Tháng 2/2018, Devin Buckley, chàng trai 18 tuổi vốn khỏe mạnh, đột ngột giảm cân nhanh chóng, gặp nhiều vấn đề dạ dày, mệt mỏi cực độ, khó thở không rõ nguyên nhân.
Trung tâm y tế trong khuôn viên Đại học Arizona ở Tucson, nơi Buckley theo học, không thể tìm được câu trả lời cho tình trạng kỳ lạ này. Khi về nhà trong kỳ nghỉ xuân và đi khám, cậu mới phát hiện mình đã bị sốt Valley.
Sốt Valley là một dạng bệnh nhiễm trùng hiếm gặp, do hít phải bào tử nấm coccidioides. Các bào tử có thể tồn tại trong đất ở các vùng nhiệt độ cao và hạn hán. Theo Cơ quan Y tế Công cộng California, 97% các trường hợp sốt Valley ở Mỹ được báo cáo tại Arizona và California.
"Tôi kinh ngạc vì biết mình nhiễm một căn bệnh nghiêm trọng đến vậy. Ban đầu, bác sĩ tưởng tôi bị ung thư. Căn bệnh này tồi tệ đến mức ung thư là đáp án đầu tiên hiện ra trong đầu bác sĩ", Buckley chia sẻ.
Theo CDC, trong 5-10% các ca sốt Valley, bệnh nhân có thể gặp các vấn đề nghiêm trọng, lâu dài ở phổi.
Nhiễm coccidioidomycosis ban đầu không khỏi hoàn toàn, nó có thể tiến triển thành dạng viêm phổi mạn tính. Đây là biến chứng phổ biến nhất ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu. Các dấu hiệu bao gồm sốt, giảm cân, ho, tức ngực, đờm có máu, các nốt trong phổi.
Bệnh có nguy cơ lây nhiễm cao ở nam giới, phụ nữ có thai do hít phải bào tử nấm hoặc làm việc với nấm trong phòng thí nghiệm. Bệnh cũng lây nhiễm qua da, song hiếm hơn.
Nấm phát triển trong đất, dưới dạng sợi, thường bị đứt ra và bay trong không khí, di chuyển xa tới 120 km, thậm chí lây nhiễm cho cả rái cá. Người dân thường nhiễm nấm khi đang đào đất hoặc chỉ hít thở.
Người làm việc ngoài trời được cho là có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Mùa hè năm 2021, 7 nhân viên cứu hỏa ứng phó với đám cháy quanh dãy núi Tehachapi, phía Đông Nam Bakersfield, đã mắc căn bệnh này.
Các bào tử nấm coccidioides dưới kính hiển vi. Ảnh: CDC
Thể nghiêm trọng nhất của bệnh là coccidioidomycosis lan tỏa, xảy ra khi nhiễm trùng lây lan ra ngoài phổi, đến các bộ phận khác của cơ thể. Thông thường, các bộ phận này bao gồm da, xương, gan, não, tim màng bảo vệ não và tủy sống.
Trong những năm gần đây, tình trạng nhiễm nấm, gồm cả coccidioides, được chẩn đoán ngày càng nhiều. Nghiên cứu trên tạp chí GeoHealth dự đoán biến đổi khí hậu khiến phạm vi bệnh sốt Valley lan rộng về phía bắc, tới biên giới Canada, trước cuối thế kỷ này.
Năm 2019, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) ghi nhận khoảng 20.000 trường hợp sốt Valley. Tuy nhiên, CDC cho rằng con số thực tế có thể cao hơn rất nhiều. Nhiều bệnh nhân có thể bị chẩn đoán sai do các bác sĩ thiếu kiến thức về căn bệnh này.
Phần lớn người sốt Valley có thể không bao giờ biết mình mắc bệnh. Các triệu chứng của nó thường giống với viêm đường hô hấp thông thường, gồm mệt mỏi, ho, sốt, khó thở và đau cơ.
"Các bệnh nhân bị viêm phổi, sống ở vùng Tây Nam hoặc đã đến vùng Tây Nam có thể bị sốt Valley, cần được đưa vào chẩn đoán phân biệt", tiến sĩ Royce Johnson, giám đốc y tế của Viện Sốt Valley tại Kern Medical ở Bakersfield, California cho biết.
Sốt Valley khó điều trị, một số bệnh nhân cần dùng thuốc kháng nấm trong nhiều tháng, nhiều năm, có thể gây ra tác dụng phụ như rụng tóc, môi nứt nẻ và khô da.
Trong những năm sau khi Buckley được chẩn đoán, căn bệnh đã lan từ phổi đến cột sống và chân của cậu. Nam thanh niên phải đặt máy thở ba lần, gần đây nhất là vào năm 2021. "Có thời điểm, tôi phải thở máy 100%. Các bác sĩ nói mẹ tôi hãy chuẩn bị tinh thần chào tạm biệt tôi mãi mãi", Buckley nói.
Các nhà khoa học đã cố gắng phát triển vaccine ngừa sốt Valley từ những năm 1960. Vào những năm 1980, họ thử nghiệm ứng viên cuối cùng trên người, nhưng vaccine không hoạt động.
Trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu tại Đại học Y khoa Arizona ở Tucson đã phát triển một loại vaccine hiệu quả cao ở chó, có thể ngăn ngừa sốt Valley. Vaccine hai liều sử dụng phiên bản nấm coccidioides đã biến đổi gene, không thể gây bệnh, nhưng vẫn có thể huấn luyện hệ miễn dịch nhận biết và phản ứng với các bệnh nhiễm trùng trong tương lai.
Thục Linh (Theo NBC News)