Từ khi Taliban lên nắm quyền ở Kabul và cấm trẻ em gái đi học, nhiều cô bé đã phải kết hôn với những người đàn ông hơn nhiều tuổi, chủ yếu là do bố chọn.
"Cháu đã khóc rất nhiều, liên tục nói với bố rằng Taliban sẽ mở lại trường nữ sinh", Zainab nói. "Nhưng ông bảo điều ấy sẽ không bao giờ xảy ra, cháu nên lấy chồng chứ không nên ngồi lì ở nhà".
Ngày cưới được quyết định chỉ trong vài tiếng sau khi chú rể mang theo sính lễ là vài con cừu, dê và 4 bao gạo tới hỏi cưới theo phong tục đã tồn tại nhiều thế kỷ ở vùng nông thôn Afghanistan. Cũng theo truyền thống, Zainab chuyển tới ở cùng gia đình người chồng hơn cô bé 13 tuổi, tại Kandahar.
"Không ai hỏi ý kiến cháu", cô bé nói.
Maryam, 16 tuổi, tâm sự về quyết định lấy chồng tại nhà riêng ở Charikar, tỉnh Parwan, ngày 15/10. Ảnh: AFP.
Afghanistan là quốc gia duy nhất trên thế giới cấm trẻ em gái học lên trung học. Cùng với khủng hoảng kinh tế và quan niệm gia trưởng thâm căn cố đế, nhiều bậc cha mẹ đã thúc đẩy các vụ tảo hôn khi con gái buộc phải ở nhà.
"Ở nhà bố mẹ, cháu thường dậy muộn, còn ở đây, dậy muộn là bị mắng", Zainab nói. "Họ nói: 'Chúng tôi đã chi quá nhiều để cưới cô về đây, vậy mà cô không biết làm việc gì cả'".
Mohammad Mashal, người đứng đầu hiệp hội giáo viên ở Herat, thành phố miền tây đất nước, cho hay ngày càng nhiều bậc cha mẹ cảm thấy trẻ em gái không có tương lai ở Afghanistan.
"Họ thấy tốt hơn là con gái nên lấy chồng, bắt đầu cuộc sống mới", ông nói.
Khi Taliban tiến vào Kabul hồi tháng 8 năm ngoái, nhiều người hy vọng chính quyền mới sẽ cho phép phụ nữ được hưởng nhiều quyền tự do hơn so với lần họ cai trị đất nước vào những năm 1990.
Nhưng kế hoạch mở lại các trường nữ sinh hồi tháng 3 của Bộ Giáo dục thuộc chính quyền Taliban bị lãnh đạo tối cao Hibatullah Akhundzada bác bỏ. Giới chức Taliban thông báo lệnh cấm trẻ em gái tới trường chỉ mang tính tạm thời và đưa ra nhiều lý do biện minh cho việc đóng cửa trường học. Nhưng đối với nhiều trẻ em gái, mọi chuyện đã quá muộn.
"Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ nghỉ học, ở nhà làm nội trợ", Maryam, 16 tuổi, nói. "Bố mẹ luôn ủng hộ tôi, nhưng trong tình huống này, ngay cả mẹ cũng không thể phản đối".
Cô học hết lớp 6 trong làng, sau đó cha cô chuyển nhà tới Charikar, thị trấn gần đó ở phía bắc Kabul, để con cái có thể học cao hơn. "Thay vì đi học, bây giờ tôi rửa bát, giặt quần áo, lau nhà", Maryam nói khi đang làm bữa sáng cho bố, ông Abdul Qadir, 45 tuổi.
Qadir muốn để Maryam và các em học hành tới nơi tới chốn trước khi kén rể. "Tôi muốn con cái học xong đại học vì tôi đã làm việc chăm chỉ và đầu tư rất nhiều cho các con", ông nói.
Sống trong căn hộ đi thuê, Qadir, người ăn lương công chức và bị giảm một nửa thu nhập sau khi Taliban giành chính quyền, đã phải bán dần đồ đạc trong nhà để nuôi gia đình. "Ở Afghanistan, con gái không có nhiều cơ hội, người tới hỏi cưới sẽ ngày càng ít đi", ông nói. "Kinh nghiệm trước đây của tôi dưới thời Taliban khiến tôi hiểu họ sẽ không đảo ngược quyết định".
Nếu Taliban thay đổi chính sách, mọi thứ cũng đã trở nên vô nghĩa với Maryam. "Người đầu tiên phản đối tôi đi học sẽ là chồng tôi. Anh ta sẽ đánh tôi", cô nói.
Tảo hôn đặc biệt phổ biến ở vùng nông thôn Afghanistan, nơi sính lễ trao cho gia đình cô dâu được coi là nguồn thu nhập quan trọng. Các chuyên gia cho hay giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc kéo dài thời điểm kết hôn của trẻ em gái, cùng với đó là hạn chế tỷ lệ tử vong ở người mẹ và trẻ sơ sinh.
Taliban yêu cầu phụ nữ đội khăn trùm kín đầu, hoặc mặc áo choàng che hết người ở nơi công cộng, chỉ rời khỏi nhà khi thực sự cần thiết.
Sarah (phải) ngồi cạnh em gái Fatima ở Charikar, tỉnh Parwan, ngày 15/10. Ảnh: AFP.
Các cơ quan cứu trợ cho hay nền kinh tế phụ thuộc viện trợ của Afghanistan sụp đổ từ khi các lực lượng nước ngoài rút lui, khiến hàng trăm nghìn người không có việc làm, hàng chục triệu người đối mặt nạn đói.
Để giúp gia đình, một số trẻ em gái đã chấp nhận đi lấy chồng. "Bố không ép tôi lấy chồng, nhưng hoàn cảnh hiện nay buộc tôi phải chấp nhận lời hỏi cưới", Sumayya, 15 tuổi, sống ở thủ đô Kabul, nói.
Hai chị gái cô là Sara, 20 tuổi và Fatima, 19 tuổi, không thể tốt nghiệp cấp ba do trường học đóng cửa khi chỉ còn vài tháng nữa là tới kỳ thi đại học. Gia đình khó khăn sau khi bố qua đời vì Covid-19, họ quyết định mỗi người nên bắt đầu tự tìm chồng.
"Lương tâm bảo tôi rằng nên lấy chồng hơn là tăng gánh nặng cho gia đình", Fatima nói.
Hồng Hạnh (Theo AFP)