Cụ ông 67 tuổi, trú quận 2, được con gái 30 tuổi đưa tới khám tại bệnh viện này với lý do ngủ ít và hay quên. Gần kết thúc cuộc thăm khám, người con gái mới nói nhỏ với bác sĩ là ông hay “nghịch bậy” và làm nhiều điều kỳ lạ như vuốt "cậu nhỏ", đòi ôm mẹ, thỉnh thoảng còn tụt quần rất mắc cỡ...
Một bệnh nhân nam 26 tuổi tại quận 6 lại khai rằng cứ sắp ngủ là "có cảm giác không nói được". Tuy nhiên, bệnh nhân yêu cầu bác sĩ "đừng cho em ngủ, em không làm gì được, vì em còn có bạn gái…".
Xung động hành vi tình dục là những biểu hiện rối loạn các hành vi tình dục bất thường. Ảnh minh họa: topnews.
Gần đây, nhiều người đã nhận thức bất thường về đời sống tình dục có liên quan đến bệnh tâm thần, nên đến khám chuyên khoa tâm thần.
Xung động hành vi tình dục là những biểu hiện rối loạn hành vi tình dục bất thường, được gọi là tăng tính dục, cuồng dâm hay nghiện tình dục. Thực chất, đây là các trạng thái ám ảnh với những ý nghĩ hay ý tưởng về quan hệ tình dục, vượt ngoài phạm vi văn hoá, luật pháp, đạo đức đã được chấp nhận từ trước. Điều này tác động xấu đến sức khoẻ, gây tổn hại đến tư cách bản thân người bệnh, đến quan hệ xã hội, nghề nghiệp... và tổn hại đến người khác. Nếu được điều trị và cố gắng của bản thân, người bệnh có thể chế ngự hành vi tình dục bất thường, giữ gìn ham muốn tình dục và kìm hãm xung động hành vi của mình.
Gần đây, tỷ lệ xung động tình dục ở người lớn tuổi gia tăng. Đối với bệnh nhân lớn tuổi sa sút tâm thần, hành vi giải tỏa ức chế tình dục chiếm tỷ lệ 2-17%. Theo các nghiên cứu, hành vi này xảy ra chủ yếu do môi hoàn cảnh môi trường. Đây là một tỷ lệ khá cao, các biểu hiện thường gặp là phô bày bộ phận sinh dục ngoài, nói từ ngữ dâm dục, thủ dâm và gạ gẫm đòi quan hệ tình dục.
Một số biểu hiện của xung động tình dục bất thường
- Muốn quan hệ thoả mãn tình dục mãnh liệt và cảm giác không kiểm soát được.
- Người bệnh sử dụng hành vi bất thường để thoát khỏi một số trạng thái tâm thần khác như cô độc, trầm cảm, lo lâu hay đang bị stress.
- Người bệnh bất chấp hậu quả xấu như sẽ bị lây nhiễm hoặc lây cho người bị hại bệnh truyền nhiễm như lậu, giang mai, HIV…, bất chấp sẽ mất mối quan hệ xã hội, gia đình, bất chấp trục trặc nghề nghiệp và sự trừng phạt của pháp luật.
- Người bệnh thường có khó khăn trong việc tạo ra và duy trì cảm xúc thân mật.
Một số rối loạn hành vi tình dục thường gặp
Hay gặp nhiều là nam giới phô trương bộ phận sinh dục ngoài, sử dụng một số loại trang phục quần áo lót nữ. Tiếp theo là loạn dâm với trẻ em; khổ dâm (làm nhục, đánh đập, trói hoặc làm cách khác gây đau); bạo dâm (gây đau đớn thân thể và tinh thần, gây náo động cho nạn nhân); thị dâm (quan sát, nhìn trộm người lạ đang trần truồng, đang cởi quần áo hoặc đang sinh hoạt tình dục); sờ mó hay cọ xát vào thân thể của người không ưng thuận.
Một số rối loạn khác như nói chuyện tục tĩu về quan hệ tình dục, ám ảnh loạn dâm với xác chết, loạn dâm với súc vật và một vài rối loạn đặc biệt khác ít gặp hơn.
Một số nguyên nhân thường gặp
1. Mất cân bằng trong hoạt động và tăng nồng độ các chất vận chuyển thần kinh serotonin, dopamine và norepinephrine. Các hoá chất thần kinh này có chức năng điều hoà cảm xúc.
2. Nồng độ nội tiết tố sinh dục thay đổi, nhưng chưa rõ các nội tiết tố này ảnh hưởng chính xác thế nào khi xung động bất thường xảy ra.
3. Một số bệnh lý của não bộ có thay đổi hành vi như bệnh xơ cứng rải rác, động kinh, bệnh huntington, một số thuốc đồng vận dopamine điều trị Parkinson có thể gây ra xung động tình dục bất thường.
4. Có thể do thay đổi đường dẫn truyền thần kinh tạo ra phản ứng thích thú hay khó chịu khi không tiếp tục quan hệ tình dục.
Yếu tố thuận lợi
Xung động tình dục bất thường xảy ra ở cả nam và nữ, nam phổ biến hơn. Nguy cơ hay xảy ra ở người lạm dụng rượu, ma tuý, người có một số bệnh lý tâm thần như rối loạn cảm xúc, rối loạn kiểm soát xung động. Đặc biệt, cần tránh người có tiền căn bạo lực hay lạm dụng tình dục.
Những người quan hệ tình dục "rộng rãi", người xem phim sex, thích thủ dâm mức độ quá đáng hay thường xuyên dùng dụng cụ khiêu dâm, thích khổ dâm hay bạo dâm, thích phô trương bộ phận sinh dục và những người không có được bạn tình.
Điều trị bệnh
Giúp đỡ người bệnh nhận dạng và điều trị sớm, vượt qua hổ thẹn, điều trị sớm bệnh lý tâm thần. Đối với trẻ em bị lạm dụng tình dục phải thăm khám và trị liệu kịp thời vì thường để lại hậu quả lâu dài.
Một số thuốc tác động trên các hóa chất thần kinh có thể ngăn cản thực hiện hành vi tình dục. Hiệu quả của các loại thuốc này phụ thuộc vào tất cả mọi tình huống, các rối loạn tâm thần, hoặc vào mức độ rối loạn hành vi tình dục bất thường. Thuốc chống trầm cảm, thuốc điều chỉnh khí sắc và một số nội tiết tố có thể được sử dụng nhằm giảm xung động hành vi, nhưng nhất thiết phải theo toa của bác sĩ chuyên khoa.
Bác sĩ CKII Phạm Văn Trụ
Bệnh viện Tâm thần TP HCM