Nhớ Tết quê nhà

Quê tôi là một vùng chiêm trũng, gần đến Tết là cả làng đua nhau vào vụ cấy. Mặc dù thời tiết giá lạnh, bước xuống ruộng như có kim châm nhưng từ tờ mờ sáng, ai nấy đều nhộn nhịp cày cấy cho hoàn tất công việc đồng áng trước Tết. Tiếng gọi nhau í ới, tiếng hỏi chuyện mua sắm Tết râm ran trên cả cánh đồng.

Để đón năm mới, sau khi công việc đồng áng xong xuôi là đến việc vệ sinh nhà cửa, quét dọn sạch sẽ mọi ngóc ngách trong nhà. Một công việc mà nhà ai cũng là đó là quét vôi lại nhà cho mới. Khi quét vôi, chúng tôi không quên vẽ bùa lên sân nhà. Bùa là những hình vuông, hình tròn, cung tên... theo những tập tục mà từ xưa ông bà chúng tôi truyền lại, những hình này tượng trưng cho sự no ấm và xua đi những rủi ro cho chủ nhà. Có nhà còn vẽ lên tường dòng chữ “Chúc mừng năm mới” hay còn viết tiếng Anh “Happy new year”.

Làm thịt lợn Tết cũng là một nét riêng của quê tôi. Không phải là ngoài chợ không bán thịt lợn, nhưng anh em, chòm xóm muốn chung nhau làm thịt lợn cho vui và thêm không khí chộn rộn ngày Tết. Chúng tôi mua một con lợn béo của nhà nào đó, lợn này không nuôi bằng cám công nghiệp. Sau khi hò nhau làm thịt lợn thì phần thịt và phần xương được chia đều cho mỗi nhà đã chung phần mang về, riêng bộ lòng lợn và tiết canh thì để lại cho cánh đàn ông cùng nhau nâng ly sau buổi làm thịt lợn vui vẻ.

“Ngày cùng tháng tận” ông bà nói không sai, ba mươi Tết là ngày bận rộn nhất trong năm, bao nhiêu công việc lớn nhỏ nhưng dường như vẫn như chưa đủ thời gian cho công việc chuẩn bị Tết, ai rồi cũng quên đi một vài thứ mà mình không thể làm hết ở năm cũ. Tuy nhiên, công việc “mời ông vải” là không thể thiếu được của bất kỳ gia đình nào trong ngày tất niên này. Đó là khi mọi việc chuẩn bị Tết đều đã gần xong, phụ nữ xuống bếp chuẩn bị mâm cỗ, cánh đàn ông ăn mặc chỉnh tề mang theo hương vàng xuống tận khu nghĩa địa cuối làng, đến mộ ông bà, người thân mình để làm vệ sinh và thắp hương khấn vái, “mời” ông bà về nhà ăn Tết cùng con cháu. Sau khi mời ông vải về nhà là công việc chuẩn bị Tết coi như đã hoàn thành, Tết bắt đầu từ đây. Tuy vậy, ai cũng chờ thời khắc giao thừa để thắp nén hương lên bàn thờ tổ tiên, cầu mong một năm mời ấm no và an lành.

Người dân quê tôi thường rủ nhau đi chùa cầu may sau giao thừa, những đôi nam nữ yêu nhau, họ cầu chúc cho tình yêu được đơm hoa kết trái và bên nhau hạnh phúc. Hái lộc là một phong tục mà sau khi cầu may, chúng tôi xin những cây hoa hoặc lộc biếc trong chùa, như cành hoa hồng, cành hoa đại (hoa sứ), thậm chí là nhánh xương rồng mang về trồng. Những cây này thường đâm chồi, nảy lộc và ra hoa như báo hiệu một năm đầy phúc lộc.

Mùng một Tết, sau khi chuẩn bị mâm cỗ cúng tổ tiên, chúng tôi đi đến từng nhà để chúc Tết anh em, họ hàng và hàng xóm láng giềng. Đi đến nhà ai, câu cửa miệng phải là một câu chúc cho gia chủ về sức khỏe, tiền của và vạn sự như ý… Trẻ con bao giờ cũng lễ phép đứng cạnh cha mẹ mình để nhận tiền mừng tuổi từ người lớn khi đi chúc Tết. Người lớn thì gặp nhau tay bắt, mặt mừng, vui vẻ như lâu lắm không gặp, nâng ly chúc mừng và hỏi thăm nhau về tình hình gia đình, con cái và những dự định trong năm mới. Mùng hai Tết thường là đi chơi bạn bè xa hay tham gia các lễ hội, trò chơi dân gian ngoài đình làng. Thoắt một cái đã qua mùng ba Tết, đây là lúc phải làm mâm cỗ để đưa tiễn ông bà, ông vải ra đi, đánh dấu cái Tết đã hết, bà con lại vác cái cuốc ra đồng thăm nom ruộng lúa mới cấy.

Năm trước tôi về quê ăn Tết, mùng bốn Tết đã phải bịn rịn chia tay gia đình lên tàu vào Nam cho sự nghiệp mưu sinh của mình. Năm nay, thầy u khuyên tôi nên ở lại đi làm tăng ca kiếm thêm tiền và quan trọng hơn là không tốn tiền xe cộ, chi phí khi về quê ăn Tết, dành dụm thêm tiền mua một miếng đất nho nhỏ ở ngoại ô để an cư lạc nghiệp.

Lật đật ra chợ mua một nhành đào nhỏ và mấy bóng đèn nhấp nháy để về trang trí cho phòng trọ có không khí Tết. Dù sẽ cố gắng chuẩn bị đầy đủ những thực phẩm và bánh trái giống như ở quê nhà và hẹn bạn bè đi chơi Tết, nhưng chắc chắn không thể làm vợi đi nỗi nhớ cái Tết của quê mình. Mùa xuân phương Nam nhà nhà với cành mai, chậu cúc thì tôi lại nao nao nhớ đến cái se lạnh, đến chậu quất, cành đào phai nơi đất Bắc.

Đỗ Minh Thuyết

• Cuộc thi viết 'Tết đoàn viên'
• Thể lệ cuộc thi viết 'Tết đoàn viên'