Những khối thạch sao ở Craik Scotland. Ảnh: Richard Webb/Geograph.org.uk
Suốt hàng trăm năm, con người đã ghi chép về những khối chất nhầy kỳ lạ trên mặt đất mà họ cho là rơi xuống từ trên trời. Các văn bản cổ từ thế kỷ 14 mô tả chúng là chất nhầy trong suốt hoặc màu xám trắng, thường bốc hơi không lâu sau khi "rơi xuống". Thế kỷ 13, bác sĩ người Anh John of Gaddesden cũng đề cập đến chúng trong các bài viết y học của mình, miêu tả đó là "một dạng chất nhầy nằm trên mặt đất" và gợi ý có thể sử dụng để điều trị áp xe.
Người xưa liên hệ những chất nhầy bí ẩn này với sao băng và sao chổi, vì chúng thường xuất hiện sau những trận mưa sao băng. Một cuốn từ điển thuật ngữ y học Latin thế kỷ 14 có mục mô tả về "một loại chất béo phun ra từ Trái Đất thường được gọi là 'ngôi sao rơi'". Do đó, người xưa gọi những khối chất nhầy bí ẩn này là "thạch sao".
Nguồn gốc chính xác của thạch sao đến nay vẫn còn gây tranh cãi. Chắc chắn chúng không rơi xuống từ các ngôi sao. Thay vào đó, đa số mẫu vật được kiểm tra đến nay đều có nguồn gốc sinh học.
Giải thích phổ biến nhất cho rằng thạch sao là trứng ếch chưa thụ tinh, bị động vật săn ếch như chim bỏ lại, hoặc là thức ăn mà động vật nôn ra. Trong các mẫu thạch sao thu thập từ Dartmoor, Anh, năm 1926, nhà khoa học H. A. Baylis tìm thấy vòi trứng, buồng trứng với trứng đen cùng phần còn lại của đường tiêu hóa, bàng quang của ếch hoặc cóc. Điều này giúp xác nhận giả thuyết cho rằng một số khối nhầy bắt nguồn từ động vật lưỡng cư.
Thạch sao xuất hiện vào mùa thu có thể giải thích bằng hoạt động của ếch. Trong mùa này, ếch cái trưởng thành mang theo bọc trứng để sẵn sàng đẻ vào mùa xuân tiếp theo. Khi đi qua vòi trứng, mỗi quả trứng được một lớp thạch tiết ra từ thành vòi bao phủ. Lớp thạch này có thể tích tương đối nhỏ, nhưng khi tiếp xúc với nước, chúng nở ra rất lớn. Nếu động vật săn mồi bắt được ếch và xẻ thịt, lớp thạch này sẽ rơi ra ngoài, hấp thụ nước từ đất và mưa, trở thành những khối nhầy lớn mà mọi người bắt gặp.
Tuy nhiên, nhiều khối thạch sao cũng có khả năng là nấm nhầy. Nấm nhầy là sinh vật kỳ lạ có thể sống tự do dưới dạng tế bào đơn lẻ, nhưng cũng có thể kết hợp lại để tạo thành cấu trúc đa bào, sinh sản và di chuyển như một cơ thể duy nhất. Nấm nhầy sống nhờ vào thực vật chết và ăn vi sinh vật. Chúng hiện diện dưới dạng chất nhầy và có thể bị coi là thạch sao.
Những khối chất nhầy tại đồi Pentland, Scotland, mà Steve Chambers bắt gặp và gửi ảnh tới BBC Radio Scotland. Ảnh: BBC/Steve Chambers
Thạch sao xuất hiện khá phổ biến. Năm 2008, BBC Radio Scotland kêu gọi thính giả gửi thông tin chi tiết về những lần nhìn thấy thạch sao đến website của đài này và bình luận về nguồn gốc của chúng. Chỉ trong 4 tháng, hơn 130 báo cáo được đăng từ khắp nơi tại Anh.
Tuy nhiên, một số thạch sao rất khác biệt. Năm 1979, một cư dân bang Texas, Mỹ, báo cáo có vài khối nhầy màu tím trên sân trước nhà sau trận mưa sao băng Perseid. Các nhà điều tra nghi ngờ chúng bắt nguồn từ một nhà máy tái chế pin gần đó, dù điều này vẫn gây tranh luận.
Một trường hợp khác, sau này trở nên nổi tiếng nhờ một bộ phim Hollywood, xảy ra ở thành phố Philadelphia, Mỹ, vào năm 1950, khi hai cảnh sát phát hiện một khối thạch lớn rộng khoảng 1,8 m và phần giữa dày khoảng 0,3 m trên đường phố. Họ báo cáo rằng khối thạch phát ra ánh sáng tím mờ, nhưng khi họ thử cầm lên, nó tan thành một lớp bọt dính không mùi.
Gần đây hơn, vào tháng 6/2019, một cặp đôi tìm thấy 5 khối nhỏ giống đá bào nhưng nhầy dính ở hạt Goochland, bang Virginia, Mỹ. Một chuyên gia nông nghiệp ở hạt Chesterfield thử quan sát chúng dưới kính hiển vi nhưng không tìm thấy bằng chứng về sinh vật sống. Chuyên gia cho rằng đây là một loại polymer nhân tạo gốc nước, dùng trong làm vườn để thay thế cho đất.
Thu Thảo (Theo Amusing Planet)