Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 23/9 kêu gọi các nghị sĩ Cộng hòa có hành động ngay lập tức để ngăn nguy cơ chính phủ đóng cửa sau hạn chót 30/9. Ông cho hay Nhà Trắng và các lãnh đạo Cộng hòa tại quốc hội hồi tháng 5 đã đạt được thỏa thuận về tiếp tục cấp ngân sách cho chính phủ trước khi đạo luật chi tiêu hiện nay hết hạn cuối tuần tới.
Theo thỏa thuận, chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục được cấp ngân sách cho các ưu tiên về an ninh quốc gia và các vấn đề thiết yếu trong nước, đồng thời cắt giảm thâm hụt ngân sách 1.000 tỷ USD trong 10 năm tới.
"Giờ đây, một nhóm nhỏ đảng viên Cộng hòa cực đoan không muốn tuân thủ thỏa thuận này, vì thế người dân Mỹ có thể phải trả giá", ông Biden nói. "Đã đến lúc phe Cộng hòa làm nhiệm vụ mà cử tri Mỹ đã giao phó cho họ. Hãy thực hiện thỏa thuận này".
Tổng thống Biden cảnh báo chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ gây tổn hại cho đảm bảo an toàn thực phẩm, nghiên cứu ung thư và các chương trình dành cho trẻ em, thêm rằng cấp ngân sách cho chính phủ hoạt động là một trong những chức năng cốt lõi của quốc hội Mỹ.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại sự kiện ở thủ đô Washington ngày 23/9. Ảnh: AFP
Chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa vào 1/10 nếu quốc hội không thông qua một nghị quyết đảm bảo ngân sách ngắn hạn, hoặc một đạo luật ngân sách cho năm tài khóa tiếp theo.
Tuy nhiên, các thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện đến nay chưa nhất trí được cả hai khả năng, trong khi những ý tưởng mà họ đưa ra chỉ nhận được sự ủng hộ của phe Cộng hòa, khiến chúng rất khó được Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát thông qua hay được Tổng thống Biden ký thành luật.
Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy đã nỗ lực thuyết phục các thành viên đảng Cộng hòa thông qua kế hoạch ngân sách, nhưng đều thất bại qua ba vòng bỏ phiếu.
Nhà Trắng muốn bất cứ dự luật ngân sách nào cũng phải bao gồm khoản viện trợ quân sự và nhân đạo 24 tỷ USD cho Ukraine, trong khi các thành viên cứng rắn trong đảng Cộng hòa tại Hạ viện kiên quyết phản đối điều này.
Các cuộc bỏ phiếu về dự luật ngân sách tại quốc hội Mỹ thường lâm vào thế bế tắc khi hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều muốn tận dụng nguy cơ chính phủ đóng cửa để gây sức ép buộc đối phương nhượng bộ. Tuy nhiên, hai bên thường đạt thỏa hiệp vào phút chót để duy trì hoạt động cho chính phủ.
Ông McCarthy nói Hạ viện có thể bắt đầu thông qua một số dự luật vào ngày 26/9, giúp đưa ra một thỏa thuận chi tiêu ngắn hạn để duy trì hoạt động của chính phủ Mỹ tới 31/10. Nhưng một số nghị sĩ Cộng hòa không ủng hộ, khiến phương án này trở nên khó khả thi.
Nếu quốc hội Mỹ không nhất trí về kế hoạch phân bổ ngân sách, chính phủ nước này sẽ phải dừng hoặc hạn chế một số hoạt động, khiến hàng trăm nghìn viên chức tại các công viên, bảo tàng liên bang và cơ sở chính phủ khác phải nghỉ không lương. Chính phủ Mỹ từng đóng cửa ba lần trong nhiệm kỳ của cựu tổng thống Trump.
Nguyễn Tiến (Theo AFP, Reuters)