Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 13/12 thông báo ân xá cho 39 người Mỹ bị kết án vì các tội không bạo lực, cũng như giảm án cho khoảng 1.500 người đang bị quản thúc tại nhà. Đây là lệnh khoan hồng lớn nhất trong một ngày mà các đời tổng thống Mỹ từng ban hành.
Theo sắc lệnh, khoảng 1.500 người từng được thả khỏi nhà tù và chuyển sang quản thúc tại gia vào thời kỳ Covid-19, thời gian thi hành án tối thiểu một năm, sẽ được giảm án và tự do. Ông Biden tuyên bố sẽ có thêm các đợt ân xá, giảm án mới trong những tuần tới.
Trong số những người được giảm án có hai cựu quan chức là Michael Conahan, cựu thẩm phán nhận hối lộ ở Pennsylvania và Rita Crundwell, cựu kiểm toán viên lừa đảo khét tiếng ở Illinois. Họ đều đã bị kết án vì hành vi tham nhũng, lừa đảo quy mô lớn, sau đó chuyển sang quản thúc tại gia trong thời gian Covid-19 hoành hành.
Cựu thẩm phán Conahan bị kết án vào năm 2011 trong vụ bê bối "đổi trẻ em lấy tiền". Trong đó, Conahan nhận hối lộ từ các trung tâm giam giữ để thẩm phán này ra phán quyết đưa trái phép trẻ vị thành niên bị kết án đến những cơ sở đó. Đây được coi là một trong những vụ bê bối tư pháp nghiêm trọng nhất trong lịch sử bang Pennsylvania.
Hành vi sai trái của Conahan và một thẩm phán khác tại hạt Luzerne đã khiến Tòa án Tối cao Pennsylvania hủy 4.000 bản án đối với trẻ vị thành niên và những thẩm phán sai phạm được lệnh phải bồi thường 200 triệu USD cho các nạn nhân.
Edward Kenzakoski, một trong những trẻ vị thành niên phải ngồi tù vì sai phạm của thẩm phán, đã tự tử khi đang thụ án.
Conahan năm 2011 bị kết án 17 năm tù, nhưng được chuyển sang giam giữ tại nhà trong đại dịch. Hình thức quản thúc tại gia với Conahan sẽ kết thúc vào năm 2026. Với lệnh giảm án của ông Biden, mọi hình thức giám sát đối với người này cũng chấm dứt.
Sandy Fonzo, mẹ của Kenzakoski, cho biết bà bị sốc và tổn thương khi biết Conahan được tổng thống Biden giảm án.
"Hành vi của Conahan đã hủy hoại nhiều gia đình, trong đó có nhà tôi. Cái chết của con trai tôi là lời nhắc nhở bi thảm về hậu quả của việc ông ta lạm quyền trục lợi", Fonzo nói. "Lệnh ân xá này là sự bất công đối với tất cả những người vẫn đang phải chịu đựng như chúng tôi".
Thống đốc Pennsylvania, Josh Shapiro, thành viên đảng Dân chủ, hôm 13/12 nói rằng "tôi thực sự cảm thấy Tổng thống Biden hoàn toàn sai lầm và khiến rất nhiều người ở đông bắc Pennsylvania đau khổ".
Tổng thống Mỹ Joe Biden tại thủ đô Washington ngày 9/12. Ảnh: AFP
Nỗi buồn bã, tức giận cũng được ghi nhận ở Illinois, sau khi ông Biden ân xá cho Rita Crundwell, cựu kiểm toán viên thành phố Dixon, nơi có khoảng 15.000 dân ở phía bắc bang này.
Năm 2012, Crundwell nhận tội biển thủ 54 triệu USD trong vụ án gian lận lớn nhất lịch sử Mỹ ở cấp đô thị. Bà bị kết án gần 20 năm tù, gần mức tối đa, và được chuyển sang quản thúc tại gia trong thời kỳ đại dịch. Theo Cục Cải huấn, trước khi được giảm án, Crundwell bị quản thúc tại gia đến năm 2028.
"Khi nghe tin, tôi hoàn toàn bị sốc và không tin nổi. Tôi vô cùng phẫn nộ và cảm thấy bị hệ thống tư pháp liên bang, Nhà Trắng và Tổng thống phản bội", Danny Langloss, quan chức thành phố Dixon, nói.
Langloss cho biết ông không có mối liên hệ với bất kỳ đảng nào, song với vai trò là cảnh sát trưởng khi vụ gian lận của Crundwell bị phát hiện, ông tin rằng "công lý đã không được thực thi".
"Tôi không thích việc bà ấy được tự do đi lại trong thành phố mà bà ta đã phản bội và đánh cắp", Langloss nói.
Tổng thống Biden đã phải đối mặt với sự chỉ trích từ lưỡng đảng sau lệnh ân xá gây tranh cãi cho con trai Hunter Biden, người bị kết án hồi đầu năm nay về 12 tội danh liên quan thuế và súng.
Một quan chức chính quyền Biden nói rằng đợt giảm án mới nhất không phải quyết định của cá nhân, mà là kết quả của quá trình xem xét cho những người đáp ứng một số tiêu chí, như có biểu hiện tốt trong thời gian bị quản thúc tại gia.
Margaret Love, luật sư phụ trách ân xá tại Bộ Tư pháp Mỹ từ năm 1990 đến năm 1997, cho rằng động thái này của ông Biden chỉ là sự tiếp nối của chính sách thời chính quyền Trump.
Tháng 3/2020, khi đại dịch Covid-19 bùng phát tại Mỹ, quốc hội thông qua đạo luật lưỡng đảng CARES, mở đường cho chính phủ chuyển khoảng 12.000 tù nhân từ các nhà tù liên bang sang quản thúc tại gia. Tính đến nay, nhiều người đã kết thúc thời gian quản thúc.
"Nhiều người trong nhóm được chuyển sang quản thúc tại gia từng bị kết án về các tội danh phi bạo lực và được coi là an toàn với cộng đồng. Những người thất vọng vì lệnh ân xá của Tổng thống Biden lẽ ra nên phàn nàn từ 4 năm trước", Love cho biết.
Huyền Lê (Theo CNN, AP, AFP)