Ông Hans Blix (phải) và Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế Mohamed ElBaradei tại phiên họp của Hội đồng Bảo an. |
Theo đánh giá của ông Blix, Baghdad đã không cung cấp đủ bằng chứng về các chương trình vũ khí hủy diệt trong quá khứ, như khí gây tê liệt thần kinh VX, khuẩn than và tên lửa kiểu Scud có tầm bắn trên 140 km, dù cho phép các chuyên gia tới kiểm tra bất cứ nơi nào họ muốn. Trưởng đoàn thanh sát nhận định: "Cho đến hôm nay, Iraq dường như vẫn không thực sự chấp nhận yêu cầu giải giáp".
Ông Blix cho rằng vẫn còn 3 vấn đề chưa có câu trả lời:
- Còn bao nhiêu nguyên liệu dùng trong vũ khí bị cấm vẫn còn nguyên vẹn từ trước và có thể sau Chiến tranh vùng Vịnh 1991 mà chưa được báo cáo?
- Iraq đã mua hay sản xuất những gì bất hợp pháp sau năm 1998, khi thanh sát viên rời Baghdad?
- Thế giới có thể ngăn chặn việc sản xuất hay tiếp nhận vũ khí hủy diệt hàng loạt trong tương lai như thế nào?
Sau báo cáo của ông Blix, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế Mohamed ElBaradei cũng trình bày riêng. Ông ElBaradei thông báo rằng các thanh sát viên chưa tìm thấy bất cứ bằng chứng nào về hoạt động hạt nhân trái phép ở Iraq cũng như việc chính quyền nước này đang tái khởi động chương trình vũ khí hủy diệt hàng loạt. Ông cũng cho rằng cần phải mất “nhiều tháng” để hoàn thành việc kiểm tra tại Iraq, và kêu gọi Baghdad tiếp tục hợp tác tích cực với các thanh sát viên vũ khí.
Trong khi ElBaradei yêu cầu cho thêm thời gian để tiến hành thanh sát thêm, thì Blix không hề đưa ra một đề nghị nào kiểu như vậy. Tuy nhiên, người phát ngôn của Trưởng đoàn UNMOVIC Ewen Buchanan cho rằng không hề có sự khác biệt về quan điểm giữa hai nhân vật này. Ông Blix đã vạch ra chương trình thanh tra trong tương lai vì bản báo cáo này là “sự cập nhật quá trình tìm kiếm vũ khí hủy diệt hàng loạt ở Iraq, chứ không phải là đoạn cuối của con đường”.
Hai trưởng đoàn thanh sát đều cho biết các nhà khoa học đất nước vùng Vịnh không tham gia phỏng vấn riêng. Tuy nhiên, Giám đốc IAEA khẳng định người Iraq có thái độ hợp tác với những câu hỏi của chuyên gia vũ khí Liên Hợp Quốc và quá trình thanh tra không nên bị những hạn chót cản trở.
Trong phiên họp kín của Hội đồng Bảo an, Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc John Negroponte đặt câu hỏi Blix và ElBaradei cần bao nhiêu thời gian để khẳng định liệu Iraq có tuân thủ các nghĩa vụ hay không. Ông chỉ trích Baghdad không hợp tác toàn diện với các thanh sát viên. Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell cảnh báo Saddam Hussein không còn nhiều thời gian để công bố các chương trình vũ khí. Đại sứ Anh cũng có những đánh giá tương tự người đồng nhiệm Mỹ.
Nga, Pháp và Trung Quốc thì cho rằng bản báo cáo chứng tỏ chuyên gia vũ khí cần có thêm thời gian để hoàn tất công việc.
Đại sứ Iraq tại Liên Hợp Quốc Mohammed al-Douri nói: “Chúng tôi đã mở mọi cánh cửa cho ông Blix và các thanh sát viên. Nếu có gì thì ông ấy đã phát hiện ra. Chúng tôi không giấu giếm gì cả”.
Dự kiến Trưởng đoàn UNMOVIC sẽ đưa ra danh sách “những nhiệm vụ quan trọng còn lại” của Iraq vào cuối tháng 3, theo bản nghị quyết thông qua hồi tháng 12/1999, trừ trường hợp Hội đồng Bảo an có ý kiến khác.
Trong khi đó, theo Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Kofi Annan, thanh sát viên cần có thêm thời gian để hoàn thành công việc. Ông nói: “HĐBA và Đại hội đồng cần nhận thấy rằng thời gian là cần thiết. Một khoảng thời gian hợp lý, chứ tôi không nói là sẽ kéo dài mãi”. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc vẫn hy vọng Iraq sẽ được giải giáp một cách hòa bình. Ông ca ngợi Blix và ElBaradei “quyết đoán và độc lập”.
Thùy Dung