Nhà kho của Oleksandr Chubuk đáng lẽ lúc này phải trống không để chuẩn bị cho vụ thu hoạch mới và lượng lúa mì từ vụ đông đã xuất khẩu xong ra nước ngoài. Tuy nhiên, các kho chứa của Chubuk ở miền trung Ukraine lại đang chất đầy lượng ngũ cốc mà ông không thể xuất đi vì ảnh hưởng từ cuộc xung đột với Nga.
Những cánh đồng lúa mì ở Ukraine đang chín dần, chẳng bao lâu nữa nông dân nước này sẽ bước vào vụ thu hoạch mùa thu. Chubuk dự kiến thu hoạch 500 tấn trong vụ này, nhưng đây là lần đầu tiên trong 30 năm làm nông dân, ông không biết nên làm gì với số lúa mì đó.
"Thứ tôi có duy nhất lúc này là hy vọng", Chubuk nói.
Theo Tổng thống Volodymyr Zelensky, xung đột với Nga đã khiến 22 triệu tấn ngũ cốc Ukraine bị mắc kẹt, gây ra khủng hoảng ở quốc gia vốn được mệnh danh là vựa ngũ cốc châu Âu, chuyên xuất khẩu lúa mì, ngô và dầu hướng dương ra thế giới.
Trước khi bùng nổ chiến sự, Ukraine có thể xuất khẩu 6-7 triệu tấn ngũ cốc mỗi tháng. Tuy nhiên, trong tháng trước, Ukraine chỉ xuất được 2,2 triệu tấn, theo Hiệp hội ngũ cốc Ukraine. Lãnh đạo hiệp hội Mykola Horbachov cho biết Ukraine thường xuất khoảng 30% lượng ngũ cốc sang châu Âu, 30% đến Bắc Phi và 40% đến châu Á.
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) cho biết chiến sự hiện đe dọa nguồn cung lương thực cho nhiều quốc gia đang phát triển và có thể làm trầm trọng thêm nạn đói, tác động lên đến 181 triệu người.
Horbachov cũng cảnh báo khủng hoảng có thể khiến nhiều nông dân ở Ukraine bị phá sản. Lãnh đạo Hiệp hội ngũ cốc Ukraine nhận định nông dân nước này đang đối mặt tình trạng khó khăn nhất kể từ năm 1991.
Nông dân Ukraine trên cánh đồng ở Donetsk hôm 21/6. Ảnh: AP.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết quốc gia này đang làm việc với Liên Hợp Quốc, Ukraine và Nga để tìm ra giải pháp, tạo hành lang vận chuyển ngũ cốc an toàn qua Biển Đen.
Theo Horbachov, Ukraine đang thử các giải pháp ít hiệu quả hơn để xuất khẩu ngũ cốc, ít nhất là sang châu Âu. Hiện 30% lượng ngũ cốc xuất khẩu của Ukraine được chuyển qua ba cảng trên sông Danube ở tây nam nước này.
Kiev cũng đang cố gắng vận chuyển ngũ cốc qua 12 cửa khẩu biên giới với các nước châu Âu. Tuy nhiên, Horbachov cho biết các xe tải phải xếp hàng suốt nhiều ngày và cơ sở hạ tầng của châu Âu chưa đủ để tiếp nhận lượng ngũ cốc lớn như vậy.
"Cơ sở hạ tầng như vậy không thể kịp xây dựng trong một năm", Horbachov nói.
Chiến sự Nga - Ukraine cũng đẩy chi phí vận chuyển tăng cao. Chi phí vận chuyển lúa mạch năm nay tới cảng Constanta, Romania, hiện là 160-180 USD/tấn, tăng mạnh so với mức 40-45 USD/tấn trước đây.
"Hầu hết các hộ nông dân đều có nguy cơ phá sản rất nhanh. Nhưng họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hạ giá bán", Horbachov nói.
Tuy nhiên, ngay cả khi chấp nhận hạ giá, không phải nông dân nào của Ukraine cũng có thể bán được hàng. Trước khi xảy ra chiến sự, Chubuk có thể bán lúa mì với giá 270 USD/tấn, song giờ đây không thể tìm được khách hàng dù hạ giá xuống 135 USD/tấn.
Không thu được tiền từ bán ngũ cốc, vụ mùa sắp tới là thách thức với nông dân Ukraine. "Nông dân vẫn cần mua phân bón, hạt giống và trả lương cho nhân công làm việc trong trang trại. Họ không thể in ra tiền", Horbachov nói.
Vào cuối tháng 9, khi vụ thu hoạch ngô và hạt hướng dương bắt đầu, Ukraine sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu kho lưu trữ. Tổng thống Zelensky hồi đầu tháng cảnh báo 60 triệu tấn ngũ cốc có thể kẹt lại ở Ukraine vào mùa thu nếu nước này tiếp tục bị chặn xuất khẩu lương thực.
FAO gần đây công bố dự án 17 triệu USD để giúp giải tình trạng thiếu kho lưu trữ ngũ cốc ở Ukraine. Một giải pháp tạm thời được đưa ra là nông dân Ukraine có thể bảo quản ngũ cốc trong các túi silo chuyên dụng.
Tại các khu vực ở miền đông và miền nam Ukraine, nơi gần chiến tuyến, nông dân Ukraine vẫn phải tiếp tục làm việc trên đồng, dù tính mạng thường xuyên bị đe dọa.
"Mọi thứ có thể chấm hết trong chốc lát nếu một quả bom ném xuống", Yurii Vakulenko, chủ nông trai ở tỉnh Dnipropetrovsk, miền nam Ukraine, nói, thêm rằng công nhân của ông đã mạo hiểm tính mạng để kiếm chút tiền, song các kho chứa lại từ chối tiếp nhận ngũ cốc của họ.
Ukraine năm ngoái thu hoạch kỷ lục 107 triệu tấn ngũ cốc. Do ảnh hưởng chiến sự, nông dân Ukraine ước tính chỉ thu hoạch được khoảng 70 triệu tấn ngũ cốc trong năm nay.
"Nếu không mở được các cảng, tôi không nhìn thấy cách nào có thể giúp nông dân Ukraine trụ được", Horbachov nói.
Ngọc Ánh (Theo AP)