 |
|
Những vòng tròn lạ thường ở Namibia. |
"Bí ẩn vẫn hoàn toàn là bí ẩn", Gretel van Rooyen, một nhà thực vật học tại Đại học Pretoria, trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết.
Các vòng tròn xinh đẹp này là những chiếc đĩa có cấu tạo hoàn toàn từ đất cát, đường kính từ 2 đến 10 mét, nằm dọc theo rìa ven biển phía tây của sa mạc Namib ở phía nam châu lục đen. Chúng rất dễ được nhận ra bởi các khoảng trống trơn ở giữa, bao quanh là những cây cỏ xum xuê bất thường, nổi bật lên trong thảm thực vật sa mạc thưa thớt xung quanh.
Từ khi giới nghiên cứu bắt đầu tìm hiểu sự thành tạo của những cấu trúc kỳ lạ này vào đầu những năm 1970, có 3 giả thuyết chính nổi lên, đó là: mối xông, đất phóng xạ và các chất tiết độc hại của cây Euphorbia damarana, loài thực vật cỏ sữa có độc.
Giả thuyết đất phóng xạ đã sớm bị bác bỏ sau khi Rooyen gửi mẫu đất đến Uỷ ban tiêu chuẩn Nam Phi để kiểm tra độ phóng xạ. Tất cả các mẫu đều cho thấy chúng không có đặc tính này. "Đó có thể là lời giải thích hợp lý nhất, nhưng người ta đã không tìm thấy dấu vết ở đó", bà nói.
Để kiểm nghiệm giả thuyết loài cây có độc, nhóm của Rooyen đã khoanh vùng một số cây cỏ sữa trong sa mạc - cả sống và chết - và lấy mẫu đất bên dưới chân chúng. Họ đã thử trồng các loài thực vật sa mạc trên lớp đất này trong phòng thí nghiệm, và nhận thấy cỏ Lolium multiflorum vẫn mọc tốt um như thường. Điều đó chứng tỏ không có chất tiết độc hại nào chịu trách nhiệm về những khoảng đất trống trơn ở Namibia.
Chỉ còn sót lại một lời giải thích - mối đã đánh chén tất cả hạt giống thực vật trên các vòng tròn, để lại phía sau là một quầng đất chết. "Đây là khả năng được nhiều người tin tưởng nhất", Rooyen nói. Tuy nhiên, khi đào đất để tìm mối, hoặc tổ của chúng, nhóm nghiên cứu đã không phát hiện được gì cả. "Chúng tôi đào những cái rãnh sâu đến 2 mét, nhưng không có dấu hiệu hoặc vết tích gì sót lại", Rooyen cho biết.
Vậy thực sự điều gì tạo nên những vòng tròn kỳ lạ này? Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng cỏ chết khô trên mẫu đất lấy trong chính các vòng tròn, nhưng lại mọc xanh tốt trên đất lấy từ vành đai của chúng, chứng tỏ phải có gì đó khác biệt giữa hai loại đất.
Van Rooyen đang theo đuổi một giả thuyết khác, rằng bằng cách nào đó những nguyên tố độc hại đã tụ lại trong các vòng tròn.
"Nhưng ngay cả khi đã tìm được chúng, việc tại sao chúng xuất hiện ở đó sẽ là cả một vấn đề", Rooyen thừa nhận.
Bích Hạnh (theo NewScientist)