Chùa Giồng Lớn (hay chùa Cò), xã Đại An, huyện Trà Cú hiện dành hai dãy nhà ở hai bên chùa để mở lớp dạy tiếng Khmer cho con em ở địa phương.
Ngôi chùa hơn 300 tuổi này bắt đầu mở lớp hơn 10 năm nay. Mỗi năm có khoảng 100 học sinh từ lớp nhỏ đến lớp lớn tới theo học trong khoảng 3 tháng. Chính quyền xã, huyện, tỉnh hỗ trợ về sách vở.
Sư Thạch Luyễn đứng lớp, dạy chữ trong chùa Giồng Lớn.
Theo sư Luyễn, mỗi tiết học kéo dài 45 phút, mỗi buổi chỉ học một môn. "Chính tả tương đối khó, nhiều người học tới lớp 12 nhưng vẫn có thể viết sai", nhà sư chia sẻ.
Người dân trong vùng đều có thể đến chùa học, không phân biệt tuổi tác, dân tộc và thường đông nhất là trẻ em tuổi từ 6 đến 7. Nhiều vị tu sĩ từ Kiên Giang, An Giang cũng tới học thêm.
Em Sa Rương (xã Hàm Giang, huyện Trà Cú), cho biết mỗi năm được nghỉ hè lại đến chùa học tiếng Khmer, dù khó nhưng rất hứng thú. "Con đã học tiếng Khmer được 4 năm và khi học giúp con biết thêm được nhiều nét văn hóa của dân tộc", Sa Rương chia sẻ.
Ông Diệp Văn Phai (66 tuổi, xã Đại An, huyện Trà Cú) trong lớp học tiếng Khmer miễn phí tại chùa Giồng Lớn.
Ông Phai bắt đầu dạy học ở chùa từ năm 22 tuổi. Môn học mà ông dạy chủ yếu liên quan tới văn hóa nhà Phật. Niềm cảm hứng lớn nhất giúp ông Phai đứng lớp suốt nhiều năm qua xuất phát từ mong muốn bảo tồn văn hóa Khmer. "Mình dạy lấy phước thôi, giờ mình biết mà không dạy thì không ai dạy cả", ông Phai nói.
Cách đó hơn 40 km, tại chùa Ông Mẹt (Phường 1, TP Trà Vinh), những lớp dạy tiếng Khmer cũng luôn đông người. Những người theo học chủ yếu có trình độ lớp 12, trong đó có cả sinh viên.
Hòa thượng Thạch Oai, Trụ trì chùa, cho rằng việc dạy tiếng Khmer có ý nghĩa lớn khi tuyên truyền các chính sách đến người dân đang sử dụng tiếng này.
Chùa Ông Mẹt là một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất của Trà Vinh, được xây dựng đầu tiên vào năm 642 cách vị trí hiện tại khoảng 1 km. Tới năm 711, chùa mới dời về vị trí hiện tại. Chùa được công nhận di tích cấp Quốc gia tháng 3/2009. Đây được xem là nơi đào tạo và học tập của nhiều thế hệ sư sãi cho các ngôi chùa Khmer ở Trà Vinh.
Cách chùa ông Mẹt 6 km, lớp học tiếng Khmer tại chùa Âng (Phường 8, TP Trà Vinh) được dựng lên trong một lán cũ, thu hút khoảng 30 em theo học.
Chương trình tiếng Khmer hiện có 12 cấp độ học khác nhau, với 9 môn học như văn phạm Pali, văn phạm Khmer, dịch thuật Pali sang Khmer, văn học Khmer, văn thơ Khmer, Phật pháp căn bản...
Đến cuối mỗi khóa học, người học phải tham gia dự thi, trong đó cấp tiểu học phải hoàn thành 2 bài thi bắt buộc là Tập làm văn và Chính tả-Luyện từ và câu, cấp THCS là Tập làm văn và môn thi Ngữ pháp.
Thông thường các em học khoảng 3 tháng là có thể nói và viết cơ bản chữ Khmer, nếu muốn thông thạo thì cần học chuyên cần từ 7 tháng.
Lớp học tại chùa Ngãi Hòa (hay chùa Ô Chúc, huyện Tiểu Cần) thu hút gần chục người. Nghỉ hè, lớp mở cả tuần, khi học sinh đi học trở lại thì sẽ mở vào mỗi cuối tuần.
Hiện ngoài những lớp học trong chùa, tỉnh Trà Vinh còn thành lập Trường Trung cấp Pali - Khmer. Muốn vào trường, học sinh cần tốt nghiệp THCS, Sơ cấp Pali - Khmer và tương đương (hoặc giấy chứng nhận hoàn thành chương trình tiếng Khmer cấp THCS).
Sư cùng các em học sinh đi dạo trên hành lang chùa Chrôi Tansa (hay chùa Bãi Xào Giữa, huyện Trà Cú).
Tỉnh Trà Vinh hiện có 143 chùa Khmer tổ chức dạy bổ túc chữ Khmer lớp 1-5 vào dịp hè, thu hút hàng nghìn trẻ tham gia.
Hiện Nhà nước cũng khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh học tại các cơ sở giáo dục phổ thông là người dân tộc Khmer có nguyện vọng, nhu cầu được học tiếng dân tộc của mình.
Phạm Chiểu