậy giáo viên có thể quan tâm trực tiếp, nắm được rất chắc điểm mạnh, điểm yếu của mỗi em.

Ở nước ta sĩ số học sinh ở khu vực thành thị quá lớn, thậm chí nhớ tên học trò còn khó làm sao biết rõ năng lực của từng em, biết em nào khá giỏi, yếu kém về kỹ năng gì một cách toàn diện và sâu sát được. Sĩ số của Việt Nam không biết bao giờ rút xuống cái mức chuẩn, mặc dù quy định đã có từ lâu. Đánh giá theo cách nhận xét về năng lực của học sinh thì yêu cầu năng lực của giáo viên phải cao hơn rất nhiều. Phương pháp đánh giá phải tốt hơn rất nhiều so với cách chấm điểm đơn thuần.

Nếu như chúng ta không chuẩn bị các điều kiện tốt, chu đáo, không có tập huấn, hướng dẫn kỹ càng, chi tiết thì rất có thể giáo viên chưa thể nắm bắt được tinh thần cũng như cách làm theo phương pháp đánh giá mới. Họ không theo kịp nên làm hời hợt. Mà đánh giá hời hợt thì chẳng có tác dụng gì. Thực tế đã có rất nhiều giáo viên “ngầm” quy ra điểm với mỗi lời nhận xét. Họ còn khắc dấu lời nhận xét để đóng vào bài làm của học trò cho nhanh, vậy có khác gì cho điểm.

Nhưng theo tôi, chúng ta không thể đòi hỏi vừa thực hiện một phương pháp đánh giá mới mà giáo viên, học sinh và cả phụ huynh phải đồng lòng và đạt ngay yêu cầu cao. Phải xem đây là một quá trình, phải có tiến độ và hiệu quả khác nhau.

- Áp dụng cách đánh giá mới, giáo viên phải ghi rất nhiều sổ sách vào cuối năm học, đến nỗi chai cả tay. Theo ông, cần có phương pháp hay chính sách gì đó để họ tiếp thu cái mới một cách nhẹ nhàng hơn?

- Muốn làm theo cách đánh giá mới một cách nghiêm túc thì công sức phải bỏ ra nhiều hơn. Khi đó chế độ chính sách với giáo viên phải thay đổi chứ không thể đòi hỏi đãi ngộ thấp mà phải làm việc với cường độ cao, yêu cầu chất lượng cao được. Ví dụ, sĩ số học sinh phải giảm đi, quy định số giờ dạy tối thiểu của giáo viên cũng phải giảm đi. 

Tất cả cái đó sẽ dẫn tới hệ thống chính sách pháp luật có liên quan phải thay đổi cho phù hợp hơn. Tức là khi đổi mới thì ngoài đổi mới quy định nghiệp vụ chuyên môn thì chế độ chính sách, chuẩn lao động đối với người giáo viên phải thay đổi. Trong trường hợp này thì ngay cả điều chỉnh về chính sách pháp luật sẽ rất khó khăn vì chúng ta không có định hướng. Làm ào ào một lúc thì rất dễ phát sinh nhiều vấn đề, tổng kết đúng hay sai rất khó. Cách làm như vậy sẽ làm cho các cơ quan quản lý nhà nước thêm khó. 

- Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh thiếu niên và nhi đồng dự định giám sát về việc đổi mới đánh giá học sinh như thế nào?

- Trước mắt chúng tôi chưa đặt ra vấn đề này vì Bộ Giáo dục và Đào tạo mới làm nên cũng chưa đủ căn cứ để giám sát. Thứ hai, Quốc hội thường giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật, chúng tôi phải xem việc ban hành văn bản có đúng pháp luật không, có trái với pháp luật không. Họ ban hành văn bản rồi và thực hiện văn bản ấy có đúng không.

Tôi nghĩ đang ở giai đoạn các cấp quản lý giáo dục triển khai, kiểm tra, đôn đốc thực hiện nên phải có thêm thời gian để có thể đúc rút ra vấn đề gì ở tầm vĩ mô. Khi đúc kết thành chính sách pháp luật thì lúc ấy Quốc hội mới kiểm tra xem chính sácht ấy có phù hợp và hiệu quả không, việc thực hiện có nghiêm túc không.

Hoàng Thùy thực hiện