Năm 1995, Lisa Wippler, lúc đó vừa rời khỏi lực lượng thủy quân lục chiến, chuyển tới Oceanside, California với chồng và hai con trai nhỏ. Một đêm, trong lúc suy ngẫm về chương tiếp theo của cuộc đời, Wippler đọc được một bài báo viết về vô sinh. "Tôi không biết có bao nhiêu đôi vợ chồng ngoài kia cần sự trợ giúp", người phụ nữ hiện 49 tuổi nói.
Được truyền cảm hứng, Wippler tìm kiếm một nhóm hỗ trợ cho những phụ nữ từng mang thai hộ và nhận thấy "họ đều là những phụ nữ tuyệt vời". Bà cũng trở thành người mang thai hộ đồng thời tích cực tham gia vận động để chính quyền New York hợp pháp hóa việc mang thai hộ có trả phí.
Trong công cuộc vận động của mình, Wippler rất ngạc nhiên khi nghe lập luận của những người phản đối rằng ngành công nghiệp mang thai hộ nhắm đến phụ nữ nghèo và dễ bị tổn thương.
"Tôi là một lính thủy đánh bộ đã nghỉ hưu. Tôi có thể đảm bảo với bạn không ai ép buộc tôi", bà nói.
Lisa Wippler đã ba lần mang thai hộ và hiện làm việc trong ngành công nghiệp mang thai hộ. Ảnh: The Wipplers Photo Co.
Mỹ là một trong số ít quốc gia cho phép mang thai hộ. Ở nhiều bang, phụ nữ có thể mang thai hộ có trả phí. Tuy nhiên, dù hợp pháp hay không, việc mang thai hộ vẫn gây nhiều tranh cãi. Với những phụ nữ như Wippler, lựa chọn mang thai hộ đi kèm với nhiều lý do cá nhân sâu sắc.
Lên tám tuổi, Ranetta Meade được chẩn đoán mắc bệnh lupus, chứng rối loạn tự miễn dịch mạn tính khiến cô không thể thụ thai hay mang bầu. Dù vậy, cô vẫn hy vọng một ngày nào được lập gia đình và nhờ em gái là Aretha Cagno cân nhắc việc mang thai giúp mình.
"Ước mơ của chị ấy là được làm mẹ", Cagno 33 tuổi ở Bristol, bang Connecticut cho biết. "Tôi trả lời 'tất nhiên, chị muốn có bao nhiêu con, em sẽ giúp chị mang thai từng ấy lần'".
Không may mắn, chị em Meade và Cagno không bao giờ có cơ hội đó. Năm 2007, Meade qua đời do biến chứng của bệnh.
Cagno sau này kết hôn và có gia đình riêng nhưng chưa bao giờ quên lời hứa với chị gái. Để tưởng nhớ Meade, Cagno trở thành một người mang thai hộ. "Còn cách nào tôn vinh chị ấy tốt hơn là giúp đỡ người khác xây dựng gia đình", cô nói. Tính đến nay, Cagno đã hai lần mang thai, sinh con cho một người đàn ông đồng tính ở New York.
Trước đây, các bang ở Mỹ từng cấm mang thai hộ có trả phí. Nguyên nhân do năm 1986, một phụ nữ đòi quyền làm mẹ đứa trẻ mà cô mang thai hộ. Vụ việc còn được gọi là "Baby M". Một cuộc chiến pháp lý đã nổ ra và các nhà lập pháp khắp nước Mỹ thông qua điều luật cấm mọi hình thức mang thai hộ.
Ashley Montez ,32 tuổi, lần đầu mang thai hộ. Cô đang mang thai ở tuần thứ 28 cho một đôi đồng tính nam ở Thụy Sĩ. Khi được hỏi liệu có cảm thấy khó khăn khi phải chia tay đứa bé được tạo ra từ trứng người hiến tặng đang lớn dần trong bụng, Montez đáp: "Tôi là một người khá tính cảm nhưng ngay từ đầu, tôi đã chuẩn bị cho điều đó".
Montez lưu ý thêm ngành công nghiệp mang thai hộ ngày nay đã phát triển và quy củ hơn thời điểm vụ "Baby M". "Tôi biết rõ rằng đây không phải là đứa con của mình. Tôi chỉ giúp bé phát triển", người phụ nữ nói thêm.
Có một định kiến từ lâu rằng người mang thai hộ làm điều này vì họ nghèo khổ, dựa trên kinh nghiệm của một số người mang thai hộ ngoài nước Mỹ. Chi phí cho người mang thai hộ thay đổi dựa trên nhiều yếu tố, từ vị trí địa lý đến kinh nghiệm. Ở một công ty dịch vụ tại Los Angeles, nơi Wippler hiện làm giám đốc tuyển dụng người mang thai hộ, chi phí dao động từ 30.000 đến 60.000 USD. Theo bà, đây là mức chung trong ngành mang thai hộ ở Mỹ.
Montez thừa nhận sẽ là nói dối nếu cho rằng tiền bồi dưỡng không đóng vai trò gì trong quyết định trở thành người mang thai hộ. "Tuy nhiên, số tiền này chỉ để đảm bảo tôi ổn định về mặt tài chính trong thời gian bầu bí", cô nói.
Hiện Montez sống ở Bay Area với hai con. Từ nhỏ, cô đã chứng kiến một người mang thai hộ người dì bị vô sinh của mình. "Đó là các em họ của tôi. Họ sẽ không ở đây nếu người phụ nữ kia không mở lòng", Montez nói. "Thật khó để diễn giải bằng lời cảm giác bạn có được khi giúp đỡ người khác có một gia đình đúng nghĩa".
Không phải tự dưng những người mang thai hộ ở Mỹ đều có tấm lòng vị tha. Thực tế, họ đều được kiểm tra kỹ càng.
Mặc dù chưa được chính phủ liên bang quản lý chặt chẽ, ngành công nghiệp mang thai hộ đã trải qua một chặng đường dài kể từ vụ "Baby M". Các công ty có uy tín tuân thủ hướng dẫn do Hiệp hội y học sinh sản Mỹ (ASRM) ban hành. Việc áp dụng những tiêu chuẩn này, cùng với những tiêu chuẩn do từng công ty đưa ra, khiến rất ít ứng viên vượt qua được quá trình sàng lọc. Bà Wippler cho biết trong số 300 - 400 ứng viên mà cơ quan bà tiếp mỗi tháng, chỉ 1 đến 1,5% được chấp nhận.
Các ứng viên bị loại vì nhiều lý do, chủ yếu do sức khỏe không đạt. ASRM quy định người mang thai hộ phải từ 21 đến 45 tuổi, đã từng mang thai ít nhất một đứa trẻ đủ tháng mà không gặp bất cứ biến chứng nào và duy trì chỉ số cơ thể khỏe mạnh. Người mang thai hộ cũng phải kiểm tra tâm lý để xác nhận động cơ thực hiện công việc này.
Những ứng viên bị cho là phụ thuộc quá mức vào tiền công, ví dụ người sống nhờ trợ cấp xã hội, sẽ không được nhận.
Gia đình ứng viên cũng được kiểm tra để đảm bảo họ đồng tình với việc mang thai hộ. Aretha Cagno cho biết ngay từ đầu, chồng và bốn con của cô đều "ủng hộ 100%". Gia đình Cagno cũng trở nên thân thiết với người cô mang thai hộ. Trước đại dịch, họ còn thường xuyên đi chơi chung.
Đứa trẻ mà Aretha Cagno đang mang thai hộ dự kiến chào đời vào tháng 3. Ảnh: Ike Abakah/The New York Times.
Tuy nhiên, dù sàng lọc kỹ, những phụ nữ mang thai hộ vẫn sẽ đối mặt những thách thức về mặt thể chất bởi hầu hết trong số họ chưa từng trải qua cảm giác mang thai với sự hỗ trợ của công nghệ. Thông thường, người mang thai hộ phải tự tiêm hormone hàng ngày trong vài tuần trước khi được cấy phôi vào cơ thể. Điều này dẫn tới một số tác dụng phụ như đau nhức cơ thể, buồn nôn, mệt mỏi. Theo Cagno, chỉ riêng khía cạnh này cũng đủ khiến những ai mang thai hộ vì tiền cảm thấy nhụt chí.
Chưa kể, người mang thai hộ có thể gặp phải những rủi ro chưa từng xuất hiện trong quá trình sinh nở đứa con thực thụ của mình.
Niki Renslow 35 tuổi ở Buckeye, Arizona đã có ba con trước khi quyết định giúp người bạn đồng tính của mình "có gia đình cùng dòng máu". Những lần mang thai trước, cô khá khỏe mạnh. Tuy nhiên, đến lúc mang thai hộ, cô bị hàng loạt vấn đề sức khỏe như sảy thai hai lần, tụ máu dưới màng đệm và phải mổ lấy thai khẩn cấp ở tuần thứ 32.
Hiện nay, Renslow làm việc cho một công ty dịch vụ mang thai hộ ở Maryland. Cô thường xuyên chia sẻ câu chuyện của mình để giúp các ứng viên nhận thức được những nguy cơ.
Dù vậy, Renslow vẫn khẳng định với mọi ứng viên rằng trải nghiệm mang thai hộ rất kỳ diệu. "Thật tuyệt khi bạn nhìn thấy những phụ huynh ôm đứa trẻ mà họ mong đợi suốt bấy lâu. Đó hẳn là ngày tuyệt vời nhất cuộc đời bạn", cô bày tỏ.
Thu Nguyệt (Theo New York Times)