Cá vây tay (Coelacanthiformes)
Cá vây tay là loài cá có xương cổ đại sống ẩn dật dưới biển sâu được tìm thấy ngoài khơi châu Phi và Indonesia. Cá vây tay lần đầu tiên xuất hiện trong hóa thạch cách đây 400 triệu năm ở kỷ Devon (419,2 - 358,9 triệu năm trước), và ngừng xuất hiện vào thời gian khủng long phi điểu tuyệt chủng. Các nhà khoa học nghi ngờ loài vật cực kỳ nguy cấp này tuyệt chủng cách đây hơn 65 triệu năm, cho tới khi cá vây tay Tây Ấn Độ Dương (Latimeria chalumnae) được phát hiện sống ngoài khơi Nam Phi năm 1938.
Cá vây tay có thể dài tới hai mét và nặng 90 kg. Một nghiên cứu tìm thấy bằng chứng chúng có thể sống tới 100 năm. Do loài vật nguyên thủy này có nhiều vây giống chiếc chân, nhiều nhà khoa học cho rằng cá vây tay có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa từ cá tới động vật trên cạn. Ảnh: American Oceans
Sam (Limulidae)
Sam xuất hiện lần đầu tiên cách đây hơn 300 triệu năm, khiến chúng lâu đời hơn cả khủng long phi điểu. Loài vật này không tiến hóa nhiều trong thời gian đó. Dù sam rất giống cua tiền sử, chúng có họ hàng gần với nhện và bọ cạp hơn.
Trong 4 loài sam, sam Đại Tây Dương (Limulus polyphemus) sống ở vùng ven biển Đại Tây Dương của Bắc Mỹ và Trung Mỹ, ba loài sam Ấn Độ - Thái Bình Dương (Tachypleus gigas), sam đuôi tam giác (Tachypleus tridentatus) và sam vùng ngập mặn (Carcinoscorpiu rotundicauda) được tìm thấy ở vùng ven biển châu Á.
Sam có bộ xương ngoài rất cứng, 10 chân để bò ở đáy biển và một cặp chân kìm dùng để đưa thức ăn vào miệng. Máu của chúng chứa protein đặc biệt chuyển thành màu xanh dương khi tiếp xúc với oxy. Do đó, máu sam thường được dùng trong nghiên cứu y tế để phát triển vaccine. Ảnh: Wikipedia
Cá mập yêu tinh (Mitsukurina owstoni)
Cá mập yêu tinh là loài cá sống ở biển sâu hiếm gặp và có hình dáng kỳ dị. Được tìm thấy ở Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, loài cá cổ đại này xuất hiện lần đầu tiên cách đây 125 triệu năm. Cá mập yêu tinh có hai thích nghi độc đáo biến chúng thành động vật săn mồi nguy hiểm gồm phần mõm dài và dẹt chứa đầy thụ thể điện tử cho phép chúng phát hiện điện trường của con mồi. Chúng cũng có bộ hàm chứa đầy răng gắn liền với dây chằng, có thể chìa ra ngoài miệng để ngoạm mồi.
Cá mập yêu tinh có cơ thể mềm nhẽo với lớp da màu hồng, có thể dài tới 4 m và nặng 210 kg. Vây của chúng rất nhỏ và chúng bơi chậm hơn các loài cá mập khác. Ảnh: Sport Diver
Ốc anh vũ (Nautilus pompilius)
Ốc anh vũ là động vật chân đầu và một trong những loài “hóa thạch sống” lâu đời nhất trên Trái Đất. Sinh vật vỏ xoắn này hầu như không thay đổi từ khi xuất hiện lần đầu tiên cách đây hơn 500 triệu năm vào đầu Đại Cổ sinh (541 - 252 triệu năm trước). Được tìm thấy ở Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, ốc anh vũ sống trong lớp vỏ cứng và sử dụng lực đẩy phản lực để bơi và kiếm ăn trong đại dương. Ảnh: Wikipedia
Rồng Komodo (Varanus komodoensis)
Rồng Komodo là loài bò sát có độc cổ đại đã tồn tại hàng triệu năm. Chúng sống trên quần đảo Lesser Sunda của Indonesia, bao gồm đảo Komodo. Các nhà khoa học phát hiện tổ tiên hình dạng tương tự của chúng ở Australia khoảng 100 triệu năm trước. Loài thằn lằn lớn nhất thế giới có thể dài 3 m và nặng 150 kg. Rồng Komodo có thể ăn tới 80% trọng lượng cơ thể trong một lần kiếm ăn. Ảnh: AZ Animal
Gián (bộ Blattodea)
Gián thuộc một trong những bộ côn trùng cổ xưa nhất, Blattodea, bao gồm gián và mối. Hóa thạch gián thuở sơ khai có niên đại hơn 300 triệu năm trước từ đầu kỷ Than Đá. Có khoảng 4.000 loài gián trên khắp thế giới và chúng trông tương tự những đồng loại hóa thạch. Ảnh: Wikimedia
Lợn đất (Orycteropus afer)
Lợn đất là động vật bản xứ có vú sống đơn độc và hoạt động về đêm ở châu Phi, xuất hiện lần đầu tiên hơn 50 triệu năm trước. Là thành viên cuối cùng còn sống của bộ Tublidentata cổ đại, chúng không tiến hóa nhiều trong thời gian đó. Lợn đất có cơ thể giống lợn, dù chúng có họ hàng gần nhất với voi. Ảnh: Wikimedia