Kỳ thi vào lớp 10 công lập của Hà Nội năm nay diễn ra từ ngày 10/6 đến 11/6. Trong đó, thí sinh thi môn Toán trong 120 phút vào sáng 11/6 với hình thức tự luận. Theo cô Minh Nguyệt, với môn Toán, có một số lưu ý chung như sau:
- Khi đọc đề, học sinh nên gạch chân những từ quan trọng bằng bút chì. Đặc biệt, không được viết sai đề, cần dành một phút kiểm tra đề mình viết vào giấy thi đã chính xác chưa.
- Không trình bày ẩu, làm tắt bước. Điểm Toán nhân hệ số hai khi tính điểm xét tuyển, nên mỗi sai sót đều sẽ nhân đôi trong tổng điểm thi.
- Khi sửa, học sinh nên gạch chéo phần bị sai, rồi viết số hoặc chữ mới bên cạnh; không sửa bằng cách viết chồng lên phần đã sai. Lỗi này học sinh thường mắc.
- Về phân bổ thời gian: Đọc qua toàn bộ đề, bài dễ làm trước, khó làm sau. Khi làm đến mức điểm mà sức mình tối đa đạt được, các em nên tạm dừng để soát lại các bài đã làm, tránh làm sót ý mà khả năng có thể làm được.
Cô Nguyệt và học sinh trường THCS Giảng Võ khóa 2016-2020. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ngoài ra, cô Nguyệt lưu ý học sinh với từng dạng bài trong đề thi toán vào lớp 10 như sau:
1. Dạng rút gọn, tính giá trị biểu thức và câu hỏi phụ
Với câu hỏi tính giá trị của biểu thức, học sinh cần kiểm tra giá trị của biến có thỏa mãn điều kiện xác định hay không, rồi mới thay vào biểu thức. Các em nên bấm máy tính để kiểm tra lại kết quả, tránh sai sót đáng tiếc cho ý dễ nhất trong bài thi.
Với câu hỏi rút gọn biểu thức, học sinh cần chú ý:
- Khi làm phép trừ với đa thức, các em nên để đa thức đó vào trong ngoặc rồi bỏ ngoặc theo quy tắc để tránh nhầm dấu.
- Không quên dấu gạch phân thức.
- Tránh lỗi viết sai tên biểu thức đã cho.
- Khi thấy kết quả rút gọn quá phức tạp, cần kiểm tra lại các bước rút gọn từ đầu xem có nhầm lẫn ở bước nào không.
Với câu hỏi phụ sau khi rút gọn biểu thức. Học sinh cần hiểu đúng yêu cầu của đề bài, từ đó mới xác định được cách làm, chẳng hạn: "dương" khác với "không âm", "Tìm x để biểu thức nhận giá trị nguyên" khác với "Tìm các số nguyên x để biểu thức nhận giá nguyên".
Trong câu hỏi phụ này, nếu phát sinh biểu thức mới là căn thức hoặc biểu thức ở mẫu, học sinh phải đặt điều kiện cho biến. Khi tìm được giá trị của x, cần đối chiếu điều kiện để kết luận. Các em nên thử lại để kiểm tra một lần nữa.
2. Dạng bài lập phương trình, hệ phương trình
Để giải quyết dạng bài này, đầu tiên học sinh phải xác định nên lập phương trình hay hệ phương trình.
Khi làm bài, học sinh lưu ý gọi ẩn chính xác: Ví dụ: Bài toán năng suất học sinh chỉ viết: "Gọi số sản phẩm tổ 1 làm một ngày là x (sản phẩm)" mà không ghi là theo kế hoạch hay thực tế. Đây là lỗi gọi sai và bị trừ rất nhiều điểm. Chú ý ẩn cần có đơn vị, điều kiện. Nếu trong bài có đại lượng là hiệu thì điều kiện cho ẩn để hiệu dương.
Sau khi biểu diễn các đại lượng chưa biết qua ẩn, để ra được phương trình hoặc hệ phương trình, học sinh phải có câu lập luận. Khi tìm được ẩn, các em không được quên bước đối chiếu với điều kiện và kết luận.
3. Bài hình thực tế
Bài này thường có mức độ không quá khó, học sinh cần nắm vững công thức về hình trụ, hình nón, hình cầu; ôn lại công thức tính độ dài cung tròn, diện tích quạt tròn, tỉ số lượng giác của góc nhọn... để lấy điểm. Chú ý phân biệt hai dấu bằng và xấp xỉ, chỉ làm tròn kết quả khi đề bài yêu cầu.
4. Dạng bài về phương trình bậc hai chứa tham số, mối liên hệ giữa parabol và đường thẳng, đồ thị hàm số.
Học sinh nắm cách vẽ đường thẳng, parabol, tính diện tích tam giác nhờ đồ thị; các bài toán cơ bản về mối quan hệ giữa hai đường thẳng, quan hệ giữa đường thẳng và parabol. Ngoài ra, các em cũng cần chắc kiến thức về điều kiện có nghiệm của phương trình bậc hai, nghiệm đặc biệt, hai nghiệm trái dấu. Luôn nhớ: phương trình bậc hai phải có nghiệm mới có thể áp dụng Hệ thức Vi-ét.
Với hệ thức liên hệ giữa hai nghiệm, cần chú ý điều kiện phát sinh nếu có mẫu số hoặc có căn thức, hoặc hai nghiệm là độ dài hình học...
5. Dạng bài Hình học tổng hợp
Vẽ hình: Học sinh nên vẽ nháp trước rồi mới vẽ vào bài, viết đầy đủ các điểm mà đề cho. Lưu ý, cần viết tên điểm sát với vị trí của điểm trên hình vẽ, tránh viết quá xa, khó theo dõi hoặc bị đường nối cắt qua.
Các em nên chọn trang giấy vẽ hình sao cho không phải lật đi lật lại giấy nhiều lần khi làm bài, dễ nhầm lẫn. Bước vẽ hình rất quan trọng, bởi vẽ sai sẽ không được chấm điểm bài hình.
Một số lưu ý nhỏ khác: Chú ý các từ như "trên tia đối", "AB < AC".
Chữ viết và ký hiệu: Cần viết rõ tên điểm, tránh viết ẩu vì dễ nhầm giữa các điểm có cách viết tương tự nhau: O với D, E với F, M với N hoặc H. Ngoài ra, ký hiệu góc nếu viết nhanh có thể thành ký hiệu cung tròn. Đây là lỗi phổ biến của nhiều học sinh, cần khắc phục.
Hai ý đầu bài hình thường ở mức độ cơ bản. Học sinh cần làm chi tiết, rõ ràng, đầy đủ lý do. Để giải quyết hai câu này, kiến thức cần có là góc và đường tròn, tứ giác nội tiếp, các tính chất của tiếp tuyến, hai tiếp tuyến cắt nhau, hệ thức lượng trong tam giác vuông, tam giác đồng dạng.
Ý thứ ba của bài hình thường là câu hỏi nâng cao. Dù vậy, học sinh cần tránh tâm lý "khó nên bỏ qua". Trong đề thi các năm gần đây, ý này hay được chia làm hai câu hỏi nhỏ mà câu trước trước là gợi ý cho câu sau. Mức độ của câu hỏi nhỏ đầu tiên không quá khó, vì vậy các em cố gắng đạt được. Khi làm ý này, nếu hình quá phức tạp, học sinh có thể vẽ thêm một hình khác to rõ hơn để dễ nhìn ra hướng làm.
6. Dạng bài tìm giá trị lớn nhất, nhỏ nhất; chứng minh bất đẳng thức hoặc giải phương trình vô tỷ
Đây là bài toán khó, ở mức vận dụng cao để học sinh lấy 0,5 điểm cuối cùng.
Để giải quyết bài này, chắc chắn học sinh cần vận dụng nhiều kiến thức, phương pháp, nhưng các em cũng không nên phức tạp vấn đề, đôi khi làm rối bài toán.
Đa số lời giải của các bài khó này đều ngắn gọn, kết quả đẹp và xuất phát từ những phần cơ bản của bất đẳng thức, về biến đổi biểu thức dựa vào hằng đẳng thức, phân tích thành nhân tử.
Cuối cùng, để làm bài hiệu quả, sức khỏe tốt, tâm lý bình tĩnh, tự tin là điều kiện quan trọng. Khi thấy câu hỏi, dạng bài hơi lạ, học sinh có thể tạm bỏ qua để làm câu khác, rồi bình tĩnh đánh giá lại câu hỏi đó. Hãy luôn nghĩ: Chỉ cần làm tốt nhất những gì mình có thể, hy vọng luôn mở ra.
Vũ Minh Nguyệt