Tối 20/5, nhạc sĩ Thế Song qua đời sau nhiều năm nằm liệt vì tai biến mạch máu não. Con trai cố nhạc sĩ chia sẻ ông đi thanh thản, nhẹ nhàng. Sinh thời, nhạc sĩ Thế Song nổi tiếng với loạt ca khúc ngợi ca vẻ đẹp biển đảo, tình yêu quê hương như: Nơi đảo xa, Mênh mang Trường Sa, Hòn mưa, Hát từ vùng gió xoáy...
Nơi đảo xa lấy cảm hứng từ chuyến đi thực tế tại Quảng Ninh của nhạc sĩ vào năm 1979. Khi Thế Song cùng chiến sĩ biên phòng trên đường tới Phán Thún (Móng Cái, Quảng Ninh) thì có lệnh hoãn, buộc đoàn phải dừng lại ở thị xã Hòn Gai. Tại đây, Thế Song có dịp trò chuyện với bộ đội hải quân. Họ kể cho ông nghe những khó khăn, vất vả khi sống xa nhà. Trên đường từ Quảng Ninh về Hà Nội, Thế Song viết lời một của ca khúc Nơi đảo xa. Nhạc sĩ viết lời hai tại nhà riêng ở phố Hàng Bột (Hà Nội).
* Tùng Dương hát "Nơi đảo xa"
Ca sĩ Tiến Thành là người đầu tiên hát Nơi đảo xa. Sau này, ca khúc được nhiều nghệ sĩ trẻ như Trọng Tấn, Tùng Dương... thể hiện. Nhạc phẩm mở đầu bằng hành trình rời đất liền ra ngoài đảo xa của chiến sĩ hải quân. Không gian vùng biển rộng lớn, mênh mông hiện ra với hai quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa sừng sững đương đầu bão tố. Với những chàng trai lần đầu ra khơi, họ sẽ bị rợn ngợp bởi vẻ lớn lao, khoáng đạt của biển trời Tổ quốc.
"Nơi anh đến là biển xa, nơi anh tới ngoài đảo xa
Từng mảnh đất quê ta giữa đại dương mang tình thương quê nhà
Đây Trường Sa kia Hoàng Sa
Ngàn bão tố phong ba ta vượt qua vượt qua"
Khoác trên mình bộ quân phục, chiến sĩ hải quân mang trọng trách bảo vệ lãnh hải đất nước. Họ chấp nhận xa gia đình, gác lại hạnh phúc riêng để hoàn thành sứ mệnh. Sống biệt lập ở nơi mênh mang sóng nước, những người lính trẻ thường trực nỗi nhớ nhà. Trong tâm trạng khắc khoải, chiến sĩ nhớ về hậu phương - nơi những người vợ, người yêu ngóng trông ngày đoàn tụ. Bóng hình phụ nữ hiện hữu qua hình ảnh đôi mắt dõi theo người phương xa.
"Lướt sóng con tàu mang tín hiệu trong đất liền
Mắt em nhìn theo con tàu đi xa mãi
Giữa nơi biển khơi đang nở rộ ngàn bông hoa san hô
Cánh hoa đỏ thắm bao hy vọng anh gửi về tặng em
Ơi ánh mắt em yêu như trời xanh như biển xanh trong nắng mới
Nhớ cả dáng hình em mùa gặt nặng đôi vai
Sóng ru mối tình đời thủy thủ càng thêm vui
Đây con tàu xa khơi, đây con tàu xa khơi"
Dẫu thương nhớ hậu phương, người lính ra đi trong tâm thế hân hoan. Ánh mắt của người yêu hòa với màu trời, màu biển. Tình cảm riêng của người lính hòa vào tình yêu biển đảo.
Nhạc sĩ Thế Song.
"Tháng năm con tàu quen sóng cả, quen gió biển
Nước da màu nắng tươi giòn thêm ánh thép
Cánh chim hải âu bốn mùa về cùng anh vui xa khơi
Cánh hoa biển trắng là kỷ niệm anh gửi về tặng em
Đây súng khoác trên vai trăng đầu núi soi hình anh đang đứng đó
Nhắn về đất liền cánh buồm chở đầy tin yêu
Sóng ru mối tình đời thủy thủ càng thêm yêu
Đây con tàu xa khơi, đây con tàu xa khơi"
Tinh thần đoàn kết và lòng quả cảm của những người lính kết nên "quần đảo tím hiên ngang thiên hùng ca ngời sáng". Màu tím biểu trưng cho sự chung thủy, kiên cường, bất khuất. Thời gian trôi dần, chiến sĩ hải quân cũng thích nghi với hoàn cảnh mới. Nước da cũng thấm đẫm vị mặn của biển, hơi nắng bỏng rát. Vầng trăng mỗi đêm hay cánh chim hải âu trở thành bầu bạn của người lính. Anh gửi những cánh hoa về đất liền nhắn nhủ niềm lạc quan về cuộc sống nơi hải đảo xa xôi, cũng như tín hiệu kết nối đất liền hứa hẹn ngày gặp lại.
Viết về đề tài người lính, Nơi đảo xa không hừng hừng khí thế hay theo nhịp hành khúc. Nhạc phẩm giàu chất tự sự, giai điệu nhẹ nhàng, trẻ trung gợi tình yêu biển đảo trong niềm hân hoan, hứng khởi. Trong các chương trình tôn vinh chiến sĩ hay khơi dậy lòng tự hào về chủ quyền đất nước, Nơi đảo xa thường được ví như khúc "đảo ca", nằm lòng với nhiều thính giả.
Tùng Dương rất yêu thích nhạc phẩm Nơi đảo xa. Từ nhỏ, anh nghe ca khúc trên radio, qua phần thể hiện của ca sĩ Tiến Thành. Bài hát khơi dậy tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào về biển đảo Việt Nam. "Sức lan tỏa của 'Nơi đảo xa' rất lớn. Tôi thường xuyên được mời hát ca khúc ở nhiều chương trình lớn. Năm 2014, tôi thể hiện ca khúc theo phong cách mới, trẻ trung và hào sảng hơn. Phần thể hiện may mắn nhận được bình chọn Bài hát yêu thích của tháng trên sóng truyền hình", Tùng Dương kể.
Nhạc sĩ Thế Song sinh năm 1933 tại Hà Nội. Năm 2008, ông bị tai biến mạch máu não lần đầu. Năm 2014, bệnh tái phát khiến nhạc sĩ bị liệt nửa người. Năm 2017, Thế Song được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật cho các tác phẩm: Nơi đảo xa, Bài ca trên đỉnh Pò Hèn, Tình yêu biển suối.
Trọng Trường