PGS.TS Nguyễn Vũ Lương, Chủ tịch Hội đồng khoa học và Đào tạo của trường, có dịp "kể về ngôi trường mình" trong Lễ kỷ niệm 60 năm truyền thống chuyên Tổng hợp - Khoa học Tự nhiên và 15 năm thành lập trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên (HSGS), sáng 4/10.
Năm 1965, lớp chuyên Toán đặc biệt được thành lập, gồm 38 học sinh tại khu sơ tán Thái Nguyên, Đại học Tổng hợp. Đây là mô hình giáo dục chuyên đầu tiên của cả nước, có nhiệm vụ phát hiện, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu nổi bật về Toán học. Từ lớp chuyên Toán đặc biệt, hệ thống trường THPT chuyên trên cả nước được hình thành.
Khi đã có nền tảng là khối chuyên Toán, các khối chuyên Vật lý, Hóa học, Sinh học, Toán - Tin lần lượt ra đời từ năm 1985 đến 1998, sau sáp nhập thành trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên vào năm 2010. Thầy Lương là hiệu trưởng đầu tiên.
"Một điều đặc biệt là từ khi thành lập đến nay, qua nhiều giai đoạn phát triển, trường chúng ta luôn được đầu tư ít nhất và chưa có chính sách ưu tiên thật đặc biệt nào trong đào tạo học sinh giỏi, nhưng chúng ta vẫn rất hạnh phúc", thầy Lương chia sẻ.
PGS.TS Nguyễn Vũ Lương, nguyên Hiệu trưởng trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên, tại lễ kỷ niệm sáng 4/10. Ảnh: Thanh Hằng
Qua 6 thập kỷ, học sinh trường chuyên Tổng hợp - Khoa học Tự nhiên giành gần 250 trên tổng số 770 huy chương Olympic quốc tế của cả nước, chiếm hơn 30%. Riêng huy chương vàng, 79/198 tấm thuộc về học sinh của trường, trong đó có 6/10 em giành điểm tuyệt đối ở Olympic Toán quốc tế (IMO).
Một số kỷ lục như Ngô Quý Đăng (khóa 2019-2022) là học sinh duy nhất của Việt Nam giành huy chương vàng IMO khi học lớp 10; Võ Hoàng Hải (khóa 2021-2024) hai lần liên tiếp giành huy chương vàng Olympic Vật lý quốc tế.
Chuyên Khoa học Tự nhiên cũng là trường duy nhất ẵm trọn suất thi Olympic Tin học năm 2003, 2015, 2025 và Olympic Vật lý quốc tế năm 1999.
Dẫn lại câu hỏi của nhiều người, rằng vì sao trường chuyên Tổng hợp "nghèo mà hàng năm vẫn đạt thành tích cao nhất nước", thầy Lương cho biết lý do là trường sở hữu bốn trụ cột thành công mà "mọi trường khác luôn mơ ước".
Đầu tiên là có nhiều giáo viên giỏi. Theo thầy Lương, do được đặt trong trường Đại học Tổng hợp, nay là Đại học Khoa học Tự nhiên, học sinh được học trực tiếp từ các giáo sư, nhà khoa học đầu ngành, như thầy Lê Văn Thiêm, Hoàng Tụy, Phan Đức Chính, Hoàng Hữu Đường, Nguyễn Duy Tiến, Lê Đình Thịnh, Phạm Tấn Dương, Nguyễn Hữu Ngự...
Thứ hai là học sinh có năng lực tốt. Thầy Lương gọi học sinh chuyên Tự nhiên là những người "giỏi sẵn", bởi các em được tuyển chọn từ khắp cả nước, đã vượt qua kỳ thi đầu vào gắt gao.
Ba là có chương trình đào tạo tiên tiến, luôn được cập nhật để phát huy tối đa năng lực của học sinh, giáo viên.
Trụ cột cuối cùng là truyền thống hiếu học, được lưu giữ và truyền cảm hứng từ nhiều thế hệ. Thầy Lương nhắc tới Giáo sư Ngô Bảo Châu (Giải thưởng Fields năm 2010), Giáo sư Đàm Thanh Sơn (Giải thưởng Dirac 2018) là hai trong nhiều cựu học sinh đã trở thành những nhà khoa học xuất sắc tầm cỡ thế giới.
Với những đóng góp trong phát hiện và bồi dưỡng tài năng, trường chuyên Khoa học Tự nhiên từng được tặng Huân chương Lao động, Huân chương Độc lập các hạng, Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Trong lễ kỷ niệm 60 năm thành lập, trường nhận thêm Huân chương Lao động hạng nhì; bộ môn chuyên Vật lý và chuyên Toán lần lượt nhận hạng nhất và hạng ba.
Thầy và trò khối Chuyên Toán, trường Đại học Tổng hợp, năm 1974. Ảnh: Nhà trường cung cấp
Nhìn lại hành trình 60 năm, TS Lê Công Lợi, Hiệu trưởng trường chuyên Khoa học Tự nhiên, khẳng định thành tựu lớn nhất không nằm ở số lượng huy hương hay danh hiệu, mà chính là mô hình đào tạo tiên phong, hội nhập quốc tế và không ngừng đổi mới.
"Chúng ta may mắn được đứng trên vai người khổng lồ - đó là danh tiếng và di sản của 60 năm truyền thống. Mỗi thế hệ học sinh hôm nay cần nỗ lực vượt qua giới hạn của chính mình, viết tiếp những trang cổ tích mang tên Khoa học Tự nhiên", thầy Lợi nói.
GS.TSKH Vũ Hoàng Linh, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Khoa học Tự nhiên, cho biết bước vào thời đại của cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số, trường tiếp tục mang sứ mệnh ươm mầm nhân tài khoa học cơ bản và công nghệ cao, góp phần xây dựng đất nước.
"Chúng tôi tin rằng, ngọn lửa đam mê và tinh thần chuyên Tổng hợp - Khoa học Tự nhiên sẽ tiếp tục được thắp sáng trong mỗi học sinh", ông Linh bày tỏ.
Cô trò trường chuyên Khoa học Tự nhiên biểu diễn văn nghệ tại lễ kỷ niệm 60 năm, sáng 4/10. Ảnh: Thanh Hằng
Thanh Hằng