Những điểm trường tranh tre, ván gỗ

Ở thượng nguồn sông Mã, đường tìm con chữ của học sinh vùng cao không chỉ phải vượt qua cái đói nghèo, lạc hậu. Mùa khai trường hàng năm cũng là thời điểm mùa mưa đến. Sau mưa lũ, những con đường nứt toác, bửa làm đôi, một bên là vực sâu, một bên là núi đồi trơn trượt. Thầy và trò ở huyện Sông Mã phải băng qua những con đường đó đến lớp.

Trớ trêu là ngay cả khi đã đến trường, ngồi vào bàn học, buổi học cũng có thể bị giải tán vì một cơn mưa giông, hay đôi khi bị nhà văn hóa lấy lại phòng để họp.

Đây là điểm trường Huổi Hưa, thuộc trường Tiểu học Mường Cai. Từ điểm trường chính tới bản vùng biên giới này, quãng đường dài gần 20 cây số. Những cơn mưa mùa này thường khiến giáo viên gần như không thể tự lên trường một mình.

Tại đây vài năm trước trường đã được xây mới một khu 3 lớp học, song vẫn còn 2 lớp đang phải học trong nhà ván gỗ, lợp mái fibro xi măng. Hai lớp thông nhau, nền nhà bằng đất nện, ngày nắng bụi mịt mù, ngày mưa lầy lội.

Tại điểm trường Bản Tỉa, thuộc trường tiểu học Đứa Mòn, có 5 lớp. Song phòng ốc không đủ nên một lớp phải mượn tạm phòng của nhà văn hóa.

Nơi những đứa trẻ ngồi học có mái vỡ, ván gỗ gãy mục, nền nhà bằng gạch ẩm ướt. Tứ phía hở hang, gà vịt từ những nhà dân xung quanh thường chạy vào lớp.

Nằm bên dòng sông Mã, điểm trường bản Chiềng Xôm thuộc Trường Tiểu học Chiềng Cang đã xuống cấp sau nhiều mùa mưa bão. Cửa vỡ, tường nứt, một đợt giông lốc năm trước thổi bay mấy tấm fibro xi măng lợp mái xuống sông giữa lúc học trò vẫn còn trong giờ học.

Điểm trường có 5 lớp, song không đủ phòng học nên hiện phải sử dụng một phòng quây bạt, che tôn. Sau vài cơn mưa giông mùa hè, lớp học này lại tan tác.

Cũng vì thiếu phòng học, thầy cô tại điểm Nà Hay, trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Nậm Ty, phải dựng tạm một căn nhà tranh, vách đất để dạy. Đây cũng không có nhà vệ sinh, mà chỉ quây tạm một tấm bạt xa xa trên đồi để thầy trò sử dụng.

Tại Huổi Pặt, thuộc trường mầm non Hoa cúc Đứa Mòn, học trò không chỉ nghỉ học vì thời tiết, mà còn bởi những cuộc họp. Ngôi trường cũ của trẻ mầm non ở đây đã biến thành gỗ mục theo năm tháng. Vài năm nay, những đứa trẻ người Thái phải học trong nhà văn hóa ngăn đôi. Rất nhiều lần, tiếng trẻ đồng thanh ngân nga một bài hát, đã bị ngưng bặt vì những cuộc họp như thế.

Tại điểm trường mầm non Lụng Há, thuộc Trường mầm non hoa Ban Yên Hưng, những cây cột đã xiêu vẹo, ngói vỡ nát không đảm bảo an toàn và sử dụng cho giáo viên và học sinh trong mùa đông hay những khi có thời tiết bất thường.

Đường vào điểm trường Bản Mòn (Trường mầm non Hoa Lan Nậm Ty) xa xôi và vô cùng khó đi. Nơi đây có một lớp nhà trẻ và hai lớp mẫu giáo của đồng bào người Thái. Các em đang phải học trong căn phòng bí nóng mùa hè, tối tăm mùa đông.

Đây là điểm trường mầm non và tiểu học Huổi Lếch (Bản Mòn). Trường được tận dụng từ nhà văn hóa cộng đồng, quây từ 100 miếng gỗ đủ loại do phụ huynh đóng góp, trông không khác gì một "chuồng trâu", với mái hỏng, ván gãy, bàn ghế mất chân...

Thống kê từ phòng Giáo dục huyện Sông Mã cho thấy toàn huyện có 305 điểm trường lẻ, trong đó 71 điểm trường vẫn là nan tre, ván ghép hoặc mượn tạm. Rất nhiều trường chưa có nhà vệ sinh cho thầy cô và học sinh.

"Trường lớp tạm bợ, nhiều nơi còn phải mượn của nhà văn hóa, khiến hành trình kiếm con chữ của trẻ em vùng cao gian nan hơn", ông Nguyễn Công Viên, Trưởng phòng giáo dục huyện Sông Mã, cho biết.

Đầu năm học này, thầy và trò điểm trường Huổi Lếch không còn phải học trong căn phòng từ 100 miếng ván. Một ngôi trường mới kiên cố có 5 phòng học, nhà công vụ và các công trình phụ trợ khác do Quỹ Hy vọng tài trợ, đã khánh thành.

Ngoài Huổi Lếch, Quỹ Hy Vọng đặt mục tiêu xây thêm 4 điểm trường khác, với hai trường tiểu học và hai mầm non tại huyện Sông Mã, Sơn La trong năm nay.