"Tôi và bố mẹ không còn chút thân thiết nào. Họ cư xử như tôi đã phạm sai lầm lớn khi chưa lấy chồng, điều đó làm tôi căng thẳng tột độ", cô gái quê Hà Nam nói.
Trong mắt của bố mẹ, cô con gái rất bướng bỉnh, ích kỷ vì không chịu lập gia đình và thường xuyên từ chối các cuộc xem mắt (blind date). Nhưng Zhao khẳng định vấn đề không nằm ở thái độ của cô với hôn nhân, mà chỉ chưa tìm được người đàn ông phù hợp. "Họ (người được mai mối) muốn tìm vợ, còn tôi lại tìm kiếm tình yêu", cô thở dài.
Cuộc khảo sát năm 2021 của ứng dụng hẹn hò Tantan cũng thể hiện rõ sự khác biệt giữa nam và nữ về thái độ kết hôn. 65% phụ nữ nói rằng chỉ kết hôn khi có mối quan hệ (tình yêu) thực sự, trong khi 60% nam giới chấp nhận kết hôn khi đến tuổi và tìm được người phù hợp.

Hai phụ nữ kiểm tra thông tin cá nhân của nam giới tham dự một sự kiện mai mối ở Đông Quan, tỉnh Quảng Đông, năm 2017. Ảnh: VCG
Hàng triệu phụ nữ trẻ Trung Quốc ở hoàn cảnh tương tự Zhao. Đây là nguyên do khiến tỷ lệ kết hôn của nước này giảm kỷ lục, nhưng thường bị bỏ qua. Nhiều người đổ lỗi hôn nhân suy giảm là do sự thay đổi hệ giá trị. Thế hệ Millennials, đặc biệt là phụ nữ thường bị nói rằng coi trọng bản thân hơn các thế hệ trước. Họ được đề cập là người chỉ biết dành tuổi trẻ để tập trung hoàn thiện bản thân và phát triển sự nghiệp thay vì lập gia đình.
Zhao là giáo viên, tốt nghiệp đại học, thích sáng tác thơ và làm đồ trang sức khi rảnh rỗi. Cô muốn chồng có những đặc điểm tương tự, người khiến cô bị thu hút mạnh mẽ, nhưng rất khó để tìm kiếm hình mẫu như vậy ở tỉnh Hà Nam, bởi những người có trình độ đại học đều sống và làm việc tại thành phố. Điều này khiến số lượng phụ nữ chọn độc thân, bất chấp kỳ thị của xã hội gia tăng.
Nhưng từ "lựa chọn" này có thể gây hiểu lầm, chúng che giấu một thực tế rằng nhiều người phụ nữ Trung Quốc, đặc biệt là những người sống bên ngoài các thành phố lớn, bị hạn chế lựa chọn kết hôn. Điều này xuất phát từ sự phân bổ giới tính không đồng đều giữa khu vực thành thị và nông thôn.
Zhao gần như đã bỏ cuộc. "Không có người đàn ông nào cùng độ tuổi ở chỗ tôi làm việc. Và những chàng trai cùng quê tôi từng hẹn hò đều không có điểm tốt", cô nói.
Trên thực tế, nhiều vùng nông thôn ở Trung quốc thiếu hụt nam giới có trình độ đại học. Sự mất cân bằng giới tính xuất phát từ thái độ xã hội bảo thủ của từng gia đình: Khi con cái tốt nghiệp đại học, bố mẹ có xu hướng khuyến khích con trai đi tìm cơ hội ở các thành phố lớn; trong khi con gái thường bị gây áp lực để về nhà, kiếm công việc nhà nước để đảm bảo.
Rất ít dữ liệu về xu hướng này nhưng một số nghiên cứu ở đất nước tỷ dân cho thấy các mô hình di cư tương tự, trong đó phụ nữ trẻ chuyển về quê sau khi tốt nghiệp nhiều hơn nam giới. Nghiên cứu của Ouyang Jing, giáo sư tại Đại học Tài chính và Kinh tế Giang Tây, đã phát hiện ra sự mất cân bằng giới tính nghiêm trọng tại nơi làm việc của giới văn phòng ở các vùng nông thôn, ví dụ như các trường học cấp huyện hầu như không có giáo viên nam trẻ tuổi.
"Tôi chỉ có một đứa con gái. Tôi cảm thấy an toàn nếu nó ở cạnh mình. Còn nếu tôi có con trai thì chẳng cần lo, đàn ông nên ra ngoài làm gì đó lớn lao", giám đốc một văn phòng chính quyền địa phương nói với Ouyang.
Câu chuyện "không thể tìm chồng" ngày càng được chú ý khi gần đây một cô gái 25 tuổi ở huyện Ngọc Sơn, tỉnh Giang Tây đăng video phàn nàn về cuộc xem mắt khó chịu. Trong video, cô than phiền vì không thể tìm thấy một người đàn ông có học thức, quan điểm phù hợp, cởi mở, có ngoại hình ưa nhìn, để phù hợp với người từng học tại một trường hàng đầu ở Trung Quốc, sau đó du học Anh như cô. Nguyên nhân là do toàn huyện nơi cô đang sống có 500.000 người nhưng chỉ 20.000 đàn ông có bằng cử nhân, nhiều người trong số đó đã kết hôn.
Thậm chí tại một sự kiện hẹn hò gần đây, cô gái 25 tuổi được ghép đôi với hai người đàn ông, một đã ngoài 40, trong khi người còn lại là thiếu niên vẫn đi học cấp 2. Đặc biệt cô đã quen biết hai người này trước khi được mai mối.

Các bậc cha mẹ tìm kiếm bạn đời tiềm năng cho con cái của họ tại một "chợ hôn nhân" không chính thức bên trong một công viên ở Neijiang, tỉnh Tứ Xuyên, tháng 6/2022. Ảnh: Tang Mingrun / VCG
Điều này khiến những nhà mai mối đau đầu. Zhang, 56 tuổi, người làm nghề mai mối ở huyện Thượng Thái, tỉnh Hà Nam, nói rằng 70% khách hàng của bà là nữ, thường là nhân viên ở các trường học địa phương, công ty nhà nước, mong muốn tìm bạn đời làm trong khu vực công, có học vấn và tính cách dễ chịu. Trong khi khách hàng nam đều là người nông thôn, rất khó tìm bạn đời vì không có công việc tốt hoặc xuất thân từ các gia đình nghèo.
Liu, một người mai mối ở tỉnh Giang Tây cũng phải vật lộn để đáp ứng yêu cầu của khách hàng. Người mai mối cho biết các cô gái trẻ có trình độ đại học muốn chồng làm nhà nước, sau sẽ xét đến các yếu tố như ngoại hình, mức lương, gia cảnh, cuối cùng là có sở hữu nhà, xe hay không. "Các cô gái đang đặt yêu cầu quá cao", Liu nói. Quan điểm này được nhiều phụ huynh đồng tình.
Hu, 26 tuổi, ở tỉnh Giang Tô cũng chịu áp lực lớn khi bố mẹ giục cưới sau khi tốt nghiệp đại học. Liên tục được mai mối trong hai năm qua, nhưng đa số đàn ông cô gặp đều kỳ quặc, buộc Hu phải từ chối và bị lên án. Cô gái trẻ liên tục bị cha mẹ phàn nàn, chì chiết: "Con có gì hơn người ta", "Con có tư cách gì để lựa chọn", "Con nên thấy may mắn khi có người thích mình"... Kết quả, Hu cố gắng ở ngoài muộn hơn để tránh các cuộc cãi vã.
"Tôi không nghĩ mình phải kết hôn, nhưng gia đình không chấp nhận điều đó. Họ nghĩ rằng nếu không thúc giục và gây sức ép, tôi sẽ không bao giờ lấy chồng", cô chia sẻ.
Tháng 8 năm nay, Hu được giới thiệu hai đối tượng được đánh giá là "bình thường". Không biết nên chọn ai, cô viết miêu tả về cả hai người lên mạng xã hội. Người thứ nhất 24 tuổi, ít tóc, có chút tự cao tự đại. Còn người thứ hai 27 tuổi, có lẽ bị thu hút bởi sự giàu có của gia đình bạn gái.
Bài đăng đã nhận hàng trăm bình luận trong vòng vài giờ. Nhiều người gợi ý cô nên chọn cả hai. Nhưng một bình luận được nhiều người yêu thích nhất viết: "Chỉ cần đừng kết hôn thôi không được sao?". Cuối cùng, Hu không lựa chọn ai và khẳng định: "Tôi sẽ tiếp tục chiến đấu và bình tĩnh xem điều gì sẽ xảy ra".
Minh Phương (Theo Sixth Tone)