Người gửi: Tran Van Sang
Gửi tới: Ban Xã hội
Tiêu đề: Mot cach nhin ve Giao thong o Viet nam
Rất tự nhiên, sau hai vụ tai nạn giao thông rất đau xót đối với hai nhà khoa học Mỹ, Việt vừa qua, các ý kiến về ý thức tham gia giao thông ở ta lại được đề cập nhiều đến như vậy. Và tôi cũng thấy rất hay là hầu hết các ý kiến đều đã đề cập đến khái niệm về “Văn hóa giao thông”- dưới đây xin viết tắt là VHGT. Một vấn đề mà theo tôi, nó không tách rời nền văn hóa chung của một dân tộc, nói cách khác nó là một phần của nền văn hóa dân tộc.
Vấn đề lớn nhất đặt ra cho chúng ta hiện nay trong lĩnh vực này là phải trả lời được 2 câu hỏi:
1) VHGT ở ta hiện đang ở đâu (dĩ nhiên là so với nền văn minh hiện nay của nhân loại)? nó văn minh hay lạc hậu? Nguyên nhân sâu xa của nó từ đâu?
2) Làm thế nào để nhanh chóng xây dựng nền VHGT ấy tương xứng với tốc độ phát triển kinh tế, xã hội của đất nước?
Thứ nhất, VHGT cũng như nền văn hóa nhân loại, phát triển theo quy luật khách quan của xã hội loài người. Song song với sự phát triển từ nền văn hóa cổ đại - đồ đá, đồ đồng ...vv đến nay là thời đại của tự động hóa, tin học hóa, loài người đã chuyển qua rất nhiều thế hệ phương tiện đi lại khác nhau. Kèm theo nó là các nền VHGT tương ứng cũng ra đời. Hiện thế giới văn minh đã trải qua VHGT hàng không, và đang manh nha xuất hiện “nền VHGT vũ trụ” - đó là VHGT trên không, còn ở dưới đất :"VHGT ô tô” đã được hình thành tu trước đây hàng thế kỷ. Còn ở Việt Nam, như nhiều ý kiến đã đề cập, ta vẫn đang loay hoay chuyển đổi từ VHGT xe đạp sang VHGT xe máy.
Thứ hai, rất nhiều ý kiến tranh luận về việc có đường rồi mới khuyến khích sử dụng ô tô, hay cứ khuyến khích sử dụng ô tô để rồi làm đường rộng ra theo. Bài toán quả trứng - con gà này, theo tôi, có thể thấy câu trả lời thật rõ ràng từ ý thứ nhất trên đây.
Thực tế đã cho thấy, ta đã chi rất nhiều tiền, thuê cả tư vấn nước ngoài, đã đầu tư mới hoặc mở rộng rất nhiều đường so với vài chục năm trước đây, nhưng rõ ràng nó mới chỉ “rộng” với xe đạp, xe máy thôi, chứ chỉ cần thêm vài cái ô tô là đã đủ mọi thứ bất cập rồi. Phải chăng do ta đã phát triển và quản lý hệ thống giao thông mới theo tư duy của nền VHGT xe đạp, xe máy.
Thứ ba, hiện nay ta đang sống ở thời đại thông tin, dù cơ sở vật chất của ta thế nào, thực tế xã hội của ta ra sao, ta muốn hay không muốn thì vẫn phải hàng ngày giao lưu, trao đổi, giải quyết các vẩn đề phát sinh liên quan đến các nền văn minh trên toàn thế giới. Bởi vậy rõ ràng ta không thể tránh khỏi những bất cập giữa hạ tầng xã hội của ta còn thấp kém với cách sống lề lối sinh hoạt từ thế giới bên ngoài tác động vào, đặc biệt là với lớp trẻ. Tất nhiên bên cạnh những mặt tích cực ta luôn rất lo ngại ảnh hưởng của các mặt tiêu cực nảy sinh do sự thiếu hiểu biết, ngộ nhận...vv.
Thứ tư, ngoài các vấn đề có tính chất khách quan trên đây, ta phải đề cập đến một vấn đề có tính chất quan trọng là nền kinh tế nước ta còn nghèo nàn, lạc hậu. Dân ta còn rất nghèo, mặt bằng nhận thức chung về trật tự xã hội còn rất hạn chế so với các nước văn minh trên thế giới. Trong khi con đường duy nhất để xây dựng đất nước ta một cách vững chắc, trường tồn chỉ có thể là dựa vào dân, lấy dân làm gốc, dân có giàu thì nước mới mạnh...
Vậy để có thể giải quyết những bất cập nêu trên đây. Câu trả lời chung nhất có lẽ là ta phải có những cách đi riêng, táo bạo, học tập kinh nghiệm thế giới, đi tắt đón đầu... Tôi xin không dám đề cập đến, vì thuộc về một hệ thống các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Mà ở đây tôi chỉ xin đề cập đến khía cạnh quy luật khách quan của vấn đề, khía cạnh không phụ thuộc vào ý muốn của riêng ai.
Một ví dụ điển hình là: Sự phát triển của hệ thống phương tiện giao thông - cơ sở hạ tầng của nền kinh tế xã hội sẽ hình thành và thúc đẩy phát triển ý thức hệ, tạo thành một nền văn minh xã hội cao hơn trong lĩnh vực giao thông, đó chính là quy luật khách quan.
Nhưng bằng các chính sách hiện nay của Nhà nước trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh ô tô biểu hiện rằng ta đang cố bằng ý muốn chủ quan để chống lại quy luật này, kìm hãm sự phát triển tất yếu khách quan. Ta sẽ không bao giờ có được một nền VHGT tiên tiến khi ta không khuyến khích sử dụng các phương tiện giao thông tiên tiến, và cơ sở hạ tầng mà ta đầu tư xây dựng chắc chắn sẽ còn những bất cập dài dài.
Ta có thể làm một điều tra nho nhỏ thì sẽ thấy: khi đã ngồi lái xe ô tô rồi, các vị tài xế ở nước ta mới thấy đủ các mặt tồi tệ của thói quen lái xe thô sơ (xe máy, xe đạp) ở ta hiện nay. Và dĩ nhiên khi đã thấy rõ như vậy rồi, chắc chắn họ sẽ có ý thức hơn rất nhiều khi tham gia giao thông hoặc khi phải sử dụng các phương tiện giao thông thô sơ.
Tôi hy vọng rằng các nghịch lý sau đây đối với các vấn đề liên quan đến giao thông ở nước ta sớm được khắc phục:
1, Xe càng hiện đại -văn minh càng phải tránh và nhường đường cho xe thô sơ
2, Xe càng hiện đại -văn minh càng phải đền nhiều tiền cho xe thô sơ khi chẳng may bị va quệt - bất luận lỗi tại ai
3, Xe công suất càng lớn càng phải đi chậm nhiều hơn so với vận tốc thiết kế
5, Xe càng mới, càng hiện đại càng dễ bị phạt vì vượt quá tốc độ cho phép
4, Lái xe luôn phải lưu ý: Đường cao tốc phải giảm tốc độ xe
6, Muốn có ngành công nghiệp ô tô nhưng lại không khuyến khích sử dụng xe ô tô, Càng đầu tư nhiều tiền cho hạ tầng giao thông, tắc đường càng nghiêm trọng.
8, Dân nghèo gần vào loại nhất thế giới nhưng phải mua xe ô tô với giá gần đắt nhất thế giới
9, Doanh nghiệp Việt Nam có vốn kinh doanh khiêm tốn nhất so với các Doanh nghiệp đối tác nước ngoài, nhưng chi phí cho phương tiện đi lại thì lại vào loại cao nhất.
10, Dân ta nghèo gần vào loại nhất nhưng phải đối mặt với nhiều kiểu tai nạn giao thông kỳ quái nhất...
Và chắc chắn còn nhiều nghịch lý khác nữa mà tôi chưa biết hết được. Là một công dân tôi rất hy vọng rằng VHGT ở nước ta sẽ sớm được nhanh chóng phát triển tương sứng với sự phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập.