Ở tuổi 57, Nishida đang sống cuộc đời của một bóng ma giữa Tokyo. Ông làm việc vặt, ngủ ngay tại văn phòng và sử dụng một cái tên giả. Không ai biết ông là ai, đến từ đâu. Đây là lần thứ hai trong đời người đàn ông này chọn cách jouhatsu (bốc hơi) khỏi xã hội.
Lần đầu tiên Nishida bỏ trốn là năm 25 tuổi. Rời quê nhà Kansai để thoát khỏi người cha áp đặt, ông đến Tokyo kiếm 600.000 yen mỗi tháng vào thời hoàng kim thập niên 90. Nhưng khi khủng hoảng nổ ra năm 2010, ông khánh kiệt. Đó là lúc ông quyết định biến mất lần nữa.
"Tôi thừa hưởng điều này từ mẹ", Nishida thú nhận, nhắc đến người mẹ cũng từng bỏ lại gia đình sau khi kinh doanh thất bại.
Áp lực công việc, nợ nần, mất động lực phấn đấu khiến khoảng 80.000 người Nhật Bản tự nguyện "bốc hơi" mỗi năm. Ảnh minh họa: Yuya Shino/Reuters
Nishida không đơn độc trong thế giới ngầm này ở Nhật Bản. Shogo Nomura, 42 tuổi, cũng đang sống bằng danh tính của bạn bè. Từng đỗ vào trường trung học hàng đầu Tokyo nhưng không chịu nổi áp lực, Nomura trượt dài vào ma túy, phạm tội và bị gia đình từ mặt. Để mưu sinh và trốn tránh cảnh sát, anh làm mọi thứ dưới cái tên giả, từ thi bằng lái, mua bảo hiểm đến kết hôn.
"Hạnh phúc duy nhất của tôi bây giờ là được lén gặp con", Nomura nói. Anh vẫn hy vọng tìm được lối thoát khỏi cuộc sống bán chất kích thích hiện tại, nhưng cánh cửa quay lại xã hội dường như đã đóng chặt.
Theo giáo sư xã hội học Kimio Ito của Đại học Kyoto, hiện tượng jouhatsu phản ánh mặt trái của văn hóa coi trọng danh dự tại Nhật Bản. Nhiều người thà biến mất còn hơn chịu nỗi nhục thất bại hoặc nợ nần. Việc bỏ đi cũng được xem là cách giúp người thân tránh gánh nặng.
Bên cạnh đó, sự thiếu hụt các kênh hỗ trợ xã hội trước năm 2010 và quan điểm của cảnh sát coi việc người trưởng thành mất tích là "vấn đề dân sự" đã vô tình tiếp tay cho làn sóng này. Hệ quả là nền kinh tế mất đi một lực lượng lao động có kỹ năng nhưng kiệt quệ về tinh thần. Theo Bộ Lao động Nhật Bản, mỗi năm có khoảng 2.000 ca tử vong hoặc bệnh tật do làm việc quá sức.
Dù vậy, không phải ai chọn biến mất cũng vì bi kịch. Yoshihiko Sakai, 53 tuổi, lại xem đó là sự tôi luyện. Từng mắc kẹt tại Paris năm 17 tuổi, phải sống cùng người nhập cư bất hợp pháp và học nghề móc túi để sinh tồn, Sakai sau này trở thành nhiếp ảnh gia thành đạt. "Gặp rắc rối ư? Hãy chạy trốn đi", ông đúc kết một cách lạ lùng về trải nghiệm của mình.
Theo thống kê từ cảnh sát Nhật Bản, mỗi năm có khoảng 80.000 người được báo cáo mất tích. Hiệp hội hỗ trợ tìm người mất tích nước này cho biết, nhiều gia đình thậm chí không báo án vì xấu hổ. Trong thế giới của những người "bốc hơi", họ tồn tại song song với xã hội hiện đại, nhưng hoàn toàn vô hình.
Minh Phương (Theo Japan Today, News Au)