Năm 2020, gia đình anh Hoàng Văn Trung, 24 tuổi, ở thôn Xuân Long, thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước, trồng hơn 7 sào mía tím (3.500 m2). Đang vào vụ thu hoạch, song anh Trung không bán được một cây nào.
"Năm nay mía kém chất lượng, cây ngắn, mắt lại dày nên không ai mua, tôi phải chặt dần về cho bò...", anh Trung nói, giải thích đất bạc màu cộng với thời tiết hạn hán kéo dài đợt giữa năm khiến cây chậm lớn.
Anh Hoàng Văn Trung chặt mía về cho trâu bò. Ảnh: Lê Hoàng.
Trưởng thôn Xuân Long Nguyễn Văn Huân cho hay, cả thôn có 62 hộ thì hơn 50 hộ trồng mía tím. Những năm trước, hầu hết đất nông nghiệp trồng màu trong thôn (khoảng 17 ha) được bà con chuyển sang trồng mía. Vài năm gần đây, do giá cả, chất lượng kém nên sản lượng giảm chỉ còn chừng một nửa.
Trước đây, mỗi sào mía tím, người dân Xuân Long thu 7-10 triệu đồng nhưng ba năm trở lại đây giá giảm chỉ còn 2-3 triệu đồng. Chi phía đầu tư cây giống, phân bón, thuốc trừ sâu... mất 3,5-4 triệu/sào nên hầu hết người trồng mía bị lỗ nặng.
Cũng theo ông Huân, năm nay chỉ khoảng 5 ha mía trong thôn bán được nhưng giá chỉ 3 triệu đồng một sào. Số mía chưa bán bà con chặt cho trâu bò ăn hoặc bán cho chủ trang trại quanh vùng làm thức ăn chăn nuôi, giá 1,5-1,8 triệu/sào.
"Ít năm trước, cứ đến kỳ thu hoạch là thương lái đến đây nhiều lắm, tranh nhau đặt hàng, không có mía bán, nhưng giờ không có người hỏi mua", ông Huân nói và cho hay, năm tới nhiều gia đình muốn chuyển đổi sang cây trồng khác song thôn chưa biết tìm loại hoa màu nào cho phù hợp. Trước mắt, bà con chủ yếu chuyển sang trồng sắn hoặc cỏ voi chăn trâu bò. Diện tích mía tím ở thôn Xuân Long dự kiến giảm còn vài ha trong năm 2021.
Trưởng thôn Xuân Long Nguyễn Văn Huân cho hay, trồng cây mía tím khá vất vả so với cây trồng khác song thu hoạch không đáng bao nhiêu, nông dân mấy vụ gần đây đều bị thua lỗ. Ảnh: Lê Hoàng.
Huyện Bá Thước là một trong những địa phương trồng mía tím nhiều nhất ở Thanh Hóa. Hiện, không riêng thị trấn Cành Nàng mà nhiều vùng trồng mía tím khác ở huyện này cũng trong cảnh mất mùa tương tự.
Ông Hà Văn Ân, Phó phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bá Thước, cho biết năm 2020 tổng diện tích mía tím toàn huyện gần 804 ha, sản lượng đạt hơn 56.000 tấn. So với năm 2019, mía có tăng về sản lượng nhưng năng suất bình quân lại giảm. Diện tích mía mất mùa chiếm khoảng 35-40%.
Nguyên nhân mía kém chất lượng theo ông Ân, do trong năm có đợt nắng nóng kéo dài từ tháng 4 đến cuối tháng 7, cây mía trong thời kỳ vươn lóng không đủ nước nên thắt ngọn, kém phát triển. Chỉ một số vùng chủ động được nước tưới thì vẫn đảm bảo năng suất.
Nông dân Bá Thước chặt mía tím kém chất lượng làm thức ăn cho trâu bò. Video: Lê Hoàng.
Năm 2021, huyện Bá Thước dự kiến giữ khoảng 700 ha trồng mía tím, tập trung cho những vùng chuyên canh, ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng xuất, đáp ứng yêu cầu thị trường. Đối với diện tích kém chất lượng, huyện định hướng chuyển sang cây hoa màu khác như sắn, ngô, cây gai...