Những ngày cuối tháng 3, trời mưa rả rích trước khi chuyển sang mùa hè. Ông Hồng (53 tuổi, trú thôn Đạm Thuỷ 1, xã Thạch Hoá, Tuyên Hóa) vội vàng tìm tấm nylon để che lại mái nhà bằng lá cọ đã bị thấm dột.
Dãy nhà tạm bợ này là nơi cư trú của gia đình ông Hồng kể từ tháng 10/2020. Sáu tháng trước, mưa lũ khiến mảnh đồi phía sau nhà ông Hồng sạt xuống, vùi lấp căn nhà 3 gian. Lúc này, thôn Đạm Thuỷ 1 và Đạm Thuỷ 2 còn có 11 hộ dân khác cũng bị đất đá sạt lở vào nhà.
Chính quyền xã Thạch Hóa đã mượn đất của một gia đình, san gạt mặt bằng rồi dựng lên "khu nhà tập thể" cho 12 hộ dân với 2 dãy nhà nằm đối diện nhau.
Mỗi hộ gia đình được cấp một gian rộng hơn 20 m2. Để gia cố gian nhà bạt, ông Hồng lượm lặt ván gỗ cũ đến dựng xung quanh. Gian nhà được ông chia làm 2, phía trước đặt bàn thờ và tiếp khách, phía sau là giường ngủ của 2 vợ chồng và con trai học lớp 7, cộng với bếp núc và nhiều đồ dùng khác...
"Chật chội, nóng bức, thấm dột, đi ra đi vào cứ vấp phải nhau, không biết ngày nào mới có đất xây nhà, kéo dài đến mùa mưa thì gia đình tôi khổ thêm một lần nữa", ông Hồng nói và cho hay do ở tạm nên trâu, gà, lợn gia đình nuôi đều phải đưa đi gửi người quen.
Tương tự, vợ chồng chị Hoàng Thị Hà (47 tuổi, trú thôn Đạm Thuỷ 1) đang xây nhà mới thì đất đồi sạt xuống, vùi lấp căn nhà gần hoàn thiện. "Gia đình tôi quá khổ, chỉ mong sớm có đất để tái định cư", chị Hà nói.
Gia đình ông Mai Văn Cẩn (59 tuổi, trú Đạm Thủy 1) cũng có một thời gian ở trong "khu nhà lá" này. Trước tết nguyên đán 2021, trời tạnh ráo, đất khô cứng nên ông Cẩn làm đơn xin xã Thạch Hóa cho về nhà cũ ở, vì nơi ở tạm quá chật chội, không thể chịu được cảnh 7 con người tá túc trong 20 m2.
Nhà ông Cẩn ở chênh vênh giữa sườn đồi, phía trước mặt nhà và sau lưng là vực sâu, đồi đất cao, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở. "Đồi chưa bị nứt nhưng gia đình vẫn lo sợ vì ở địa thế quá dốc. Mỗi khi mưa lớn, cả nhà phải kéo nhau xuống bè cá sông Gianh ngủ", ông Cẩn nói.
Ông Cao Xuân Bình, Chủ tịch UBND xã Thạch Hóa, cho hay toàn xã có 30 hộ bị ảnh hưởng bởi sạt lở trong đợt mưa lũ tháng 10/2020, trong đó 12 hộ ở nhà tạm do xã dựng, số còn lại ở nhờ nhà người thân.
Sau đó, xã Thạch Hóa quy hoạch khu đất rộng 11.800 m2 làm nơi tái định cư cho 30 hộ dân, kinh phí đầu tư hơn 6 tỷ đồng. Mỗi hộ dân được bố trí 200-300 m2 đất, được nhà nước hỗ trợ từ 10 đến 40 triệu đồng làm nhà mới, tuy nhiên "đến nay nguồn vốn chưa được cấp về".
Ông Mai Văn Minh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Bình, cho hay Sở đã đề xuất lãnh đạo tỉnh phân bổ 52 tỷ đồng để xây dựng 4 khu tái định cư tại 3 huyện Tuyên Hoá, Minh Hoá và Quảng Ninh cho người dân vùng sạt lở. "Đến nay tỉnh chưa phân bổ kinh phí nên người dân vẫn phải chờ đất tái định cư", ông Minh cho hay.