Ngày thơ Việt Nam 2017 diễn ra suốt ngày rằm tháng giêng (ngày 11/2) ở trụ sở Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật, quận ba. Sự kiện tôn vinh thơ Việt lần thứ 15 tiếp tục có nhiều hoạt động ngâm thơ, kịch thơ, tọa đàm giao lưu các nhà thơ trẻ với sinh viên các trường... Tuy nhiên, trái với không khí sôi động ở Hà Nội, sự kiện ở TP HCM được nhận xét đìu hiu hơn.
Nhà thơ Nguyễn Kỳ bên tác phẩm của mình. Ảnh: Mai Nhật.
Ngồi trong gian trưng bày của Câu lạc bộ (CLB) thơ Đồng Vọng, nhà thơ Nguyễn Kỳ cho biết từ sáng đến chiều, CLB của ông chỉ tiếp khoảng chục khách ghé thăm, đa số là người quen. Nhiều người chỉ ghé ngang, hững hờ lật vài cuốn thơ trên bàn rồi vội bước đi. Cây bút sinh năm 1939 cho rằng những ngày hội thơ đang dần trở thành dịp để thi sĩ thân quen tụ họp hơn là nơi quảng bá văn hóa đọc thơ. Theo ông, tình trạng hẩm hiu, thiếu khách của nhiều khu trưng bày tác phẩm ở sự kiện phần nào cho thấy độc giả không hào hứng tìm hiểu về thơ.
"Nhiều người đem thơ đến đây giới thiệu xong chỉ có nước bỏ vào sọt rác vì chẳng có khách chịu mang về, dù là quà tặng", nhà thơ bộc bạch.
* Ảnh: Khung cảnh đìu hiu của Ngày thơ ở TP HCM
Ông Nguyễn Kỳ cho rằng, thơ hiện nay phân theo độ tuổi: một là các tác giả trẻ, hai là những cây bút lão làng như ông. Với những thi sĩ ở độ tuổi U70, U80, mỗi vần thơ viết ra đều là những chiêm nghiệm cuộc sống, gợi nhắc về quá khứ. Trong tập thơ Chiều cuối hạ (NXB Hội Nhà văn xuất bản năm 2015) của Nguyễn Kỳ, ông nhắc nhớ về một thời đã qua: "Hoàng hôn mây phủ núi non/ Trường Sơn với đỉnh Pa-lom ngày dài/ Ban mai hoa trắng đầu rồi?/ Vần thơ ghi lại một thời nhớ thương". Tập thơ này được in 500 cuốn với giá bìa là 50.000 đồng, song đa số ấn bản hiện ông dùng để biếu. Tập Cây bàng quê mẹ (NXB Hội Nhà văn) của ông - từng được hội Thi Đàn Việt bình chọn là tác phẩm hay của năm 2016 - cũng chịu số phận tương tự.
Một nhà thơ đọc tác phẩm của đồng nghiệp tại ngày hội. Ảnh: Mai Nhật.
Nữ thi sĩ Kim Hạnh, tác giả cuốn Tình quê - Hai nỗi nhớ, cũng nhận xét khách đến Ngày thơ Việt Nam mỗi năm một thưa dần. Chị cho rằng nguyên nhân sâu xa xuất phát từ đời sống hàng ngày, khi nhiều người phải chạy theo mưu cầu vật chất và tạm xa rời những giá trị tinh thần họ từng nâng niu. "Giới trẻ hiện rất hiếm người tìm tòi về thơ. Chỉ có bậc lão niên như chúng tôi - những người không còn quá bận rộn chuyện làm kinh tế, ở nhà rảnh rỗi bèn mượn tờ giấy để trải lòng mình", Kim Hạnh chia sẻ.
Cây bút sinh năm 1955 cho rằng nhiều thi sĩ già hiện viết thơ như một cách nhắc cho thế hệ mai sau về thời nhọc nhằn của mình. Thế nhưng, theo chị, độc giả bây giờ không còn nhiều người đón nhận những vần thơ như thế. Kim Hạnh cho biết ở TP HCM có rất nhiều câu lạc bộ thơ, chứng tỏ phong trào viết thơ vẫn còn. "Nhưng những tập thơ in ra chỉ như niềm vui chúng tôi tự trao cho nhau vì biết ngoài kia ít ai chịu đọc. Nhiều khi cũng tủi thân khi thấy các hội thơ cứ vãn người dần theo thời gian", chị kể.
Trừ tập thơ đầu tay xuất bản cùng nhà thơ Huy Lập, những tác phẩm sau Kim Hạnh đều tự in để lưu hành nội bộ với số lượng nhỏ, tặng cho người quen, vì NXB thường yêu cầu lượng in tối thiểu là phải vài trăm tập. Chị từng chứng kiến nhiều thi sĩ chật vật lo giấy phép, tiền nong để xuất bản thơ. Sách in ra ít được đón nhận, họ đành thu gom mang cân ký cho ve chai.
Nhà thơ Phạm Minh Tú cho biết 15 năm nay, kỳ nào của Ngày thơ Việt Nam ông cũng tham gia. Mọi năm chương trình tổ chức trong ba ngày, năm nay ban tổ chức rút lại còn một ngày nhưng vẫn vắng khách. Theo cây bút 72 tuổi, độc giả hiện tại không hẳn quay lưng với thơ, nhưng đam mê nơi họ đã giảm dần. Ông cho rằng, ngoài lý do thị hiếu, chất lượng thơ hiện tại chưa thực sự nổi trội. Dòng thơ trẻ cũng gây nản lòng với đối tượng độc giả trung và cao niên bởi nhiều tác phẩm có ngôn từ trần trụi, nội dung phi thực tế.
"Ngày thơ Việt Nam" không hút khách tại TP HCM. Ảnh: Mai Nhật.
Ông Trần Văn Tuấn, chủ tịch Hội nhà văn TP HCM - đơn vị tổ chức sự kiện - cho biết năm nay ông ước tính trên 300 lượt khách, 25 CLB thơ ca tham dự sự kiện, đạt chỉ tiêu đề ra. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận thực trạng hiện không còn nhiều độc giả mặn mà với thơ. "Chúng ta phải nhận thấy một chân lý là công nghiệp giải trí hiện tại quá lấn lướt văn học, khiến văn hóa đọc đang bị chìm xuống", nhà văn phân trần.
Nhà văn cho biết, từ hiện tượng đó, Ngày thơ Việt Nam năm nay tổ chức nhiều các hoạt động ngâm thơ, kịch thơ, giao lưu tọa đàm nhằm khơi dậy văn hóa đọc nơi công chúng. Khách đến hội thơ, cảm nhận được không khí vui vầy, từ đó có thêm niềm đam mê con chữ. "Bản chất văn hóa của người Việt là văn hóa thơ. Tình yêu thơ của độc giả không bao giờ mất mà chỉ tạm thời lắng xuống", nhà văn nhận định.
Mai Nhật