Năm 2012, TAND quận Hải Châu, Đà Nẵng thụ lý vụ kiện chia tài sản thừa kế giữa nguyên đơn Minh và bị đơn là ông Hùng. Vì bị kiện, ông Hùng thấy "ấm ức" và tìm cách gây khó cho tòa. Ngoài việc gay gắt với thẩm phán, ông gặp lãnh đạo tòa "kiện" một số vấn đề liên quan vụ án.
Khi việc định giá tài sản lần thứ nhất được tiến hành, ông không cho hội đồng định giá vào làm việc. Ông đe dọa sẽ chết nếu cơ quan chức năng tiếp tục làm việc khiến buổi định giá phải hoãn. Đến lần thứ hai, dù không dọa chết, nhưng người đàn ông này phản ứng bằng cách khóa cửa bỏ đi nên việc định giá cũng không tiến hành được.
Còn tại một TAND quận của TP HCM, năm 2012, anh Hà nộp đơn khởi kiện yêu cầu buộc ông Chí phải trả 200 triệu đồng nợ gốc và lãi. Việc vay mượn nợ có giấy tờ, phía ông Chí cũng có địa chỉ cụ thể nên tòa ra thông báo đóng tạm ứng án phí và thụ lý.
Nhưng vụ kiện đòi nợ xem ra rất đơn giản này đã bị kéo dài nhiều năm vì ông Chí luôn viện lý do sức khỏe yếu, bận rộn, không tham gia tố tụng được, phải nhờ đại diện theo ủy quyền.
Khi cán bộ tòa liên lạc trực tiếp thì ông từ chối gặp, yêu cầu làm việc với người đại diện. Nhưng ông không chỉ có một người đại diện mà liên tục thay đổi đến 4 người. Riêng khâu này, tòa đã "chạy toát mồ hôi" trong việc tống đạt văn bản, triệu tập lấy lời khai, tổ chức hòa giải.
Nhà chức trách cho biết, giả ốm, thay đổi người đại diện, tự nhiên "biến mất" khỏi nơi cư trú hay giả vờ thần kinh... là những "chiêu" các đương sự thường áp dụng để các vụ kiện dân sự.
Theo thống kê của nhiều tòa án địa phương, hiện các hành vi cản trở hoạt động tố tụng trên diễn ra rất nhiều, đặc biệt là các hành vi như: triệu tập đến tòa nhưng không có mặt; khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người tiến hành tố tụng, vi phạm nội quy, trật tự phiên tòa... Hầu hết các vi phạm này đều được "cho qua".
Chánh án TAND Đà Nẵng Nguyễn Văn Quận cho biết, từ khi chia tách tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng (1997) đến nay, TAND thành phố và các tòa án quận huyện chưa ra quyết định xử lý vi phạm hành chính đối với bất cứ hành vi nào cản trở hoạt động của tòa án.
“Thẩm phán, chánh án tòa án các cấp không sử dụng thẩm quyền của mình là vì khối lượng công việc phải giải quyết nhiều”, ông Quận lý giải. Theo ông, nếu áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với bị đơn như cảnh cáo, phạt tiền… sẽ làm gia tăng tính căng thẳng trong vụ án. Các đương sự sẽ tiếp tục thiếu hợp tác và càng làm cho vụ án khó khăn, kéo dài hơn.
Chánh án TAND thành phố Buôn Ma Thuột (Đăk Lăk) Nguyễn Minh Hoàng cũng thừa nhận việc tòa án không xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng đã ảnh hưởng đến sự nghiêm minh của pháp luật. Nhiều vụ án không được giải quyết đúng thời hạn, bị hủy, hay xử đi xử lại nhiều lần do tòa không thể thẩm định, định giá tài sản tranh chấp... vì đương sự bất hợp tác, cố tình xuyên tạc, hay tố cáo cán bộ tòa án sai sự thật.
Chánh án Hoàng cho rằng, tất cả các hành vi cản trở của đương sự dù ở mức độ nào thì cũng ảnh hưởng đến tiến độ cũng như chất lượng giải quyết vụ án.
Một lý do khác được nhiều tòa án đưa ra để lý giải cho việc chưa xử lý các đương sự vi phạm khiến án bị kéo dài quá hạn là do chưa có các văn bản quy định về thẩm quyền... Vì thế, họ không có cơ sở để xử phạt.
Theo Pháp Luật Việt Nam
* Tên một số nhân vật đã thay đổi.