Trong gần một giờ đồng hồ tại talk Nguy - Cơ 35, shark Thái Vân Linh, shark Louis Nguyễn cùng shark Kevin Harrington đề cập nhiều câu chuyện đầu tư, kể cả thành công lẫn thất bại. Lý do đến với Shark Tank của mỗi doanh nhân có khác nhau, song tự chung đều mong muốn hộ trợ cộng đồng startup, tạo động lực để mỗi sản phẩm, dự án có triển vọng sẽ phát triển thị trường ra quốc tế.
Về những thương vụ đầu tư thành công nhất, với shark Linh là EIY, một công ty đào tạo thuyết trình đám đông bằng Tiếng Anh. Đó là kỹ năng đặc biệt quan trọng nếu doanh nghiệp muốn mở rộng kinh doanh ra toàn cầu.
Talk Nguy Cơ 35 hội tụ dàn shark Việt - Mỹ. Ảnh cắt từ video.
Với shark Louis, ông quan tâm đến các công ty có khả năng hoàn vốn cao. Tại thương vụ ông đầu tư thành công nhất, nhà sáng lập doanh nghiệp đó thấu hiểu lĩnh vực, nắm vững không chỉ kinh doanh mà còn giỏi về kỹ thuật, các phương pháp tiếp thị, đồng thời cũng rất quan tâm đến các vấn đề xã hội và môi trường.
Trong khi đó, shark Kevin cho biết lựa chọn tốt nhất của ông là khoảng 9 năm trước, với công ty từng lên sàn chứng khoán với giá mỗi cổ phiếu là 10 xu, quy mô chưa đến 5 triệu. Nhưng sản phẩm của công ty, một loại thức uống tăng lực được nghiên cứu có khả năng đốt cháy calo sau khi uống, nhanh chóng phổ biến trong việc luyện tập thể hình. Ban đầu, doanh nghiệp huy động được 30 triệu USD, về sau gọi được thêm 70 triệu USD và hiện được định giá 5 tỷ USD.
Ngược lại, các "cá mập" cũng không thiếu những thương vụ "tồi tệ". Shark Kevin chia sẻ về thương vụ gắn với Chubby Checker, người hát bài "Let’s do the twist". Nhiều năm trước, nam ca sĩ đến gặp Kevin để hợp tác bán sản phẩm thể hình, một dụng cụ xoay. Sản phẩm rất đắt, rất cồng kềnh. Nhưng Kevin phấn khích vì Chubby Checker nổi tiếng ở Mỹ, ông đầu tư 500.000 USD từ việc trang bị máy móc, kiểm kê sản xuất, sản xuất truyền hình... song không thành công.
Còn Louis, anh cũng phải trả một cái giá khá đắt khi đầu tư tại Việt Nam. Người sáng lập đó rất có tài ăn nói, có những ý tưởng rất hay ho, có một số doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả. Song thực tế không như vậy, Louis đã mất toàn bộ số tiền đầu tư. "Đừng bị lừa bởi bìa của cuốn sách. Nghĩa là, sự phô trương giàu có bên ngoài chưa chắc đã là sự thật", anh đúc rút.
Trong khi đó, Thái Vân Linh cho rằng lựa chọn tệ nhất của mình là khi đầu tư vào công ty áo cưới trực tuyến. Dự án thu hút được rất nhiều cô dâu, ngày nào cũng nhận được nhiều email, có nhiều khách hàng tìm đến. Song các cô dâu không biết mình muốn gì. "Khi khách hàng không hoàn toàn biết họ muốn gì, bạn không thể đáp ứng được nhu cầu của họ", shark Linh nhận xét.
Công thức đầu tư thành công
Trả lời về công thức đầu tư khởi nghệp thành công, shark Linh đề cập tới khái niệm PPM, đó là con người (people), sản phẩm (product) và thị trường (market). Chị nhấn mạnh con người luôn là yếu tố đầu tiên, người đó phải có năng lực, có khả năng ứng biến linh hoạt trước những nhu cầu của thị trường.
Với shark Louis, người đầu tư vào nhiều mảng, từ thị trường vốn, cổ phiếu, bất động sản và thành lập các công ty, bao gồm các công ty khởi nghiệp, cho rằng thời gian rất đáng giá. Do đó, ông không đầu tư vào những doanh nghiệp có điểm yếu, hoặc những thị trường quá nhỏ. Các doanh nghiệp được rót vốn phải giải quyết được những bài toán lớn, những vấn đề mang tính toàn cầu, mới có thể thu được lợi nhuận lớn.
Còn công thức mà Kevin đã áp dụng để có kết quả cao hơn khi kinh doanh các sản phẩm, đó là "thử nghiệm trước khi đầu tư". Đội ngũ của ông sẽ chế tạo một "ống khói" kỹ thuật số, chạy quảng cáo trên Facebook, Instagram, Linkedin, Tiktok..., chi khoảng 5.000 - 10.000 USD vào truyền thông. "Chúng tôi sẽ xem các phản hồi, điều gì sẽ xảy ra với người muốn mua nó, họ có mua nó hay không, liệu có chuyển biến tích cực không", ông nói. Ví dụ bỏ ra 5.000 USD, Kevin nhận thấy có 25.000 USD được chuyển qua thẻ tín dụng. Ông nghĩ, đây là sản phẩm xứng đáng để đầu tư.
Shark Kevin Harrington. Ảnh cắt từ video.
Shark Kevin đánh giá, 14-16 tháng qua là khoảng thời gian đầu tư tốt nhất của ông từ trước tới nay. Trước tác động của Covid-19, năm qua, các doanh nghiệp ông đầu tư đã có cơ hội kết nối trực tiếp với người tiêu dùng thông qua các công cụ trực tuyến. Đơn cử với sản phẩm nước uống tăng lực, dù các cửa hàng đã đóng cửa, doanh số bán hàng vẫn tăng. Ông cho rằng, mô hình bán hàng trực tiếp đến người tiêu dùng cần đẩy mạnh hơn trong Covid-19 vì mọi người ở nhà nhiều, dùng máy tính, điện thoại, tivi nhiều.
Với shark Linh, trong Covid-19, công nghệ giáo dục là mảng chị để mắt tới. Và khi mọi người bắt đầu ở nhà nhiều hơn, muốn học thêm gì đó để cải thiện kỹ năng, có thể họ đã mất việc và cần phải làm thế.
'Startup cần có tư duy vươn ra toàn cầu'
Theo shark Louis, điều quan trọng với các doanh nghiệp là phải tiếp cận được một thị trường lớn, toàn cầu, xuyên biên giới, không bị ảnh hưởng bởi ngôn ngữ hay văn hoá.
Còn theo shark Linh, người Việt Nam và hầu hết người Đông Nam Á, đều có khát vọng vươn tầm khu vực. Song nếu muốn làm được điều đó, chị cho rằng doanh nghiệp phải có nền tảng vững chắc, vì ở mỗi quốc gia mới, sẽ có nhiều điều mới cần phải học, như ngôn ngữ, văn hoá. "Bạn cần điều chỉnh các sản phẩm của mình. Nếu không vững vàng ở quê nhà, không có cơ sở vững chắc, không có doanh thu và lợi nhuận để thực sự phát triển ở nước ngoài, bạn dễ bị ảnh hưởng bởi rủi ro khác", bà nói.
Với nhà đầu tư đến từ Mỹ, Kevin nhận thấy trong mô hình kinh doanh của mình 40 năm qua, là sản phẩm nào thành công tại Mỹ sẽ thành công ở mọi thị trường. Doanh nghiệp của ông từng mở một văn phòng ở London để điều hành hoạt động trên toàn châu Âu. Sau đó, ông mở văn phòng ở Jeddah, Ả Rập Xê Út, để vào Trung Đông, ở Sao Paulo gia nhập thị trường Mỹ Latinh, ở Tokyo để lấn sâu hơn tại châu Á.
"Nếu bạn tự làm, bạn sẽ phải trang trải mọi chi phí để mở văn phòng, ký hợp đồng thuê, thuê nhân viên, kiểm kê sản phẩm, truyền thông, tiêu tốn hàng triệu USD, thậm chí hàng chục triệu ở các thị trường này", ông Kevin cho biết. Theo ông, các doanh nghiệp nhỏ hơn có thể ủy quyền hoặc hợp tác với các bên khác từ đầu.
Ông cũng đề cập tới hình thức gọi vốn cộng đồng, một giải pháp giúp startup dễ dàng tìm kiếm đầu tư hơn. Shark Linh đồng tình với ý tưởng này và cho rằng đây cũng là một giải pháp thử nghiệm thị trường hiệu quả. Trong khi đó, Louis Nguyễn, cho rằng mô hình này còn một số rủi ro cho nhà đầu tư. Ở Việt Nam hiện nay, hành lang pháp lý chưa công nhận gọi vốn qua internet. "Thứ hai, giả sử nó được cho phép, cần minh bạch rằng người chịu rủi ro là ai. Nếu công ty đó là giả, nhà đầu tư mất tiền, ai sẽ bảo vệ cho họ?", shark Louis nói.
Kết lại chương trình, chia sẻ về từ khoá dành cho những nhà khởi nghiệp nếu muốn trở thành doanh nghiệp vĩ đại, shark Kevin đề cập tới từ "dream team" (đội ngũ xuất sắc). Doanh nghiệp cần có những người tốt nhất họ có thể thuê và tìm được. Ở một góc nhìn khác, shark Linh đề cập tới từ lạc quan. "Cuộc sống đầy rẫy những khó khăn. Ai có thể đứng dậy, phủi tay làm lại từ đầu, người đó sẽ thành công", nữ doanh nhân nói. Với shark Louis, sự chính trực cũng rất quan trọng, quyết định sự thành bại của doanh nghiệp đó.
Hoài Phong